4.3 Internationale handel A

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4

De Tijd van ontdekkers en hervormers / Regenten en Vorsten

Internationale Handel

Terugblik

Vergelijk de functie van stadhouder in de Republiek met die van raadpensionaris van Holland.

Noem de belangrijkste overeenkomst en het belangrijkste verschil tussen beide functies.

Terugblik

Overeenkomst: beide functies gaven veel invloed.

Verschil: de stadhouder functioneerde als legeraanvoerder, de raadpensionaris niet.

Terugblik

Stadhouder en raadspensionaris

• De raadspensionaris >
  - Juridisch geschoolde ambtenaar,
  - voorzitter van de Staten-Generaal,
  - voerde alle correspondentie met het buitenland, 
  - vertegenwoordigde Holland
• De stadhouder > 
  - In dienst van één of enkele gewesten,
  - vaak Oranjes,
  - Aanvoerder van het leger (in oorlogstijd, meer macht)

Terugblik

Rivaliteit

• Beiden benaderden rol van centrale machtsfiguur
  
  
• De raadspensionaris >
  - belangen van de machtige Hollandse regentenfamilies voorop. 
  
  
  
• De stadhouder > 
  - vooral  eigen prestige. (steun van het volk)
  - streven naar een erfelijke monarchie

Terugblik

Rivaliteit

• In 1650 had stadhouder Willem II tevergeefs geprobeerd de macht van het gewest Holland terug te dringen met een aanval op Amsterdam. 
• Toen hij datzelfde jaar overleed, reageerden de gewesten, door geen stadhouder meer te benoemen. 
• Vanaf 1653 was raadpensionaris Johan de Witt gedurende bijna twintig jaar de leidende figuur in de Republiek. 

Terugblik

Rivaliteit

• Rond 1670 ontstond echter verdeeldheid over twee zaken. 
• 1:  Willem III was geboren vlak nadat zijn vader Willem II was overleden. Het stadhouderschap was een soort erfelijk privilege van de prinsen van Oranje. Maar Holland wenste geen nieuwe stadhouder.
• 2: Er lag een oorlog met Frankrijk op de loer, maar de verdedigingswerken werden maar niet versterkt. 

Terugblik

Rivaliteit

• In 1672 raakte de Republiek inderdaad in oorlog met Frankrijk, Engeland en twee Duitse staten. 
• Johan de Witt was in de ogen van steeds meer burgers en regenten verantwoordelijk voor de grote rampspoed die de Republiek trof. Samen met zijn broer werd hij op gruwelijke wijze vermoord. 
• Willem III was inmiddels al benoemd tot stadhouder. Onder zijn leiding hield de Republiek stand.

Lesdoelen

Na het bestuderen van de paragraaf kun je: 

• de oorzaken noemen van de economische bloei in de Republiek in de 17e eeuw;
  
• benoemen met welke gebieden en in welke producten de Republiek vooral handelde;
  
• uitleggen wat er nieuw was aan de VOC en de WIC als bedrijf;

Handel en immigratie

• 1585 > Tijdens de opstand veroverden de Spanjaarden Antwerpen. 
• Inwoners moesten aanpassen aan het katholieke geloof of vertrekken.  
• Hierdoor kreeg Holland een impuls van handelaren en ambachtslieden met connecties. 

Drie oorzaken economische bloei(1)

• Moedernegotie > Moeder van alle handel.
• Graanhandel met het Oostzeegebied. 
• Kaas en haring voor graan en hout.
• Productie van schepen. (50% werd verhandeld.)

Drie oorzaken economische bloei(2)

1. Het fluitschip (Makkelijk te besturen, weinig belasting bij de Sont)
2.  De houtzaagmolen (Snel planken zagen)
3. Haringbuis (Drijvend haringfabriekje)

Drie oorzaken economische bloei (3)

Hoge specialisatie in het arbeidsproces:

• Door het natte landschap geen akkerbouw maar veeteelt
• Minder boeren nodig > specialisatie
• Handel, visserij, scheepsbouw, bierbrouwerij

VOC en WIC

• VOC werd opgericht in 1602
• Monopolie op handel met Azië
• VOC werd gefinancierd met aandelen
  
  
  
• WIC werd opgericht in 1621 (Eind 12 jarig bestand)
• Monopolie op handel met Afrika en Amerika
• In praktijk voor kaapvaart
• Later ook slavenhandel 

Huiswerk

Je maakt paragraaf 4.3 tot en met vraag 4.