1.3 - 4.3 Lezen: herhaling lesstof

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Nederlands is

Wat je in deze les leert ... Herhaling lezen H 1 t/m 4

1. Vier  leesstrategieën

2. Titel, tussenkopjes

3. Onderwerp, deelonderwerp

4. Tweedeling en driedeling in de tekstopbouw

5. Alinea(opbouw)

6.  Hoofd- en bijzaken

7. Hoofdgedachte

8. Tekstdoelen: informeren en amuseren

9, Vier signaalwoorden: opsommend, tijdsvolgorde, tegenstellend, uitleggend

10. Verwijswoorden

11. Moeilijkewoordenwijzer

1. Vier leesstrategieën

Kraak de code! Vul in welke manier van lezen je gebruikt. 

Kies uit: 1. verkennend, 2. nauwkeurig, 3. studerend en 4. zoekend lezen.

A. Je bent een hoofdstuk van geschiedenis aan het leren voor een proefwerk.

B. In de telefoongids zoek je naar het nummer van een kapper bij jou in de buurt.

C. Vanmiddag heb je bij de bibliotheek een boek gehaald en je zit nu lekker op de bank te lezen.

D. Je hebt een zoekopdracht geplaatst op Google en kijkt of er geschikte resultaten bijzitten.

Kraak de code bij de leesstrategieën!

1. 1-2-3-4
2. 4-3-2-1
3. 4-2-1-3
4. 3-4-2-1

1. Leesstrategieën

• Verkennend lezen: een leuk boek zoeken in de bibliotheek (eerste indruk)
• Nauwkeurig lezen: nieuws lezen
• Zoekend lezen: woordenboek/ bron bekijken 
• Studerend lezen : leren van een stuk tekst voor een toets
  

2. Titel en tussenkopje

Bovenin staat

de titel en een aanwijzing voor 

het onderwerp.

Bij langere teksten staan 

 tussenkopjes.

Dan weet je lezer 

waar het tekstgedeelte over gaat.

Wat was de titel van het artikel?

1. Voetbalhelden
2. Lekkere start Ajax
3. Feijenoord onverslaanbaar
4. Ballet op spitzen

3. Het onderwerp en deelonderwerpen van de tekst

Een tekst gaat ergens over. Dit noem je het onderwerp van een tekst. Lees de tekst eerst verkennend en stel dan de vraag: 

Waarover gaat de hele tekst?

In een tekst kunnen verschillende dingen over een onderwerp gezegd worden. Deze kleine stukjes over het onderwerp zijn deelonderwerpen. Vaak gaat één alinea over één deelonderwerp.

Wat zou een deelonderwerp kunnen zijn in een tekst over politiek?

1. Gezelschapsspellen
2. Verkiezingen
3. Vakantiereizen
4. De woestijn

4. Een tekstopbouw

Twee manieren om een tekst op te bouwen komen veel voor:

  

• een driedeling: inleiding – kern – slot;

• een tweedeling: inleiding – kern. Deze opbouw tref je meestal aan in een nieuwsbericht.

Welke tekstopbouw zie je vaak in een online nieuwsbericht?

1. eendeling
2. tweedeling
3. driedeling
4. vierendeling

5. Alinea

Wat zijn alinea's?

1. Een alinea is een deel van een tekst.
2. Een alinea is een titel van een stukje tekst.
3. Een alinea is een plaatje dat bij een deel van een tekst hoort.
4. Een alinea is een schuingedrukt stukje van de tekst.

Alineaopbouw = Kernzin met toelichting

In een alinea staat bijna altijd een kernzin: de zin met de belangrijkste informatie van de alinea. Vaak is de kernzin de eerste zin van de alinea.

De andere zinnen van de alinea zijn een toelichting bij de kernzin:  een uitleg of voorbeeld.

Voorbeeldalinea:

De angst voor spinnen heet ook wel spinfobie. Het is een vrees die bij heel veel mensen voorkomt, maar die we eigenlijk nooit behandelen. De meeste mensen vinden dat niet nodig; ze hebben er immers niet veel last van.

Een alineaopbouw bestaat uit:

1. inleiding - slot
2. kernzin - toelichting
3. tussenkopje - kernzin
4. hoofdzaken - bijzaken

6. Hoofd- en bijzaken in de tekst

In elke tekst staat belangrijke en minder belangrijke informatie.

Belangrijke informatie over het onderwerp noem je hoofdzaken.

De minder belangrijke informatie in een tekst zijn bijzaken. 

Bijzaken kunnen zijn: een voorbeeld, herhaling, uitleg.

