1HV H1-H5 Lezen - herhaling

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Hoofdstuk 8

1. Vier leesstrategieën

Kraak de code! Vul in welke manier van lezen je gebruikt. 

Kies uit: 1. verkennend, 2. nauwkeurig, 3. studerend en 4. zoekend lezen.

A. Je bent een hoofdstuk van geschiedenis aan het leren voor een proefwerk.

B. In de telefoongids zoek je naar het nummer van een kapper bij jou in de buurt.

C. Vanmiddag heb je bij de bibliotheek een boek gehaald en je zit nu lekker op de bank te lezen.

D. Je hebt een zoekopdracht geplaatst op Google en kijkt of er geschikte resultaten bijzitten.

Kraak de code bij de leesstrategieën!

1. 1-2-3-4
2. 4-3-2-1
3. 4-2-1-3
4. 3-4-2-1

2. Titel en tussenkopje

Bovenin staat

de titel en een aanwijzing voor 

het onderwerp.

Bij langere teksten staan 

 tussenkopjes.

Dan weet je lezer 

waar het tekstgedeelte over gaat.

Wat was de titel van het krantenartikel?

1. Voetbalhelden
2. Lekkere start Ajax
3. Feijenoord onverslaanbaar
4. Ballet op spitzen

3. Het onderwerp en de deelonderwerpen 

Een tekst gaat ergens over. Dit noem je het onderwerp van een tekst. Lees de tekst eerst verkennend en stel dan de vraag: Waarover gaat de hele tekst?

In een tekst kunnen verschillende dingen over een onderwerp gezegd worden. Deze kleine stukjes over het onderwerp zijn deelonderwerpen. 

Vaak gaat één alinea over één deelonderwerp.

Wat zou een deelonderwerp kunnen zijn in een tekst over politiek?

1. Gezelschapsspellen
2. Verkiezingen
3. Vakantiereizen
4. De woestijn

4. De tekststructuur of tekstopbouw

Twee veelvoorkomende manieren om een tekst op te bouwen:

  

• een driedeling:    inleiding – kern – slot

• een tweedeling:  inleiding – kern.  (nieuwsbericht)

Welke tekstopbouw zie je vaak in een online nieuwsbericht?

1. eendeling
2. tweedeling
3. driedeling
4. vierendeling

5. Alinea

Wat zijn alinea's?

1. Een alinea is een deel van een tekst.
2. Een alinea is een titel van een stukje tekst.
3. Een alinea is een plaatje dat bij een deel van een tekst hoort.
4. Een alinea is een schuingedrukt stukje van de tekst.

Alineaopbouw: Een kernzin met toelichting

In een alinea staat bijna altijd een kernzin: de zin met de belangrijkste informatie van de alinea. Vaak is de kernzin de eerste zin van de alinea.

De andere zinnen van de alinea zijn een toelichting bij de kernzin:  een uitleg of voorbeeld.

Voorbeeldalinea:

De angst voor spinnen heet ook wel spinfobie. Het is een vrees die bij heel veel mensen voorkomt, maar die we eigenlijk nooit behandelen. De meeste mensen vinden dat niet nodig; ze hebben er immers niet veel last van.

Een alineaopbouw bestaat uit:

1. inleiding - slot
2. kernzin - toelichting
3. tussenkopje - kernzin
4. hoofdzaken - bijzaken

6. Hoofdzaken en bijzaken

Belangrijke informatie over het onderwerp noem je hoofdzaken.

De minder belangrijke informatie in een tekst zijn bijzaken. 

Bijzaken kunnen zijn: een voorbeeld, herhaling, uitleg.

Wat kunnen bijzaken zijn?
Er zijn meerdere antwoorden mogelijk.

1. voorbeelden
2. belangrijke informatie
3. herhaling
4. uitleg

7. De hoofdgedachte

De hoofdgedachte is het belangrijkste wat de schrijver over het onderwerp zegt. Gebruik de titel, de inleiding en/of het slot om de hoofdgedachte te vinden.

Zo formuleer je de hoofdgedachte:

• Bepaal het onderwerp van de tekst.

• Wat is het belangrijkste is dat de schrijver over het onderwerp zegt?

• Omschrijf dit in één zin.

Dus, de hoofdgedachte is...

... het belangrijkste wat de schrijver over het onderwerp zegt! 

Zo formuleer je de hoofdgedachte:

• Bepaal het onderwerp van de tekst.

• Wat is het belangrijkste is dat de schrijver over het onderwerp zegt?

• Omschrijf dit in één zin.

