4.2 Patronen: demografisch, cultureel en politiek

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Welkom!

Als de timer is afgelopen heb je...

• Tas op de grond
• Leer- en opdrachtenboek op tafel
• Telefoon in je tas of telefoontas

Leg je telefoon weg (diep in je tas / telefoontas)

https://classroom.google.com/c/MzkxOTY1NjUzNTEy

Voorkennis bij dit hoofdstuk

Bekijk onderstaande begrippen. Kun je elk begrip in eigen woorden omschrijven? 

1. Demografisch transitiemodel
2. Wereldsysteem
3. Diffusie

wat beeld deze kaart af?

Wat wil de maker van deze cartoon ons vertellen?

Wat is de centrale boodschap?

Wat wil de maker van deze cartoon ons vertellen?
Wat is de centrale boodschap?

Hoe zat het ook alweer? (1)

Schrijf in een hoe-hoe zin het verband tussen de verdeling van de beroepsbevolking en de welvaart van een land.

Hoe...

Schrijf in een hoe-hoe zin het verband tussen de verdeling van de beroepsbevolking en de welvaart van een land.

Centrale vragen vandaag: §4.2

• Hoe kan je de ongelijke bevolkingsspreiding verklaren?
• Op welke twee manieren kan de bevolkingsomvang van een gebied veranderen?
• In welke cultuurgebieden kun je de wereld indelen?
• Wat kunnen we met het demografisch transitiemodel verklaren?

Theorie §4.2

Patronen: demografisch, cultureel en politiek

§4.2 Patronen: demografisch, cultureel en politiek

Demografisch

Bevolkingsdichtheid en bevolkingsspreiding?

Wat valt je op?

Mekongdelta

Bevolkingsdichtheid: 

425 mensen per km²

Hoe valt dit te verklaren?

Bevolkingsspreiding verklaren

• de natuurlijke                         mogelijkheden
• de ligging (t.o.v. economische kerngebieden)
  
• het koloniale verleden (kustgebieden)
  

Verandering bevolkingsdichtheid

1. Hoog geboorteoverschot

Dichtheid neemt toe. Vruchtbaarheidscijfer neemt af, maar bevolkingsaantal neemt absoluut nog toe. 

-> Arme landen: 

• Demografisch: jonge leeftijdsopbouw
• Onderwijs: laag opleidingsniveau
• Religie: geloof
• Cultuur: aanzien
• Gezondheidssituatie: hoge zuigelingensterfte/kindersterfte
• Economisch: armoede = veel kinderen
• Geografisch: lage verstedelijkingsgraad, platteland hoger vruchtbaarheidscijfer

Van welke plekken kun je de bevolkingsdichtheid nu verklaren?

Wat valt op aan de ligging van steden?

Waarom is hier sprake van een ongelijke bevolkingsspreiding?

Bevolkingsontwikkeling

Demografische druk

Arme landen: groene druk

Rijke landen: grijze druk

Te verklaren vanuit demografisch transitiemodel

Demografisch Transitiemodel

lesmateriaal.geobronnen.com

Verandering bevolkingsdichtheid (1)

• Hoog vestigingsoverschot:

mondiale migratiepatronen

Migratiestromen: 

• Mondiaal : Z -> N
  
• Continentaal: vluchtelingen
  
• Nationaal: urbanisatie
  

Verandering bevolkingsdichtheid (2)

Hoog vestigingoverschot: Nationaal

Rijke landen: Hoge urbanisatiegraad, laag urbanisatietempo (suburbanisatie)

Arme landen: lage urbanisatiegraad, hoog urbanisatietempo (urbanisatie)

Regel: hoe hoger het ontwikkelingspeil, hoe hoger de verstedelijkingsgraad en hoe lager het verstedelijkingstempo.

Arme landen doorgaan dezelfde ontwikkelingen als rijke landen hebben gedaan, alleen veel sneller.

Verklaring

Urbanisatie arme landen: megasteden

Groei stad:

• Grote trek van platteland naar stad
• Stad groeit en slokt omliggende gebieden op. 
• Natuurlijke bevolkingsgroei: geboorteoverschot vanwege jonge bevolking in stad

Cultureel

Culturele wereldkaart

Op basis waarvan wordt deze kaart ingedeeld?

Is deze kaart een vaststaand feit?

Verspreiding cultuur

Culturele diffusie: de verspreiding van ruimtelijke verschijnselen als cultuurelementen

-> vanuit kerngebied

Acculturatie: cultuurvermenging, aanpassen van cultuurelement aan eigen cultuur

Verspreiding cultuur

Door:

kolonialisme, internationale migratie, internationale handel, moderne communicatiemiddelen en toerisme

Op verschillende schaalniveau's:

Mondiaal: verwestersing

Nationaal: van ene land naar andere

Regionaal: van stad naar platteland

Politiek

Politieke wereldkaart

Politiek

196 soevereine staten

Soevereine staat: mag als enige macht uitoefenen over haar gebied en is internationaal erkend. 

Politieke stelsels:

• Democratie
• Beperkte democratie
• Dictatuur

Regels

Regel 1: Sinds 1990 neemt aantal democratische landen toe. 

Regel 2: Het democratisch gehalte in rijke landen is in het algemeen hoger dan in arme landen.

Regel 3: Onderwijs kan bijdragen aan het democratisch gehalte van een land.

Wereldwijd machtssysteem

Hegemoniale staat: VS

Koude oorlog: bipolair (VS en USSR)

Tegenwoordig/toekomst: multipolair (VS, China, EU en Rusland)

Rol onderwijs

Regel 3: Onderwijs kan bijdragen aan het democratisch gehalte van een land.

Hoe dan?

Aan de slag: individueel uitwerken (Zs). Oortjes mogen.

1. Maak  H4.2 opdr.1,2,3,5.

2. Klaar? Dat lukt je niet binnen de gegeven tijd...

Reflectie

Kernpunten les vandaag: §4.1

• Hoe kan je de ongelijke bevolkingsspreiding verklaren?
• Op welke twee manieren kan de bevolkingsomvang van een gebied veranderen?
• In welke cultuurgebieden kun je de wereld indelen?
• Wat kunnen we met het demografisch transitiemodel verklaren?