Hoofdstuk 9 Deel 1

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 2

Economische crisis

De tijd van wereldoorlog

...uitleggen hoe de oorlog in Europa eindigde

...uitleggen waarom er een grote economische crisis begon

...uitleggen waarom er in Duitsland grote problemen ontstonden

Aan het einde van de les kan je...

Terugblik-opdracht

Klassikale herhaling

Uitleg §3.3

Zelfstandig aan de slag

Afsluiting

DOEN

De Eerste Wereldoorlog

BASIS

A

Het beste land van de wereld

Leerdoel:

• Je kunt uitleggen wat nationalisme is

Begrippen:

• nationalisme

• In de 19e eeuw voelden Europeanen, inclusief Nederlanders, trots op hun eigen land en cultuur.
• Nederland plaatste standbeelden van historische helden zoals Michiel de Ruyter.
• Musea en tentoonstellingen lieten de Nederlandse geschiedenis en beroemdheden zien. Dit gevoel wordt "nationalisme" genoemd.

§

De Eerste Wereldoorlog

BASIS

B

De Grote Oorlog

Leerdoel:

• Je kunt uitleggen hoe de oorlog in Europa begon

Begrippen:

• wapenwedloop
• bondgenootschappen
• Eerste Wereldoorlog

In Europa waren een aantal spanningen die leidde tot een wereldoorlog:

• nationalisme
• modern imperialisme
• wapenwedloop
• bondgenootschappen

§

De Eerste Wereldoorlog

BASIS

B

De Grote Oorlog

Leerdoel:

• Je kunt uitleggen hoe de oorlog in Europa begon

Begrippen:

• wapenwedloop
• bondgenootschappen
• Eerste Wereldoorlog

centralen	geallieerden
Duitsland	Rusland
Oostenrijk-Hongarije	Frankrijk
	Groot-Brittannië

§3.2

De Eerste Wereldoorlog

BASIS

C

Overal oorlog

Leerdoel:

• Je kunt uitleggen wat er tijdens de oorlog gebeurde

Begrippen:

• neutraal

Duitsland lag tussen twee vijanden in. Om een oorlog aan twee kanten te voorkomen, vallen ze direct Frankrijk aan via België.

De aanval loopt vast in het westen van België. Soldaten graven zich in. 

§

De Eerste Wereldoorlog

BASIS

C

Overal oorlog

In het oosten weten Duitsland en Oostenrijk-Hongarije veel gebieden te veroveren in Rusland. 

1917: 

• Rusland krijgt een nieuwe regering en stapt uit de oorlog.
• De VS gaat meedoen met de oorlog. 

1918:

• Er komen miljoenen frisse Amerikaanse soldaten aan land. 

En Nederland?

Nederland was neutraal. Zij kozen geen kant in deze oorlog.

§

Economische crisis

BASIS

A

Het einde van de oorlog

Leerdoel:

Je kunt uitleggen hoe de oorlog in Europa eindigde

Begrippen:

Verdrag van Versailles

B

Van oorlog naar wereldcrisis

Leerdoel:

Je kunt uitleggen waarom er een grote economische crisis begon

Begrippen:

economische crisis

C

Crisis in Duitsland

Leerdoel:

• Je kunt uitleggen waarom er in Duitsland grote problemen ontstonden.

§3.2

Economische crisis

BASIS

A

Het einde van de oorlog

Leerdoel:

Je kunt uitleggen hoe de oorlog in Europa eindigde

Begrippen:

Verdrag van Versailles

11 november 1918: wapenstilstand.

Om te voorkomen dat Duitsland weer een grootmacht zou worden, werd dit land zwaar gestraft tijdens de Vrede van Versailles in 1919.

