Gesteentekringloop 5H

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

De gesteentekringloop

 Endogene en Exogene processen

Domein Aarde

H5

Gesteente groepen

1. Stollingsgesteente
2. Sedimentgesteente
3. Metamorf gesteente

Lesdoel

• Je kent de drie groepen gesteenten met de bekendste voorbeelden uit iedere groep. 
  
• Je begrijpt hoe stollingsgesteenten, sedimentgesteenten en metamorfe gesteenten ontstaan. 
  
• Je begrijpt hoe de gesteentekringloop werkt als gevolg van de inwerking van endogene en exogene processen.
  

03:14

Kalksteen is

1. organisch sedimentsgesteente
2. klastisch sedimentsgesteente
3. metamorf gesteente
4. eigenlijk geen gesteente

03:25

Hoe noemen we deze schelpen ook wel?

1. kalkschelpen
2. fossielen

04:19

Hoe noem je de bewegingen in de aardmantel die hij probeert na te bootsen?

04:50

Welk gesteente zie je op de achtergrond?

1. stollingsgesteente
2. sedimentsgesteente
3. metamorf gesteente
4. geen van allen

Ontstaan

Sedimentgesteente:

• Sediment wordt afgezet door de rivier, wind of zee
• Sediment plakt onder druk aan elkaar
• Druk van bovenliggende sedimentpakketen

Uiterlijke kenmerken

Sedimentgesteente:

• Gelaagd
• Vaak met fossielen
• Oorspronkelijke sedimentdeeltjes kunnen zichtbaar zijn

Voorbeeld: 

Sedimentgesteente

Sedimentgesteente ontstaat als sediment samengeperst wordt van losse korrels tot een vast gesteente

bv. zandsteen en schalie

Ontstaan

Stollingsgesteente:

• Magma/lava stolt 
• Basalt buiten de vulkaan
• Graniet binnen in de aardkorst

Uiterlijke kenmerken

Stollingsgesteente:

• Geen gelaagdheid
• Geen fossielen
• Mineralen zijn zichtbaar als aparte kristallen

Voorbeeld: 

Gesteentes: Stollingsgesteente

Gesteente is gestold, dus was vloeibaar

--> Endogeen proces!

Voorbeeld: Basalt, Graniet

Ontstaan

Metamorf gesteente:

• Onder hoge druk en/of hoge temperatuur verandert gesteente van samenstelling

Uiterlijke kenmerken

Metamorf gesteente:

• Helemaal gekristalliseerd
• Geen holtes of barsten
• Geen fossielen

Voorbeeld: 

Klei

Schalie

Schist

Leisteen

plantenresten -> veen -> bruinkool -> steenkool

Marmer is een metamorf gesteente. Uit welk gesteente is marmer ontstaan?

1. Granier
2. Kalksteen
3. Schalie
4. Zandsteen

Wat is erosie?

1. Uitschuren en afschuren van zacht gesteente
2. Uiteenvallen van gesteente
3. Uitschuren en afschuren van hard gesteente

Wat voor soort gesteente is marmer?

1. metamorf gesteente
2. sedimentgesteente
3. stollingsgesteente
4. plooiingsgesteente

Wat is schalie?

1. gesteente uit klei
2. gesteente uit zand
3. Gesteente uit schelpen
4. Ander woord voor graniet

Wat voor gesteente is dit?

1. Graniet
2. Basalt
3. Zandsteen
4. Schalie

Wat is verwering?

1. Uiteenvallen van gesteente onder invloed van weer
2. Uiteenvallen van gesteente door plantengroei
3. Uiteenvallen van gesteente onder invloed van mensen

Wat voor gesteente is dit?

1. Graniet
2. Basalt
3. Zandsteen
4. Schalie

De aardmantel is...

1. Vast gesteente
2. Vloeibaar gesteente

Welke van deze 4 is geen erosie?

1. Het afschuren van gesteente door wind
2. Het afschuren van gesteente door water
3. Het afschuren van gesteente door ijs
4. Het afschuren van gesteente door planten

Het gesteente in de aardmantel is vloeibaar

1. Juist
2. Onjuist

Welk type gesteente is zichtbaar op de bijgevoegde afbeelding?

1. sedimentair gesteente
2. stollingsgesteente
3. afzettingsgesteente
4. metamorf gesteente

Metamorf gesteente kan niet verweren

1. Klopt
2. Klopt niet

De toppen van deze pilaren zijn gemaakt van …. (tov gesteente eronder)

1. zacht gesteente
2. hard gesteente

Bekijk de tekening. Welk antwoord is juist?

1. A= hard gesteente B= zacht gesteente
2. A=zacht gesteente B=hard gesteente

het is een ….

1. Sedimentair gesteente
2. Stollingsgesteente
3. Metamorf gesteente

Welk hoofdtype gesteente is dit?

1. Stollingsgesteente
2. Sedimentgesteente
3. Metamorf gesteente

Wat is lava?

1. gesmolten magma
2. vloeibaar gesteente boven de aardkorst
3. vloeibaar gesteente onder de aardkorst
4. vast gesteente in de diepe mantel

Welke bewering is juist?

1. Erosie = verbrokkelen van het gesteente
2. Verwering = transport van het gesteente
3. Verwering = verbrokkelen v h gesteente
4. Erosie = verwering