Les 7 GORDON & PES

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 2

Gezondheidspatronen van Gordon

Lesdoelen

• De student kent de gezondheidspatronen van Gordon
• De student kan patronen van Gordon herkennen in een casus
• De student kan de patronen van Gordon beoordelen 

11 Gezondheidspatronen van Gordon

Elf functionele gezondheidspatronen van Gordon ontwikkeld.

Een verpleegkundige diagnose stelt een verpleegkundig probleem vast en is het startpunt voor verpleegkundig handelen.

Wordt vaak gebruikt in rapportagesystemen.

Wie herkent ze?

11 Gezondheidspatronen van Gordon

1. Gezondheidsbeleving en instandhouding
2. Voeding en stofwisseling
3. Uitscheiding
4. Activiteiten
5. Slaap/ rust
6. Waarneming en cognitie
7. Zelfbeleving 
8. Rollen en relaties
9. Seksualiteit, voortplanting
10. Stress verwerking
11. Waarden en overtuiging

Functioneel en disfunctioneel

Van ieder gezondheidspatroon kan een verpleegkundige vaststellen in hoeverre een gezondheidspatroon bij de zorgvrager functioneel of disfunctioneel is.

Functioneel: Zorgvrager heeft voldoende draagkracht om de verrichtingen die bij een bepaald patroon horen in voldoende mate uit te voeren.

Disfunctioneel: Zorgvrager heeft niet voldoende draagkracht om de verrichtingen die bij een bepaald patroon horen zelfstandig uit te voeren.

Voorbeeld

Gezondheidspatroon 1: Gezondheidsbeleving en instandhouding

Dhr. A. heeft last van evenwichtsstoornissen. Hiervoor komt regelmatig een fysiotherapeut langs. Dhr. A. heeft een hoog risico om te vallen, zo kan hij al struikelen over een drempel. De evenwichtsstoornissen komen mogelijk door zijn medicatie.

Voorbeeld

Gezondheidspatroon 1: Gezondheidsbeleving en instandhouding

Disfunctioneel

• Risico op vallen

Er dient een verpleegplan opgesteld te worden

PES

P: Risico op vallen 

E: Evenwichtsstoornissen mogelijk t.g.v. medicatie

S: Hoog risico om te vallen

Voorbeeld

Gezondheidspatroon 5: Slaap/ rust patroon

Dhr. A. geeft eigenlijk altijd wel aan goed te hebben geslapen, behalve wanneer hij dan last heeft gehad van een andere bewoner. ’s Ochtends is hij meestal al wel vroeg wakker, hij staat de ochtenddienst soms op te wachten. Het lijkt er verder niet op dat Dhr. A. onvoldoende slaap krijgt of dat hij te vroeg wakker wordt. Hij heeft namelijk voldoende energie om de activiteiten van de dag uit te kunnen voeren, dit kan hij ook verwoorden.

Voorbeeld

Gezondheidspatroon 5: Slaap/ rust patroon

Functioneel

Er hoeft geen verpleegplan opgesteld te worden. 

Opdracht

• Verdeel alle domeinen/gezondheidspatronen onder alle studenten. Per tweetal: een ieder beschrijft per 1-2 gezondheidspatronen één geformuleerd SMART doel. Dit doel bestaat uit één of twéé zinnen. Passend bij de casus (volgende dia).
• Hierna klassikaal bespreken

Casus: Mevrouw Jansen, 78 jaar

Mevrouw Jansen is een 78-jarige dame die recent is opgenomen in het verpleeghuis na een periode van afname van gezondheid. Ze heeft een voorgeschiedenis van diabetes type 2, hypertensie en milde artrose in haar knieën. Mevrouw Jansen woont voorheen zelfstandig in haar eigen appartement. Ze heeft een dochter en een zoon, van wie de dochter regelmatig op bezoek komt. Haar zoon woont in het buitenland. Mw. haar echtgenoot is overleden. 

