4.1 Rivieren

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

H4 Wateroverlast

Paragraaf 1: rivieren

 Rivieren: natuurlijk systeem en invloed van de mens

Par. 3: Rivieren: invloed van de mens

Lesdoel

• Hoe kun je een rivier indelen in lengte- en dwarsprofiel?
• Welke rivierkenmerken hebben de Maas en Rijn?
• Op welke manieren heeft de mens ingegrepen in het stroomgebied van onze grote rivieren en wat heeft dit voor onbedoelde en bedoelde gevolgen?
• Je kunt de dikgedrukte trefwoorden uitleggen en met elkaar in verband brengen.

Stroomgebied= gebied dat afwatert op de rivier

Vul bij de volgende sleepvraag het stroomgebied met trefwoorden

Maas

Rijn

Waterscheiding

Middenloop

Benedenloop

Bovenloop

Gemengde rivier

Regenrivier

Geef een definitie van de begrippen:
Waterscheiding en stroomstelsel

Noem de drie soorten rivieren

Welk begrip hoort bij de volgende definitie:

de hoeveelheid water die een rivier afvoert gemeten in m3/s

1. Regiem
2. Debiet

Wat is de vertragingstijd?

1. Bij meer water in de rivier stroomt het water langzamer
2. Bij meer regen doet de neerslag er langer over om de rivier te bereiken
3. Bij meer begroeiing doet de neerslag er langer over om de rivier te bereiken
4. De tijd die het regenwater nodig heeft om de rivier te bereiken

Wat voor effect heeft verstening op de vertragingstijd?

1. die neemt af
2. die neemt toe
3. die blijft gelijk

Door ontbossing neemt de vertragingstijd...?

1. Toe
2. af
3. blijft gelijk

Hoe kun je in het regiem zien wat voor soort rivieren (gletsjer, regen, gemengd) dit zijn?

Hoe kun je zien wat voor soort rivieren dit zijn?

• Shannon is een regenrivier omdat hij laag staat in de zomer door de hoge verdamping.
  
• Rijn is een gemengde rivier omdat het regiem vrij gelijkmatig is.
  
• Glomma is een smeltwaterrivier omdat er in de vroege zomer veel smeltwater wordt afgevoerd.
  

Lengteprofiel van een rivier

Lengteprofiel rivier

Loop:

Verwering:

Erosie

Hoge stroomsnelheid

Lage stroomsnelheid

Gemiddelde stroomsnelheid

Bovenloop

Middenloop

Benedenloop

Verticaal

Horizontaal

Veel

Weinig

Tussenvorm

Het verval tussen de rode pijltjes is 290 meter.

Wat is het verhang? Reken uit met een rekenmachine (op je telefoon)

Het verval tussen de rode pijltjes is 290 meter.

Wat is het verhang? 

-> 290 meter / 800 kilometer = 0,3625 meter per kilometer (36 centimeter)

Het verval in de bovenloop is .... en in de benedenloop ....

1. klein, groot
2. groot, gemiddeld,
3. klein, gemiddeld
4. groot, klein

Het verval is:

1. de hoeveelheid water die door de rivier stroomt
2. Het hoogteverschil van de rivier tussen 2 punten
3. De snelheid van het water
4. het hoogteverschil van de rivier per kilometer

Het verval tussen B en D is:

1. 2500m
2. 1500m
3. 1000m
4. 250m

Invloed van klimaatverandering

-> Temperatuurstijging leidt tot meer neerslag, dus een hoger debiet

-> onregelmatiger neerslagregiem

-> stijging zeespiegel, opstuwing rivierwater, verzilting

Vlechtende rivieren

Wonen in het rivierengebied

Wonen in het rivierengebied

Krib

• Houdt rivier in midden van stroomgeul + Houdt de rivier bevaarbaar

• Meanderen en horizontale erosie worden voorkomen 
  

Uiterwaard

Bebouwing in uiterwaarde

-> verhoging zomerdijk

-> geen overstromings-mogelijkheid voor de rivier

Dijken

aanleg of verhoging van dijken

-> sedimentatie in winterbed

-> ophoging rivier

-> verhoging dijken 

Kanaliseren

• Stuwen en sluizen: regelen waterstand
  

• Bochten afsnijden: hogere stroomsnelheid
  

Verstedelijking

Verstening/verharding = groter oppervlakte straten, wegen en bebouwing.

-> kortere vertragingstijd en piekafvoer