4.2 Duitsland na de oorlog (1945-1961)

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5,6

Examenvraag (2024, TV2, 19)

Twee gegevens over De Beetse, een kamp in Groningen:

1 De Beetse werd in 1935 gebouwd als werkverschaffingskamp om de

woeste gronden in de omgeving te ontginnen.

2 In 1944 werden in De Beetse enkele honderden Nederlandse mannen

gehuisvest die verplicht werden bij boeren de oogst binnen te halen.

2p  Noem voor elk gegeven een verschillend kenmerkend aspect van de

eerste helft van de twintigste eeuw dat je hiermee kunt illusteren.

Let op: je mag een kenmerkend aspect maar één keer gebruiken. 

Antwoord 

maximumscore 2

Kern van een juist antwoord is:

bij 1:

• Met het opzetten van een werkverschaffingskamp kun je 'de crisis van

het wereldkapitalisme' illustreren. 1

bij 2:

• Met de verplichte arbeidsinzet van Nederlandse mannen kun je 'de

bezetting van Nederland' / 'de betrokkenheid van de burgerbevolking

bij oorlogvoering' / 'het voeren van twee wereldoorlogen' illustreren. 1

Gebruik bron 10.

De brief van Elly Herschel is een voorbeeld van brieven die gevangenen in Sobibor verplicht moeten sturen naar familieleden.

2p Leg met een verwijzing naar de brief uit, wat de Duitse bezetter hiermee wil bereiken. 

2024, TV2, vraag 20

Antwoord 

maximumscore 2

Voorbeeld van een juist antwoord is:

Door de verplichting brieven te sturen waarin staat dat Sobibor een

werkkamp is / dat de gevangene in Sobibor het goed maakt/goed te eten

krijgt/vrienden heeft, wil de Duitse bezetter ervoor zorgen dat er geen

onrust/verzet ontstaat bij Joodse mensen die nog in doorgangskampen/in

getto's verblijven / bij familieleden/kennissen in bezet Nederland. 

4.2 Duitsland na de oorlog (1945-1961)

Examenkatern bladzijdes 100 t/m 103 

30 april 1945

Overgave Duitsland in 1945

Conferentie van Jalta

februari 1945

Franklin Delano Roosevelt

President van de Verenigde Staten

Jozef Stalin

Leider van de Sovjet-Unie

Winston Churchill

Minister-President van Groot-Brittannië

Conferentie van Jalta (afspraken) (1)

• Oprichting van de Verenigde Naties (VN)

• Democratische regeringen in Europa

• Stalin wordt bondgenoot in de oorlog tegen Japan

• Straffen van oorlogsmisdadigers

Conferentie van Jalta (afspraken) (2)

• Denazificatie en democratiseren

• Invloedssferen

• Bezettingszones: Duitsland en Berlijn worden verdeeld in 4 zones

Invloedssferen

• Verdeling van Europa
  
  
• Gebied dat jij hebt veroverd op de Duitsers, daar heb jij invloed

• Jij mag bepalen wat in dat gebied gebeurt (economie, politiek)

• De ander mag niet ingrijpen in dat gebied, ook al zie je er van alles gebeuren waarmee je het niet eens bent.
  

Verdeling van Duitsland

• Duitsland (tijdelijk) niet meer zelfstandig
  

• Vier bezettingszones onder leiding van: Frankrijk, Engeland, de Sovjet-Unie en de Verenigde Staten
  

• Ook Berlijn wordt in 4 zones verdeeld
  

• Reizen tussen bezettingszones is geen probleem
  

• Berlijn ligt in de bezettingszone van de Sovjet-Unie
  

Heimatvertriebenen

Grote stroom van:

- terugkerende soldaten

- terugkerende slachtoffers van het naziregime

- 13 miljoen Duitse minderheden moesten vluchten

Relatie verslechtert...

• Er ontstaat een Westblok en een Oostblok. Chruchill sprak van een IJzeren Gordijn. 
  
