2.3 Burgers aan de macht

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

2.3. Burgers aan de macht

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen hoe de Republiek werd bestuurd en wat daar bijzonder aan was.
• Je kunt aan de hand van een voorbeeld uitleggen dat de stadhouder en de regenten soms verschillende belangen hadden.
• Je kunt uitleggen hoe de Gouden Eeuw tot een einde kwam.

• Je kent de begrippen en jaartallen uit deze paragraaf.
  

Republiek was uniek in Europa 

1. Geen koning maar regenten

2. Nauwelijks centraal bestuur, maar zeven gewesten met een eigen bestuur (Gewestelijke Staten).

Bestuur van de Republiek

• Republiek werd bestuurd door klein groepje regenten: rijke mannen die vaak rijk waren geworden door handel
  
  
• Macht van de regenten bleef bij een kleine groep rijke mannen bleef

Een onafhankelijk bestuur 

• Grote beslissingen: Verdediging van het land, Buitenlandse politiek en bestuur van de Koloniën: beslist door de Staten-Generaal
• Een vergadering waar afgevaardigden uit alle gewesten bijeen kwamen, iedereen had 1 stem (Holland de meeste macht)
  
  
• Stadhouder voerde het leger van de Republiek aan.

Bijzonder bestuur

Het bestuur van de Republiek is bijzonder om twee redenen

De macht is in handen van regenten, niet van vorsten.

De regenten verdelen de macht onder zichzelf.

In de Gewestelijke Staten besturen de gewesten zichzelf. De Republiek is dus niet centraal bestuurd, behalve in de Staten-Generaal

Twee machthebbers

In de Republiek spelen twee mannen een grote rol

Stadhouder

Hij geeft leiding aan het leger en de vloot. Hij werkt voor de Gewestelijke Staten

Raadspensionaris

Hij is de hoogste ambtenaar van Holland en leidt de buitenlandse politiek

Macht

 - De macht van de stadhouder was groot tijdens de Opstand, omdat deze ook legeraanvoerder was 

- 1648: Einde aan de Opstand

- Stadhouder Willem II overleed in 1650 

- Geen behoefte aan nieuwe Stadhouder => raadspensionaris werd machtigst

Rampjaar - 1672

- Engeland, Frankrijk en twee Duitse staten vielen samen de Republiek aan

- Engeland => economisch: handelspositie overnemen

- Frankrijk en Duitse staten => politiek: grondgebied uitbreiden

Moord op gebroeders De Wit

- Raadspensionaris Johan de Witt kreeg de schuld en werd vermoord door het volk (samen met zijn broer).

Einde Gouden Eeuw

- De oorlogen met Engeland en Frankrijk waren slecht voor de handel. 

- Daardoor kwam er minder geld binnen en werden belastingen verhoogd

- Macht en rijkdom van Engeland en Frankrijk nam toe

Waar hield de WIC zich mee bezig?

1. specerijenhandel en slaven
2. Kaapvaart en specerijenhandel
3. Kaapvaart en slavenhandel
4. De moedernegotie en slavenhandel