Huidige situatie

Mevrouw Jansen heeft moeite met het uitvoeren van dagelijkse activiteiten, zoals aankleden en koken, vanwege haar artrose. Ze heeft ook last van vermoeidheid en slaapt vaak slecht door die pijn. Haar eetlust is verminderd, wat resulteert in gewichtsverlies. Ze heeft soms last van obstipatie. Haar diabetes wordt niet goed gereguleerd; haar bloedglucosewaarden wisselen vaak (dan weer hoog, dan weer laag).

Vervolg van de casus

Daarnaast merkt ze dat ze meer vergeetachtige momenten heeft, zoals het vergeten van afspraken of het niet kunnen vinden van haar bril. Dit leidt tot frustratie en een gevoel van onvrede over haarzelf, wat haar zelfbeeld negatief beïnvloedt.

Mevrouw Jansen heeft altijd veel belang gehecht aan haar sociale contacten, maar door haar mobiliteitsproblemen en de angst om te vallen, is ze minder geneigd om deel te nemen aan groepsactiviteiten in het verpleeghuis. Hierdoor voelt ze zich vaak eenzaam en heeft ze het gevoel dat ze haar rol als actieve moeder en grootmoeder niet meer kan vervullen.

Daarnaast maakt mevrouw Jansen zich zorgen over de toekomst en de zorg die ze nodig heeft, wat bijdraagt aan haar stressgevoelens. Ze vindt het lastig om hulp te accepteren en heeft moeite met het idee dat ze afhankelijk is van anderen.

Analyseer de situatie van mevrouw Jansen aan de hand van de 11 gezondheidsproblemen van Gordon. Denk na over de volgende aspecten:

Gezondheidsbeleving en instandhouding: Hoe ervaart mevrouw Jansen haar gezondheid en welke acties onderneemt ze om deze te behouden?

Voeding en stofwisseling: Wat zijn de gevolgen van haar eetlustverlies en diabetes voor haar voeding?

Uitscheiding: Zijn er aspecten van haar uitscheiding waar je aandacht voor moet hebben?

Activiteiten: Welke activiteiten zijn mevrouw Jansen moeilijk geworden, en hoe beïnvloedt dit haar leven? 

Slaap/rust: Hoe beïnvloedt haar pijn haar slaappatroon en haar algehele rust?

Waarneming en cognitie: Wat zijn de gevolgen van haar vergeetachtigheid voor haar dagelijks leven?

Zelfbeleving: Hoe ziet mevrouw Jansen zichzelf, en wat zijn de belangrijkste veranderingen in haar zelfbeeld?

Rollen en relaties: Hoe beïnvloedt haar gezondheid haar relaties met haar kinderen en vrienden?

Seksualiteit, voortplanting: Speelt seksualiteit nog een rol in haar leven, en hoe gaat ze daarmee om?

Stressverwerking: Hoe gaat mevrouw Jansen om met haar stress en zorgen voor de toekomst?

Waarden en overtuiging: Hoe beïnvloeden haar waarden en overtuigingen haar acceptatie van hulp?

Hoe kan je dit alles motiveren/aanpakken?

Gezondheidsprobleem

SMART-doel:

Mw. Jansen zal binnen 3 maanden haar bloeddruk verlagen naar 130/80 mmHg, waarbij haar bloeddruk twee keer per week wordt gemeten met een digitale bloeddrukmeter. Dit doel is goedgekeurd door het zorgteam en wordt ondersteund door het volgen van een zoutarm dieet en dagelijks 20 minuten wandelen. We zullen na 6 weken een evaluatie uitvoeren om de voortgang te bespreken.

Specifiek: Mw. Jansen haar bloeddruk zal zakken naar rond de 130/80 mmHg.

Meetbaar: De zorg zal haar bloeddruk twee keer per week meten met een digitale bloeddrukmeter.

Acceptabel: Dit doel is geaccepteerd door de zorg binnen het verpleeghuis en past binnen het behandelplan.