Het tegenovergestelde van hoofdzaken is bijzaken.
Bijzaken kunnen zijn:

1. voorbeelden
2. belangrijke informatie
3. herhaling
4. uitleg

7. De hoofdgedachte van een tekst

De hoofdgedachte is het belangrijkste wat de schrijver over het onderwerp zegt. Gebruik de titel, de inleiding en/of het slot om de hoofdgedachte te vinden.

Zo formuleer je de hoofdgedachte:

• Zoek het onderwerp van de tekst;

• Bedenk wat het belangrijkste is wat de schrijver over het onderwerp zegt;

• Combineer het onderwerp en de belangrijkste mededeling erover tot 1 zin.

Wat betekent 'de hoofdgedachte' van een tekst?

1. De belangrijkste zin van een alinea.
2. Het onderwerp van de tekst.
3. Een gedachte in je hoofd.
4. Het belangrijkste wat de schrijver over het onderwerp zegt geformuleerd in één zin.

Waar vind je de hoofdgedachte?

• Meestal in de eerste alinea of soms letterlijk in het slot van een tekst. 
  
• De hoofdgedachte hoeft niet letterlijk in de tekst te staan. 
  
• Let op! Twee teksten met hetzelfde onderwerp kunnen heel goed twee verschillende hoofdgedachtes hebben!!! 

Waar vind je de hoofdgedachte van een tekst?

8. Tekstdoelen 

Wat wil de schrijver met de tekst bereiken? 

Wat is zijn doel met de tekst?

De schrijver wil	tekstdoel	toelichting	voorbeelden van tekstvormen
de lezer informatie geven	informeren	informatie over iets wat werkelijk bestaat en je komt iets te weten	nieuwsbericht schoolboektekst krantenartikel instructie
de lezer vermaken	amuseren	Vaak verzonnen gebeurtenissen en je leest om te ontspannen	leesboek stripverhaal gedicht liedtekst

Wat is het tekstdoel van een fictieboek?

1. informeren
2. amuseren
3. activeren
4. overtuigen

Een nieuwsbericht heeft als tekstdoel:

1. informeren
2. overtuigen
3. activeren
4. amuseren

9. Signaalwoorden

In een goedgeschreven tekst is er een verband tussen de woorden, zinnen en alinea’s van een tekst. We noemen dit het tekstverband. Een schrijver maakt vaak gebruik van signaalwoorden om het tekstverband aan te geven.

tekstverband	signaalwoorden
opsommend	ook, daarnaast, ten eerste, en
tijdsvolgorde	eerst, terwijl, toen, intussen, zodra
tegenstellend	maar, integendeel, toch

uitleggend

bijvoorbeeld, zoals, dat wil zeggen

Welk signaalwoord is een signaalwoord voor een tekstverband met een tegenstelling?

1. zoals
2. ten slotte
3. tegenover
4. denk aan

Welk signaalwoord is een signaalwoord voor een tekstverband met een opsomming?

1. zoals
2. ten slotte
3. tegenover
4. denk aan

10. Verwijswoorden

Verwijswoorden verwijzen naar iets of iemand, dat in de tekst eerder of later wordt genoemd.

Dat kunnen persoonlijke of bezittelijke voornaamwoorden zijn.

Ze maken een tekst makkelijker en prettiger om te lezen.

Bijvoorbeeld:

Jan gaat met de fiets naar huis. Hij is blij.

Wat zijn verwijswoorden, denk je?

1. maar, omdat, hierom
2. hij, zij, die
3. zijn, worden, hebben
4. de, het, een

11. Moeilijkewoordenwijzer

Je let op moeilijke woorden in de tekst.
Je bedenkt wat ze betekenen.

1. Ja, dat lukt goed!
2. Een beetje, kweenie eigenlijk.
3. Dat doe ik echt nooit.
4. Ik markeer moeilijke woorden als het kan.

Wat?	§ 4.3 Lezen: Leestaak
Hoe?	Papier of pdf. online in e-mail
Hulp?	Boek, klasgenoot, Straver
Resultaat?	Huiswerk
Leerdoel?	Leesbegrippen en tekstanalyse H1 t/m H4
Klaar?	Daltontaak week 22, l ezen

Wat weet je nu?

1. Vier leesstrategieën

2. Titel, tussenkopjes

3. Onderwerp, deelonderwerp

4. Tweedeling en driedeling in de tekstopbouw

5. Alinea(opbouw)

6. Hoofd- en bijzaken

7. Hoofdgedachte

8. Tekstdoelen: informeren en amuseren

9, Vier signaalwoorden: opsommend, tijdsvolgorde, tegenstellend, uitleggend

10. Verwijswoorden

11. Moeilijkewoordenwijzer

Einde van de les