H8.3 en 8.4 - Aangeboren en aangeleerd gedrag

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

H8.3 en 8.4

Ga vast op je plek zitten

Pak je laptop, schrift en een pen

Leerdoel

Aan het einde van de les kan je:

- Je kunt de factoren noemen waardoor gedrag wordt bepaald;

- Je kunt verschillende vormen van leren beschrijven;

- Je kunt verschillende typen sociaal gedrag onderscheiden.

Aangeboren of aangeleerd?

Aangeboren (erfelijk) gedrag = gedrag dat al bij pasgeboren jongen te zien is

Aangeleerd gedrag = gedrag dat door leerprocessen ontwikkelt tijdens het leven

Maar wat zijn die leerprocessen?

Inprenting

Inprenting = leerproces dat alleen in een bepaalde korte periode kan plaatsvinden

Trial and error

Trial and error = leren door ervaringen en toevallige ontdekkingen

Je stopt besjes in je mond die vies smaken, daardoor doe je het de volgende keer niet weer -> leren door ervaringen

Of

Je stopt besjes in je mond die lekker smaken, daardoor doe je het de volgende keer wel weer -> leren door ervaringen

Conditionering

Conditionering = gedrag dat door beloning of straf wordt aangeleerd

Gewenning

Gewenning = een reactie op een prikkel wordt bij herhaling van de prikkel afgeleerd (je raakt aan de prikkel gewend)

Wat voor soort gedrag is dit?
Een paard schrikt van vuur

1. Aangeboren
2. Aangeleerd

Wat voor soort gedrag is dit?
Een papegaai zegt hallo

1. Aangeboren
2. Aangeleerd

Een kikker wil een wesp opeten, maar hij wordt gestoken door de wesp. Voortaan eet de kikker geen wespen meer. De kikker eet nog wel vliegen. Hoe heet het leerproces van de kikker?

Sociaal gedrag

Sociaal gedrag = gedrag van soortgenoten ten opzichte van elkaar

Ruzie/meningsverschil is ook sociaal gedrag!

Als jouw hond je handen likt of je een poot geeft is dat géén sociaal gedrag, jullie zijn niet dezelfde soort

Paringsgedrag

Paringsgedrag (balts) = gedrag dat aan de paring voorafgaat, bedoeld om een partner aan te trekken en de motivatie voor een paring te vergroten

Territoriumgedrag

Territoriumgedrag = gedrag om het territorium te markeren en te verdedigen tegen indringers

- Dreiggedrag = bedoeld om indringers te verjagen

- Imponeergedrag = dier maakt zich zo 

groot en indrukwekkend mogelijk

Broedzorg

Broedzorg = het verzorgen van eieren en jongen

Voedingsgedrag  = gedrag rondom wat, 

wanneer en hoe dieren eten

Verzorgingsgedrag = gedrag van dieren rondom 

het verzorgen van zichzelf of een ander

Broedzorg is een combinatie van verschillende soorten gedrag, bijvoorbeeld voedingsgedrag en verzorgingsgedrag

Dierenwelzijn

Creëren van een situatie waarin dieren zo veel mogelijk hun natuurlijke gedrag kunnen vertonen

Wat is sociaal gedrag?

1. Gedrag van dieren ten opzichte van elkaar
2. Gedrag van soortgenoten ten opzichte van elkaar
3. Gedrag waarbij dieren contact hebben met dieren van een andere soort
4. Contact waarbij dieren sociale bedoelingen hebben

Een hamster likt zijn vacht schoon

Een bosuil beschermt zijn leefgebied

Een eekhoorn verzamelt nootjes

Een zwaan maakt zich groot en breed

Imponeergedrag

Voedings gedrag

Territorium gedrag

Verzorgings gedrag

Opdrachten maken

Wat? H8.3 opdr. 4, 5 en 7 t/m 11

H8.4 opdr. 4 t/m 9

Je maakt de opdrachten 

Je leidt je klasgenoten niet af

Leerdoelen checken

Je maakt de leerdoelencheck individueel!

Leren door beloning of straf

Leren door toevallige ontdek-kingen

Leren in een gevoelige periode

Leren door een prikkel vaak te herhalen

Inprenting

Gewenning

Conditionering

Trial and error

Waarom vertoont een dier territoriumgedrag?

Waarom vertoont een dier paringsgedrag?