hc 2.2 van Potsdam naar BRD en DDR

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Hoezeer beinvloedde het ontstaan en verloop van de Koude Oorlog de geschiedenis van Duitsland na de Tweede Wereldoorlog (1945-1961)?

0

Conferentie van Jalta februari 1945

Attlee GB), Truman (VS) en Stalin (SU) Potsdam juli 1945

Conferentie van Potsdam

• Augustus 1945
  
• Denazificatie van Duitsland
• Veroordeling Nazi's (Neurenberg processen)
• Verdeling van Duitsland en Berlijn in bezettingszones

Verdeling invloedssferen

Invloedssferen

• Na WOII: twee invloedsferen in Europa
  
• Invloedssfeer VS: Westblok
  , democratie, vrijemarkt
• Invloedsfeer SU: dictatuur, planeconomie = Oostblok
  
• Grens tussen twee invloedssferen: IJzeren Gordijn
  

Het "ijzeren gordijn"

IJZEREN gordijn

IJzeren Gordijn
(zwarte lijn)

Berlijnse Muur

(geel-zwarte lijn)

Verschil IJzeren Gordijn en Berlijnse Muur

Ook verdeling van Duitsland

• Oost-Duitsland onder Russische invoed
• West-Duitsland onder westerse invloed(BRD)
• Berlijn ook verdeeld onder invloedssferen!
  

Politieke blokvorming 1949:

Oprichting
* West-Duitsland (BRD) 
en  

* Oost-Duitsland (DDR) 

Gevolgen Blokkade Berlijn

• Duitse deling: BRD en DDR 
• NAVO opgericht 1949 (militair bondgenootschap VS en Westeurpese landen)
• Warschaupact 1956 (militair bondgenootschap SU en Oosteuropese landen)
• Grens tuusen Oost- en West-Europa is nu zwaar bewaakt -> het IJzeren Gordijn

Bondsrepubliek Duitsland (BRD)

• Opgericht mei 1949
• West-Duitsland
• Hoofdstad Bonn
• Vriend van West-Europa en de VS
• Kapitalistisch en democratisch
• Het gaat al snel economisch erg goed! KaDeWe
• West-Berlijn hoort bij de BRD!

NAVO 1949

West-Duitsland trad toe tot de NAVO (de Noord-Atlantische Verdrags-organisatie). Dat was een militair bondgenootschap van het westen om zich te verdedigen tegen de dreiging van de Sovjet-Unie. (West)Duitsland speelde dus internationaal weer mee, vier jaar na de oorlog.

EGKS 1952

West-Duitsland integreerde verder door deelname aan de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal. Economische samenwerking tussen de aangesloten landen was goed om twee redenen.

1. De productie van kolen en staal voor de oorlogsindustrie kon efficiënt en goedkoper georganiseerd worden.

2. Frankrijk en Duitsland hadden al eerder over het bezit van deze grondstoffen oorlog gevoerd. Door hun economiën op dit punt te integreren zou de kans op vreedzame oplossingen tussen deze landen toenemen.

Wirtschaftswunder jaren '50

De BRD ontving veel steun (denk aan het Marshallplan) voor de wederopbouw van de Duitse industrie en de Duitse steden en infrastructuur. Maar de Duitsers voerden de wederopbouw met ongelofelijk veel inzet uit. Gesproken werd over het 'economisch wonder' van de BRD.

Konrad Adenauer

In de jaren '50 werkte deze bondskanselier (minister-president van de BRD) keihard aan het verbeteren van het imago van West-Duitsland. zocht toenadering tot de voormalige geallieerden en andere westerse landen. Hij stimuleerde binnenlands het economisch herstel (Wirtschaftswunder) en hij maakte van de BRD een stabiele democratie die vertrouwd werd door de andere landen. Hij erkende het bestaan van twee Duitslanden echter niet, omdat hij vond dat er een Duitse eenheidsstaat moest zijn.

BRD

Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal (EGKS)

• In 1951 richten 6 Europese landen (België, Luxemburg, Duitsland, Frankrijk, Italië en Nederland) samen de EGKS op om een nieuwe oorlog in Europa onmogelijk te maken. 
  
  

Oprichting van de Navo

• Opgericht in april 1949
  

• Noord-Atlantische Verdragsorganisatie (Engels: NATO)
  

• Oorspronkelijk militair bondgenootschap tussen Noord-Amerika en West-Europa tegen het communisme.

• De NAVO bestaat nog steeds.
  

Bondsrepubliek Duitsland (BRD)

• Opgericht mei 1949
• West-Duitsland
• Hoofdstad Bonn
• Vriend van West-Europa en de VS
• Kapitalistisch en democratisch+vrijheden! 
• Het gaat al snel economisch erg goed (vrijemarkt economie). 
• West-Berlijn hoort bij de BRD!

DDR

Staatssicherheitsdienst (Stasi)

Oost-Duitsland werd totalitair bestuurd. Het hele leven stond onder controle van de communistische partij en iedereen werd gecontroleerd op loyaliteit en trouw aan de DDR. De binnenlandse veiligheidsdienst (Stasi) had overal gewone mensen als spionnen rondlopen om ieders gedrag en uitspraken door te vertellen aan de stasi.