  
• 1945: Opvolger president Roosevelt:
  Harry Truman (VS) is fel anti-communistisch. "Containment-politiek"
  
  
• Angst SU voor atoombommen VS

IJZEREN gordijn

Kapitalisme	Communisme
Verenigde Staten	Sovjet-Unie
vrijheid	gelijkheid
vrije markt	planeconomie
verkiezingen	dictatuur
democratie	eenpartijstelsel
vrijheid van pers	censuur

Amerikaanse buitenlandse politiek na 1945

• Beschermen van vrijheid en democratie (Trumandoctrine 1947)
  

• Voorkomen dat meer landen communistisch worden (Containmentpolitiek)

• Actief helpen bij de wederopbouw van Europa (Marshallplan 1948-1952)

• Met het Marshallplan wilden de Amerikanen ook voorkomen dat Europa voor het communisme zou kiezen.
  

Blokkade van Berlijn 1948-1949

Blokkade Berlijn (juni 1948-mei 1949)

Stalin blokkeert alle aanvoerwegen naar West-Berlijn om zo de stad tot overgave te dwingen

Reactie Westen?

Gevolgen 

BRD en DDR 

Oprichting van de Navo

• Opgericht in april 1949
  

• Noord-Atlantische Verdragsorganisatie (Engels: NATO)
  

• Oorspronkelijk militair bondgenootschap tussen Noord-Amerika en West-Europa tegen het communisme

• 32 lidstaten

BRD

BRD (West-Duitsland)

• Westerse invloed
• Lid van de NAVO
• EGKS 
• Wirtschaftswunder 
• Parlementaire democratie - kiesdrempel 
• Nazipartijen verboden
• Erkende de DDR niet  

Konrad Adenauer
Bondskanselier 1949-1963

DDR

DDR (Oost-Duitsland)

• Ostpolitik 
• SED: Sozialistische Einheitspartei Deutschlands
• Communisme 
• Stasi (Staatssicherheitsdienst)
• Planeconomie 

Walter Ulbricht 
Secretaris-Generaal SED
1950-1971

Totalitaire communistische dictatuur

• Staatssicherheitsdienst (Stasi)
• Planeconomie
• Landbouwcollectivisatie
• Lid van Warschaupact en de Comecon

Warschaupact, 1955

• Militair bondgenootschap van de Sovjet-Unie
  

• Tegenhanger van de NAVO
  

• Opgericht als reactie op toetreding van West-Duitsland tot de NAVO
  

• Heeft bestaan tot 1991

Protesten in de DDR

Het gaat slecht met de economie in de DDR.

Arbeiders moeten harder gaan werken voor hetzelfde loon.

Mensen komen in opstand.

De opstand wordt keihard neergeslagen met behulp van Sovjet-tanks.

De Stasi wordt uitgebreid.

1953

Berlijnse Muur 1961

Berlijnse Muur 1961

"Groene grens"

Honderdduizenden Oost-Duitsers trokken naar West-Duitsland

Daarom sloot Ulbricht de grens met West-Duitsland.

Maar de grens tussen Oost- en West-Berlijn moest van de SU open blijven.

Gevolg: drie miljoen mensen verlieten de DDR.

Muur

• Economische malaise en gebrek aan kansen in DDR
• Gevolg: burgers vluchten via Berlijn naar westen
• 1961: om leegloop te voorkomen wordt grens met West-Berlijn gesloten
• Start bouw Berlijnse Muur 
• VS grijpt niet in omdat het in Sovjet-zone is

Examenvraag (2024, vraag 23, TV1)

Gebruik bron 12.

Valtman geeft een mening weer over de economie in het Westen en over de politieke verhoudingen in het Oostblok.

4p Leg voor beide onderdelen uit welke mening Valtman weergeeft, waarbij

je je antwoord telkens ondersteunt met een verwijzing naar de bron. 

 

Antwoord