Realistisch: Dit zal bereikt worden door o.a. minder zout te eten en regelmatig kleine beetjes te bewegen.

Tijdsgebonden: Dit doel zal behaald worden binnen 3 maanden.

Voeding

Geformuleerd SMART-doel: "Mevrouw Jansen zal in de komende 3 maanden haar dagelijkse calorie-inname verhogen tot tussen de 1800 en 2000 calorieën door elke dag twee porties groenten en één portie fruit toe te voegen aan haar maaltijden. Zij of de zorg zal haar vooruitgang wekelijks bijhouden met behulp van een voedingsapp/boekje en elke week evalueren met een voedingsdeskundige."

Specifiek: Mevrouw Jansen zal haar dagelijkse calorie-inname verhogen door elke dag twee porties groenten en één portie fruit toe te voegen aan haar maaltijden.

Meetbaar: De zorg van Mevrouw Jansen zal haar calorie-inname bijhouden met behulp van een voedingsapp en ervoor zorgen dat ze dagelijks tussen de 1800 en 2000 calorieën binnenkrijgt, wat past bij haar persoonlijke voedingsbehoeften.

Acceptabel: Mevrouw Jansen heeft aangegeven dat zij gemotiveerd is om gezonder te eten en de ondersteuning wil van een voedingsdeskundige om dit doel te bereiken.

Realistisch: Dit doel is haalbaar gezien haar huidige eetpatroon en de beschikbaarheid van verse groenten en fruit in haar omgeving.

Tijdgebonden: Mevrouw Jansen zal dit doel over een periode van 3 maanden implementeren, met wekelijkse evaluaties om haar voortgang te bespreken.

Uitscheiding

SMART-doel: Binnen 4 weken zal Mw. Jansen dagelijks minstens 1,5 liter vocht drinken en zal haar urine-uitscheiding geregistreerd worden, met wekelijkse evaluaties om haar voortgang en eventuele aanpassingen te bespreken, ondersteund door haar zorgteam, om haar welzijn te bevorderen.

Specifiek: De zorg van Mw. Jansen zal haar dagelijkse vochtinname en uitscheiding bijhouden om eventuele problemen tijdig te signaleren.

Meetbaar: Mw. Jansen streeft ernaar om minstens 1,5 liter vocht per dag binnen te krijgen en de zorg houdt in de gaten hoeveel urine ze uitscheidt, dit wordt geregistreerd.

Acceptabel: Dit doel wordt ondersteund door haar zorgteam en sluit aan bij haar persoonlijke wensen om haar gezondheid te verbeteren.

Realistisch: Mw. Jansen is gemotiveerd om haar vochtinname en uitscheiding bij te houden, omdat ze begrijpt dat dit haar welzijn bevordert.

Tijdgebonden: Mw. Jansen zal dit doel binnen een periode van 4 weken bereiken, met wekelijkse evaluaties om haar voortgang te monitoren en waar nodig aanpassingen te maken.

Activiteiten

Doel: "Mw. Jansen zal in de komende drie maanden, elke week minimaal één sociale activiteit deelnemen (zoals een hobbyclub, een sportieve activiteit of een buurtbijeenkomst), om haar sociale interactie te vergroten en een gevoel van verbondenheid op te bouwen. Voor eind volgende maand zal ze ten minste drie verschillende activiteiten hebben deelgenomen en deze ervaringen in een dagboek bijhouden om de vooruitgang te reflecteren."

Specifiek: Het doel is duidelijk: deelnemen aan sociale activiteiten.

Meetbaarheid: Het aantal activiteiten (minimaal 1 per week) en het bijhouden van ervaringen biedt meetbare indicatoren.

Acceptabel: De activiteiten zijn haalbaar voor Mw. Jansen, gezien haar huidige situatie.

Realistisch: Met steun van vrienden of familie kan ze deze doelen waarschijnlijk bereiken.