In 1953 kwamen veel Oost-Duitsers in opstand tegen het gebrek aan vrijheid en de bezetting door de Russen. De opstand van deze burgers werd neergeslagen waarna de controle door de staat alleen maar toenam.

Warschaupact 1949

Als reactie op het toetreden van de BRD tot de NAVO, trad de DDR toe tot het militaire bondgenootschap van het Oostblok (de Oost-Europese landen achter het IJzeren Gordijn): het Warschaupact.

Comecon 1949

De DDR trad ook toe tot het economisch samewerkingsverband tussen de Oostbloklanden. De comecon (Council for Mutual Economic Assistence) hielp niets in de wederopbouw van de DDR. De Sovjet-Unie nam hoge herstelbetalingen en beroofde de industrie door de Duitse fabrieken naar Rusland over te brengen.

Planeconomie

De economie stond o.l.v. de Sovjet-Unie en die este dat ook de DDR met vijfjarenplannen moest werken. Plannen waarin van te voren vaststond wie wat moest produceren en hoeveel. Daarin werd niet gekeken naar wat er nodig was voor de burgers en hun welvaart. De tegenstelling met de BRD's wirtschaftswunder werd schrijnend. In de DDR heerste armoede en onderdrukking.

Berlijnse Muur 1961

Natuurlijk probeerden veel mensen te ontsnappen naar de BRD via West-Berlijn. In het begin was dat niet zo moeilijk, omdat je nog gewoon tussen de bezettingszones heen en weer kon reizen. Denk bijvoorbeeld aan familiebezoek of werken in een ander stadsdeel.

Tot 1961 vluchtten ongeveer drie miljoen vooral jongeren en hoogopgeleiden op deze manier naar het westen. In de maand juli van 1961 alleen al namen 30.000 mensen de vlucht. Om deze leegloop te stoppen bouwde de DDR de muur dwars door Berlijn. De geallieerden lieten dit gebeuren, omdat de afspraak was dat je de invloedssfeer van de ander met rust moest laten. Het risico op (atoom)oorlog was te groot.

Stasi

De geheime politie in de DDR heette de Stasi. Zij hielden heel veel mensen in de gaten en probeerden zoveel mogelijk mensen in het land te laten blijven.

Oprichting van het Warschaupact

• Opgericht in 1955 door de Sovjet-Unie
  

• Als antwoord op toetreding BRD tot de NAVO

• Militaire samenwerking tussen Sovjet-Unie en communistische bondgenoten

• Het Warschaupact bestaat sinds 1991 niet meer
  

NAVO en Warschaupact

In 1951 werd de EGKS opgericht: samenwerking voor de productie van kolen en staal

In  1949 werd de comecon opgericht: economische samenwerking 

NAVO

De DDR blijft achter

• Terwijl in de BRD het Wirtschafswunder voor een razendsnelle wederopbouw zorgt blijft de DDR bleef economisch achter  
• Oost-Duitsland werd een communistische dictatuur en de regering bepaalde wat er moest worden geproduceerd. Voor het herstel van de oorlogsschade was weinig geld.
• De DDR moest goedkoop producten leveren als herstelbetaling voor de in WOII aangerichte schade in de Sovjet-Unie.
• Stuk minder luxe en prettig dan in de BRD. Veel goedkope woningen gebouwd na WOII.
• In de staatswinkels was het aanbod beperkt: veel van hetzelfde.

Ontevredenheid

Communisme in DDR werkt niet goed:

- (politieke) onderdrukking

- planeconomie werkt niet goed

- economische malaise

juni 1953: Volksopstand 

- protesten tegen hoge productienormen

- opstand wordt hard neergeslagen door de DDR

...................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................................................................................................................................

 Bouw Berlijnse muur aug 1961:

Muur

• Economische malaise en gebrek aan kansen in DDR
• Gevolg: burgers vluchten via Berlijn naar westen
• 1961: om leegloop te voorkomen wordt grens met West-Berlijn gesloten
• Start bouw Berlijnse Muur 
• VS grijpt niet in omdat het in Sovjet zone is

Berlijnse muur

• Bouw van De Berlijnse Muur, augustus 1961
  

• Laatste gat in het IJzeren Gordijn is dicht

• West-Berlijn was wél bereikbaar vanuit West-Duitsland

• Vluchtelingenstroom neemt sterk af

• Wel: veel ontsnappingen, vaak met dodelijke afloop...

• Vergeet dit ook niet: ontsnappen betekende vaak dat je je familie nooit meer zag.
  

DDR

BRD

Kapitalisme

Communisme

West-Duitsland

Oost-Duitsland

Vrije markteconomie

Veel invloed overheid

Welk begrip past bij de BRD?

1. Wirtschaftswunder
2. Arbeidersparadijs
3. Planeconomie
4. Bouw Berlijnse Muur

VS

SU

Containment

Politiek 

DDR

BRD

Kapitalisme

Communisme

Luchtbrug bedacht en uitgevoerd

NAVO

Warschau pact