§

Economische crisis

BASIS

A

Het einde van de oorlog

De belangrijkste afspraken:

• Duitsland kreeg als enige de schuld van de oorlog

§3.2

Economische crisis

BASIS

A

Het einde van de oorlog

De belangrijkste afspraken:

• Duitsland kreeg als enige de schuld van de oorlog
• Duitsland moest 132 miljard goudmark betalen 

§

Economische crisis

BASIS

A

Het einde van de oorlog

De belangrijkste afspraken:

• Duitsland kreeg als enige de schuld van de oorlog
• Duitsland moest 132 miljard goudmark betalen 
• Duitsland raakte veel grondgebied kwijt

§3.2

Economische crisis

BASIS

A

Het einde van de oorlog

De belangrijkste afspraken:

• Duitsland kreeg als enige de schuld van de oorlog
• Duitsland moest 132 miljard goudmark betalen 
• Duitsland raakte veel grondgebied kwijt
• Duitsland raakte zijn koloniën kwijt

§

Economische crisis

BASIS

A

Het einde van de oorlog

De belangrijkste afspraken:

• Duitsland kreeg als enige de schuld van de oorlog
• Duitsland moest 132 miljard goudmark betalen 
• Duitsland raakte veel grondgebied kwijt
• Duitsland raakte zijn koloniën kwijt
• Duitsland mocht geen leger hebben, groter dan 100.000 militairen

§

Economische crisis

BASIS

A

Het einde van de oorlog

De belangrijkste afspraken:

• Duitsland kreeg als enige de schuld van de oorlog
• Duitsland moest 132 miljard goudmark betalen 
• Duitsland raakte veel grondgebied kwijt
• Duitsland raakte zijn koloniën kwijt
• Duitsland mocht geen leger hebben, groter dan 100.000 militairen
• Duitse militairen mogen niet in het grensgebied met Frankrijk en België komen.

Economische crisis

BASIS

B

Van oorlog naar wereldcrisis

Leerdoel:

Je kunt uitleggen waarom er een grote ecoomische crisis begon

Begrippen:

economische crisis

Amerika:

• Tijdens WO1 lag de handel in Europa stil. Amerika kon toen veel goederen verhandelen in Europa.
• Vanaf 1920 kende de economie in Amerika geen grenzen:
  - veel mensen kochten luxeproducten
  - hiervoor leenden de mensen veel geld van de bank
  - bedrijven kochten nieuwe machines om sneller te produceren
  - hiervoor leenden ook zij veel geld van de bank
  - ook verkochten ze aandelen 

Roaring Twenties in Duitsland (1)

• Woede over Verdrag Versailles en verliezen oorlog zorgen voor protesten. 1923: Bierkellerputsch. 
  
  
• Economische problemen door herstelbetalingen -> Frankrijk/België bezetten Ruhrgebied.
  
  
• Geld bijdrukken:  inflatie: het stijgen van de prijzen van producten waardoor het geld minder waard is. 

Roaring Twenties in Duitsland (2)

• 1924: Verenigde Staten leent geld aan Duitsland om economie draaiende te houden en schulden af te betalen. 
  
  
• Welvaart nam weer toe. Ontstaan van vrijemarkteconomie:  vraag en aanbod bepalen wat fabrikanten produceren en wat de prijs is. 
  

• Kapitalisme: ondernemers die proberen zo veel mogelijk winst te maken. 

Roaring Twenties in de Verenigde Staten

• Van oorlogseconomie naar consumptiemaatschappij: radio's, stofzuigers, wasmachines, uitgaan, films, flapper girls, jazz.
  
  
• Bedrijven bleven produceren voor consumenten (vrijemarkteconomie).
  
  
• Bedrijven willen nog meer winst maken met aandelenhandel (kapitalisme).

Economische crisis

BASIS

B

Van oorlog naar wereldcrisis

Vanaf 1929 stopt de economische groei:

• bedrijven verkopen minder en maken minder winst
• veel Amerikanen wilden hun aandelen verkopen
• op 1 dag werden miljoenen aandelen aangeboden
• hierdoor daalde de waarde van de aandelen en waren ze niks meer waard

Economische crisis

BASIS

B

Van oorlog naar wereldcrisis

De grote gevolgen:

• banken en burgers die aandelen hadden gekocht waren hun geld kwijt
• bedrijven verkochten hierdoor nog minder
• bedrijven gingen failliet en moesten sluiten
• veel mensen verloren hierdoor hun baan

De VS raakt hierdoor in een economische crisis.