Tijdgebonden: De deadline is drie maanden, met een tussentijdse beoordeling over één maand.

slaap en rust

SMART Doel:

"Na drie maanden zal Mw. Jansen haar gemiddelde nachtrust met minstens 1 uur per nacht verbeteren, zodat ze elke week minimaal 7 uur slaap per nacht krijgt, door een vast slaapritme te hanteren en ontspanningstechnieken toe te passen voor het slapen gaan."

Specifiek: Het doel richt zich op het verbeteren van de nachtrust.

Meetbaar: De verbetering wordt gemeten in uren slaap per nacht.

Acceptabel: Het doel is haalbaar en past bij Mw. Jansen's wensen en levensstijl.

Realistisch: Met de juiste technieken en routines is het realistisch om 1 uur extra slaap te behalen.

Tijdgebonden: Het doel is gesteld voor een periode van drie maanden, wat een duidelijke tijdlijn biedt voor evaluatie.

Dit doel kan helpen om Mw. Jansen te ondersteunen bij het verbeteren van haar slaap en algehele welzijn.

waarneming en cognitie

SMART doel: "Mw. Jansen zal binnen drie maanden haar waarneming- en cognitieve vaardigheden verbeteren door dagelijks 15 minuten te besteden aan gezelschapsspellen, met als doel haar concentratie en geheugen te verbeteren, en zal haar voortgang wekelijks bijhouden in een logboek."

Specifiek: Mw. Jansen zal gedurende de komende drie maanden haar waarneming- en cognitieve vaardigheden verbeteren door dagelijks 15 minuten te besteden aan gezelschapsspellen die aandacht en strategisch denken vereisen (zoals schaken of memory).

Meetbaar: Mw. Jansen zal wekelijks haar voortgang bijhouden in een logboek, waarin ze notities maakt over haar spelervaringen en eventuele verbeteringen in haar concentratie en geheugen.

Acceptabel: Mw. Jansen is gemotiveerd om deze activiteit te ondernemen en heeft aangegeven dat ze het leuk vindt om spellen te spelen en sociale interactie te hebben, wat het acceptabel maakt voor haar.

Realistisch: Gezien haar huidige vaardigheidsniveau en interesse in spellen, is het realistisch om te verwachten dat ze binnen drie maanden verbetering zal zien in haar cognitieve vaardigheden.

Tijdgebonden: Het doel is om dit binnen drie maanden na de startdatum te bereiken. Aan het einde van deze periode zal Mw. Jansen haar logboek bekijken en samen met de behandelende therapeut evalueren hoe haar vaardigheden zijn verbeterd.

zelfbeleving

SMART-doel: Mw. Jansen zal binnen drie maanden haar zelfbeleving verbeteren door minstens 5 dagen per week positieve affirmaties over haarzelf uit te spreken en haar gevoelens hierover in een dagboek bij te houden, met ondersteuning van een coach."

Specifiek: Mw. Jansen wil haar zelfbeleving verbeteren door meer vertrouwen te krijgen in haar vaardigheden en zelfbeeld.

Meetbaar: Mw. Jansen zal elke week in haar dagboek bijhouden hoe vaak ze positieve affirmaties over zichzelf uitspreekt en hoe ze zich daarna voelt, met als doel minstens 5 positieve dagen per week te behalen.

Acceptabel: Dit doel is haalbaar voor Mw. Jansen, aangezien zij al is begonnen met reflecteren op haar gedachten en bereid is om nieuwe technieken te leren, zoals het gebruik van positieve affirmaties.

Realistisch: Mw. Jansen kan ondersteuning krijgen van een coach of therapeut die haar helpt om richtlijnen en technieken te ontwikkelen voor positieve zelfbeleving.

