Erfelijkheid en evolutie

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 3

Erfelijkheid

Leerdoelen

1. Je kunt de verschillen uitleggen tussen geslachtelijke en ongeslachtelijke voortplanting.

2. Je kunt benoemen dat alle cellen van je lichaam dezelfde erfelijke informatie bevatten.

3. Je kunt uitleggen wat genotype en fenotype zijn.

4. Je kunt verschillen benoemen tussen mitose en meiose.

5. Je kunt benoemen dat soorten verwant zijn als ze een gemeenschappelijke voorouder hebben.

Geslachtelijke voortplanting

Versmelten van twee geslachtscellen

Er ontstaan unieke nakomelingen 

in allerlei variaties

Ongeslachtelijke voortplanting

Bij ongeslachtelijke voortplanting hebben de nakomelingen precies dezelfde erfelijke eigenschappen als de ouder.

Alle lichaamscellen bevatten dezelfde erfelijke informatie.

wat is het verschil

genotype en fenotype

Genotype

Genotype

Genotype en fenotype

Kortom:

uiterlijke eigenschappen = fenotype

alle erfelijke informatie = genotype

FENOTYPE = GENOTYPE + OMGEVINGSINVLOEDEN

erfelijke info. ligt in DNA in chromosomen

Gewone celdeling:

(mitose)

Geslachtsdeling:

(meiose/reductiedeling)

Mitose vs. Meiose

• Mitose: exacte kopie van een 'normale' lichaamscel

• Meiose: de helft van chromosomen wordt naar geslachtscel doorgegeven

• Geslachtelijke voortplanting vs. ongeslachtelijke voortplanting

- Geslachtelijke voortplanting nieuwe combinatie van genen.

- Helft van de man vs helft van de vrouw

Gemeenschappelijke voorouder

Uit een gemeenschappelijke voorouder kunnen op deze manier verschillende soorten ontstaan.

Verwantschap

Hoe korter geleden twee soorten zijn ontstaan uit een gemeenschappelijke voorouder, hoe meer verwant ze zijn. 

En hoe meer verwant soorten zijn, hoe meer overeenkomsten hun DNA vertoont

Niet iedereen wordt even lang.
Waardoor wordt lengte bepaald?

1. alleen door het genotype
2. alleen door invloeden uit de omgeving
3. door het genotype en invloeden uit de omgeving

Sommige ziektes zijn erfelijk bepaald.
Waar bevindt zich het erfelijke materiaal voor zo'n ziekte?

1. Alleen in cellen waar de ziekte ontstaat.
2. Alleen in spiercellen
3. In alle lichaamscellen

Larven van lieveheersbeestjes zien er anders uit dan lieveheersbeestjes zelf.
Na de gedaanteverwisseling, is dan het fenotype of het genotype veranderd?

1. Alleen het fenotype
2. Alleen het genotype
3. Zowel genotype als fenotype
4. Geen van beide

Na de bevruchting vindt in de bevruchte eicel celdeling plaats. Is dit mitose of meiose

1. Mitose
2. Meiose

In welke cel komen de chromosomen in paren voor?

1. In een bevruchte eicel
2. In een onbevruchte eicel
3. in een zaadcel

De reductiedeling (meiose) vindt bij een vrouw plaats in de eierstokken.

1. Juist
2. Onjuist

3.1 Sleep de eigenschappen naar het juiste vak.

Erfelijk

Niet erfelijk

Behaarde bladeren

Slaphangende bladeren

Bladeren met stekels

Blauwe ogen

Rimpels

Kort haar

Wipneus