Oorzaken economische crisis

• Overschotten in de landbouw na WO1: boeren hadden veel geld geleend van de banken, konden dat niet terugbetalen. 
  
• Mensen leenden geld om aandelen en spullen te kopen.
  
• Verkoop luxeproducten loopt terug, bedrijven maken verlies.
  
• Mensen beginnen hun aandelen te verkopen.
  
• Desondanks leningen verliepen Duitse terugbetalingen moeizaam.

De economische crisis 

• Verkoop van luxeproducten loopt terug, bedrijven maken minder winst (worden minder waard). Mensen verkopen aandelen, aandelenkoersen dalen.
  
  
• Oktober 1929 De Beurskrach: plotselinge daling van de aandelenkoersen.
  
  
• Start economische crisis: periode waarin het slecht gaat met de economie. 

Economische crisis

BASIS

C

Crisis in Duitsland

Leerdoel:

Je kunt uitleggen waarom er in Duitsland grote problemen ontstonden

Omdat veel landen met Amerika handelden, kwamen ook deze landen snel in een crisis terecht.

Duitsland werd extra hard getroffen:

• Amerika had ze vanaf 1920 geld geleend om de oorlogsboete te betalen en de economie op te bouwen
• Na 1929 willen de Amerikanen hun geld terug.

Economische crisis

BASIS

C

Crisis in Duitsland

Leerdoel:

Je kunt uitleggen waarom er in Duitsland grote problemen ontstonden

Omdat veel landen met Amerika handelden, kwamen ook deze landen snel in een crisis terecht.

Duitsland werd extra hard getroffen:

• Amerika had ze vanaf 1920 geld geleend om de oorlogsboete te betalen en de economie op te bouwen
• Na 1929 willen de Amerikanen hun geld terug.

Gevolg:

• De Duitse economie stort compleet in. Het geld was niks meer waard

Economische crisis

BASIS

C

Crisis in Duitsland

§3.2

Economische crisis

BASIS

C

Crisis in Duitsland

§3.2

Economische crisis

BASIS

C

Crisis in Duitsland

§3.2

Economische crisis

BASIS

C

Crisis in Duitsland

§3.2

Economische crisis

BASIS

C

Crisis in Duitsland

§3.2

Economische crisis

BASIS

C

Crisis in Duitsland

Gevolgen economische crisis

• Bedrijven gingen failliet: werkloosheid.
  
  
• Mensen konden leningen niet meer terugbetalen aan de bank: dus grote schulden.
  
  
• Banken gingen failliet: Amerika stopte met de leningen aan Europa.
  
  
• Economie Duitsland en rest Europa stort volledig in.

Oplossingen economische crisis (1)

• Meer overheidsbemoeienis in de vrijemarkteconomie.
  
  Roosevelts New Deal: 
•  Overheidsgeld gebruiken om werklozen aan het werk te zetten.
  
• Koopkracht verbeteren: fabrieken konden zo weer produceren. 
  
  

• Economie herstelt door WOII: wapenindustrie.

Economische crisis

BASIS

C

Crisis in Duitsland

In 1932:

• 1/3 van de Duitse arbeiders was werkloos
• Zij kregen geen steun van de overheid
• Mensen leefden daardoor in armoede
• Hun vertrouwen in de Duitse regering verdween compleet
  
• Sommige politieke partijen maakten hier gebruik van: zij beloofden een einde aan de crisis
  
• In 1932 kwam zo'n partij aan de macht. Met aan het hoofd: Adolf Hitler.

Oplossing economische crisis (2)

• Opkomst NSDAP, Adolf Hitler.

• Verlies oorlog,  verdrag Versailles en crisis was schuld (Joodse) regering.
  
  
• Oplossen van werkloosheid.
  
  
• Stoppen met herstelbetalingen.
  
  
• Duitsland moest haar trots terug krijgen.
  
  

Afsluiting

Vragen?

Onduidelijkheden?

herhaling?