Tijdgebonden: Mw. Jansen stelt zich het doel om deze verbeteringen in zelfbeleving binnen drie maanden te realiseren, met een evaluatie aan het einde van deze periode om haar voortgang en ervaringen te bespreken.

rollen en relaties

SMART doel: Binnen drie maanden zal mevrouw Jansen wekelijks deelnemen aan één sociale activiteit in het verpleeghuis, met als doel haar sociale contacten te vergroten en haar gevoel van eenzaamheid te verminderen, waarbij haar tevredenheid na de activiteiten wordt geëvalueerd.

Specifiek: Mevrouw Jansen zal binnen een periode van drie maanden (tot en met [datum]) wekelijks deelnemen aan minimaal één sociale activiteit in het verpleeghuis, zoals een gespreksgroep of een creatieve workshop, om haar sociale contacten te onderhouden en het gevoel van eenzaamheid te verminderen.

Meetbaar: Het succes van dit doel zal worden gemeten aan de hand van een deelname logboek waarin de data en aard van de activiteiten worden genoteerd. Daarnaast wordt mevrouw Jansen gevraagd om na iedere activiteit een korte evaluatie in te vullen over haar ervaringen en gevoelens omtrent de activiteit, met als doel minimaal een 7 (op een schaal van 1-10) te halen voor haar tevredenheid.

Acceptabel: Dit doel is acceptabel omdat het bijdraagt aan mevrouw Jansen's sociale welzijn en haar helpt haar rol als moeder en grootmoeder beter te vervullen, ondanks haar huidige beperkingen. De activiteiten worden afgestemd op haar interesses en mogelijkheden.

 

Vervolg; rollen en relaties

Realistisch: Dit doel is realistisch, gezien het huidige aanbod van groepsactiviteiten in het verpleeghuis en de bereidheid van medewerkers om mevrouw Jansen hierbij te ondersteunen. Er zal ook aandacht zijn voor haar fysieke mogelijkheden en behoefte aan begeleiding.

Tijdgebonden: Het doel moet binnen drie maanden worden behaald. Er zal elke twee weken een evaluatiemoment zijn met de zorgmedewerkers om de voortgang te bespreken en eventuele aanpassingen voor de activiteiten aan te brengen op basis van mevrouw Jansen's behoefte en ervaringen.

Seksualiteit en voortplanting

SMART-doel: Het SMART doel voor mevrouw Jansen is om binnen 3 maanden deel te nemen aan een workshop over seksualiteit voor ouderen, waarbij ze haar kennis over seksualiteit vergroot en haar gevoelens hierover bespreekt, met als doel haar zelfbeeld en sociale contacten te verbeteren.

Specifiek: Mevrouw Jansen zal haar kennis over seksualiteit en intimiteit in de context van ouderdom vergroten door deel te nemen aan een speciale voorlichting of workshop over seksualiteit voor ouderen in het verpleeghuis. Dit zal haar helpen om haar gevoelens over haar eigen seksualiteit en behoeftes te erkennen en te verkennen.

Meetbaar: Mevrouw Jansen zal binnen 3 maanden, ten minste 1 keer deelnemen aan een georganiseerde workshop of groepsbijeenkomst over seksualiteit. Na de workshop zal ze een evaluatiegesprek hebben met een zorgverlener om haar opgedane kennis en gevoel hierover te bespreken.

Acceptabel: De workshop is afgestemd op de doelgroep ouderen en wordt gegeven door professionals die bekend zijn met de thema's rondom seksualiteit en intimiteit bij ouderen. Mevrouw Jansen geeft aan dat zij openstaat voor dit onderwerp en bereid is om te participeren in de activiteit.

 

Vervolg; seksualiteit en voortplanting

Realistisch: De zorgverleners in het verpleeghuis zullen ondersteuning bieden bij het vinden van een geschikte workshop en zorgen voor vervoer indien nodig. Mevrouw Jansen kan op een laagdrempelige manier haar vragen en zorgen bespreken zonder oordeel.

Tijdgebonden: Dit doel is gesteld voor een periode van 3 maanden, met de workshop gepland in de komende maand en de evaluatie in de daaropvolgende maand, zodat ze voldoende tijd heeft om het geleerde in haar dagelijks leven te integreren.

