Les 10. Niet coderend DNA en mutaties

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Niet coderend DNA en mutaties

Aan het einde van de les kan je uitleggen wat niet coderend DNA is en kan je het ontstaan en de uitwerking van mutaties beschrijven.

Boek --> blz. 219

Omschrijf hoe vanuit DNA (genotype) iets in het fenotype tot uiting komt. Gebruik onder andere de begrippen RNA, aminozuren, eiwitten, ribosomen, genexpressie en genregulatie.

Voorkennis...

DNA --> bestaat uit nucleotiden, 

Nucleotide (DNA) --> bestaat uit stikstofbase, desoxyribose en fosfaatgroep.

RNA --> wordt in de celkern gevormd vanuit het DNA, enkele streng nucleotiden 

De volgorde van basen vormen een code

- Ribosoom leest de volgorde van de stikstofbasen (in RNA) af en zet de aminozuren in de juiste volgorde --> Productie van eiwitten

Coderend en niet-coderend DNA

Functie van junk DNA

Complete set DNA (coderend en niet-coderend) = het genoom. 

Niet-coderend DNA hoort niet tot het genotype, maar wel tot het genoom. 

Genomica = studie van genomen. 
DNA-sequencing = de nucleotide volgorde van een genoom in kaart brengen

DNA-microarray = onderzoeksmethode om de functie van genen te achterhalen.

DNA sequencing

DNA microarray

Mutaties

DNA moleculen zijn kwetsbaar, vooral bij de celdeling (het kopiëren) kunnen ze beschadigingen oplopen. 

Meestal wordt een beschadiging hersteld door speciale enzymen. Soms niet --> volgorde van DNA sequentie is veranderd. 

Mutatie = een verandering in de stikstofbasenvolgorde van het DNA of RNA.

Effecten mutaties

Geen gevolgen als:

• lichaamscel
• gen niet actief
• werking eiwit veranderd niet door mutatie
• mutatie op  recessief allel

Effecten mutaties (negatief)

Effect hangt af van de plaats.

Geslachtscel, bevruchte eicel of cel van embryo-> groot effect.

Lichaamscel meestal weinig effect.

Wat wordt er bedoeld met junk DNA?

Wat wordt er onderzocht bij DNA sequencing?

1. De functie van de genen
2. De volgorde van de stikstofbasen
3. Het fenotype
4. De verandering van de genen

Wat is een mutatie?

Wanneer heeft een mutatie het grootste effect?

1. In een lichaamscel
2. In een geslachtscel
3. In een recessief allel
4. In het junk DNA

Huiswerk

Maken opdracht 44 en 45