Waar vind je de hoofdgedachte?

• Meestal in de inleiding, de eerste alinea of soms letterlijk in het slot 
  
• De hoofdgedachte hoeft niet letterlijk in de tekst te staan. 

Let op!

Twee teksten met hetzelfde onderwerp kunnen heel goed twee verschillende hoofdgedachtes hebben!

Waar vind je de hoofdgedachte van een tekst?

Wat betekent
'de hoofdgedachte' van een tekst?

1. De belangrijkste zin van een alinea.
2. Het onderwerp van de tekst.
3. Een gedachte in je hoofd.
4. Het belangrijkste wat de schrijver over het onderwerp zegt geformuleerd in één zin.

Voorbeeld: Oikos

Wat is het onderwerp?

Wat is daarover de belangrijkste boodschap?

Formuleer 1 zin!

Wat is de hoofdgedachte bij
'Oikos' snackyoghurt?

Voorbeeld: Mijn hart klopt niet

Wat is het onderwerp?

 

Wat is daarover 

de belangrijkste boodschap?

Formuleer 1 zin!

Wat is de hoofdgedachte bij
'Mijn hart klopt niet'?

8. Tekstdoelen 

Wat wil de schrijver met de tekst bereiken? 

De schrijver wil	tekstdoel	toelichting	voorbeelden van tekstvormen
de lezer informatie geven	informeren	informatie over iets wat werkelijk bestaat en je komt iets te weten	nieuwsbericht, schoolboektekst krantenartikel, instructie
de lezer overtuigen van een mening	overtuigen	een standpunt of mening en argumenten, redenen	ingezonden brief, klachtenbrief, tijdschriftartikel,
de lezer iets laten doen of kopen	activeren, tot handelen aansporen	oproep om in actie te komen en iets te kopen of te doen	advertentie, reclamefolder, oproep, poster
de lezer vermaken	amuseren	Vaak verzonnen gebeurtenissen en je leest om te ontspannen	leesboek, stripverhaal, gedicht liedtekst

Wat is het tekstdoel van een boek?

1. informeren
2. amuseren
3. activeren
4. overtuigen

Wat is het tekstdoel van een nieuwsbericht ?

1. informeren
2. overtuigen
3. activeren
4. amuseren

Welke tekstvorm
hoort bij het tekstdoel overtuigen?

1. Geboortekaartje
2. Kort verhaal
3. Uitnodiging
4. Ingezonden brief

Bij welke tekstvorm past
het tekstdoel activeren?

1. stripverhaal
2. leesboek
3. reclamefolder
4. nieuwsbericht

9. Signaalwoorden in tekstverbanden 

In een goedgeschreven tekst bestaat een verband tussen de woorden, zinnen en alinea’s. We noemen dit het tekstverband. 

Een schrijver maakt vaak gebruik van signaalwoorden om het tekstverband aan te geven.

tekstverband	signaalwoorden
opsommend	ook, daarnaast, ten eerste, en ...
tijdsvolgorde	eerst, terwijl, toen, intussen, zodra ...
tegenstellend	maar, integendeel, toch ...
uitleggend	bjvoorbeeld, zoals, dat wil zeggen ...
redengevend	want, omdat, daarom, immers, namelijk ...
concluderend	dus, dan ook, concluderend, de slotsom is, hieruit volgt...

Welk signaalwoord is een signaalwoord voor een tekstverband met een tegenstelling?

1. zoals
2. ten slotte
3. tegenover
4. denk aan

Welk signaalwoord geeft een tekstverband met een opsomming?

1. zoals
2. ten slotte
3. tegenover
4. denk aan

10. Verwijswoorden

Verwijswoorden verwijzen naar iets of iemand, dat in de tekst eerder of later wordt genoemd.

Dat kunnen persoonlijke, bezittelijke of aanwijzend voornaamwoorden zijn.

Ze maken een tekst makkelijker en prettiger om te lezen.

Bijvoorbeeld:

Jan gaat met de fiets naar huis. Hij is blij.

Wat zijn verwijswoorden, denk je?

1. maar, omdat, hierom
2. hij, zij, die
3. zijn, worden, hebben
4. de, het, een

11. Moeilijkewoordenwijzer

Je let op moeilijke woorden in de tekst.
Je bedenkt wat ze betekenen.

1. Ja, dat lukt goed!
2. Een beetje, kweenie eigenlijk.
3. Dat doe ik echt nooit.
4. Ik markeer moeilijke woorden als het kan.

Einde!

Ga verder met de opdrachten.
Blz. 61 Maak opdracht 27 en 28.