Stressverwerking

SMART-doel: "Mevrouw Jansen zal binnen twee maanden wekelijks deelnemen aan een ontspanningsactiviteit in het verpleeghuis om haar stressniveau te verlagen, met als doel een verbetering van twee punten op haar stressvragenlijst te bereiken binnen deze periode."

Specifiek: Mevrouw Jansen gaat binnen twee maanden wekelijks deelnemen aan een georganiseerde ontspanningsactiviteit in het verpleeghuis, zoals een meditatie- of mindfulness groep, om haar stressniveau te verlagen en haar zelfvertrouwen te vergroten.

Meetbaar: Haar deelname wordt vastgelegd door de activiteitenbegeleider, en mevrouw Jansen vult wekelijks een korte vragenlijst in over haar stressniveau (op een schaal van 1 tot 10) en haar algehele gemoedstoestand.

Acceptabel: Mevrouw Jansen en de zorgverleners bespreken het doel en de activiteiten waarmee ze kan deelnemen, zodat deze in lijn zijn met haar wensen en capaciteiten, en ze zich gesteund voelt in het proces.

Realistisch: Gezien de huidige situatie van mevrouw Jansen en haar interesse in sociale contacten, is het haalbaar om één keer per week aan een activiteit deel te nemen, met ondersteuning van het zorgteam.

Tijdgebonden: Dit doel moet binnen de komende twee maanden bereikt worden, met evaluatiemomenten na vier weken om haar vorderingen en eventuele aanpassingen in de aanpak te bespreken.

Vervolg; Waarden en overtuiging

Realistisch: Mevrouw Jansen zal begeleid worden bij het deelnemen aan de activiteiten, met aandacht voor haar mobiliteitsproblemen en het voorkomen van valincidenten. Er zullen ook aangepaste activiteiten worden aangeboden, waarbij ze kan zitten en deelnemen op een manier die voor haar comfortabel is.

 

Tijdgebonden: Dit doel heeft een tijdslimiet van drie maanden, waarin mevrouw Jansen wekelijks zal deelnemen aan sociale activiteiten. Halverwege deze periode (na zes weken) zal er een evaluatie plaatsvinden om haar voortgang te bespreken en indien nodig aanpassingen te maken aan de activiteiten of het ondersteuningsplan.

Waarden en overtuiging

SMART doel: "Mevrouw Jansen zal in de periode van xxx tot xxx wekelijks deelnemen aan minstens één sociale activiteit in het verpleeghuis, om haar eenzaamheid te verminderen en haar sociale netwerk te behouden. We monitoren haar deelname via een logboek en voeren wekelijks gesprekken om haar ervaringen te bespreken en haar voortgang te evalueren."

Door dit doel na te streven, hopen we haar zelfvertrouwen en zelfbeeld te verbeteren, en haar angst voor afhankelijkheid te verminderen.

Specifiek: Mevrouw Jansen zal binnen drie maanden (voor 1 januari 2025) deelnemen aan minstens één sociale activiteit per week in het verpleeghuis, om haar sociale contacten te bevorderen en haar eenzaamheid te verminderen.

Meetbaar: Het succes van dit doel zal worden gemeten aan de hand van een activiteitenlogboek waarin de deelname aan de sociale activiteiten wordt bijgehouden. Daarnaast zal er een wekelijks gesprek plaatsvinden met de verzorgende over haar ervaringen en hoe ze zich voelt na het deelnemen aan deze activiteiten.

Acceptabel: Mevrouw Jansen geeft aan dat ze het belangrijk vindt om weer contact te hebben met andere bewoners. Dit doel is dus haalbaar en zij heeft de wil om het te bereiken. De betrokken verzorgenden zullen haar ondersteunen door activiteiten te kiezen die aansluiten bij haar interesses en mogelijkheden.

Huiswerkopdracht

                                                                                      Volgende les ; vrije invulling. Wat gaan we doen?