Cursus 6.3 Stad en land in vroeger tijden

• Mens & Maatschappij
• Middelbare school
• vmbo k, g, t
• Leerjaar 1

6.3 Stad en land in vroeger tijden

Planning

1. Herhaling

2. Uitleg

3. Aan de slag!

4. Afsluiting

Leerdoelen:

1. Uitleggen wat een burger is.

2. De verhouding tussen boeren en burgers uitleggen.

3. Een oorzaak kunnen noemen waarom mensen naar de stad trokken

Oorzaken voor het ontstaan van steden in de Middeleeuwen

Wat zie je als je een middeleeuwse stad zou binnen lopen?

Wat zie je als je een middeleeuwse stad zou binnen lopen?

De markt

Deze geestelijken houden een processie: een tocht door de stad om hun geloof in God te laten zien. Soms werd dit gedaan om boete te doen.

De winkels waren meestal duidelijk te herkennen aan uithangborden, waarop symbolen van de ambachten stonden, zoals een vis of brood.

In principe mocht iedereen de stad binnen, zolang je maar geen (grote) wapens meenam. Messen moesten worden gemeten: was een mes te groot dan moest je hem bij de stadspoort achterlaten.

Inwoners van een stad noemen we tegenwoordig vaak burgers, maar in de Middeleeuwen werd meestal de term poorter gebruikt: iemand die binnen de poorten van een stad woont.

Een van de grootste gevaren van een middeleeuwse stad was brand. De meeste huizen waren van hout, en een klein vuurtje kon binnen enkele dagen de halve stad in as hebben gelegd. Ambachten waarbij veel vuur werd gebruikt, zoals bijvoorbeeld een smederij, bevonden zich daarom op speciale plekken in de stad.

Schapen, kippen, honden en varkens: er liepen in een stad vaak net zoveel dieren als mensen rond. 

Niet alle straten waren bestraat: na een regenbui was het een grote modderpoel, waarbij het (huis)vuil door de straten spoelde.

Riolering of een vuilnisdienst bestond nog niet. Mensen gooiden hun afval soms gewoon op straat of in de gracht. Het stonk er dus nogal, vooral ’s zomers. Die viezigheid was ook gevaarlijk. Het vuil trok ongedierte aan, zoals ratten. Hierdoor braken er ziekten uit.

Water (om te drinken en om schoon te worden) werd uit de gracht gehaald. Inderdaad: 500 meter verderop was er nog afval in gegooid...

De schandpaal was één van de straffen die je in de Middeleeuwen kon krijgen.

Er waren maar een paar gebouwen van steen in een middeleeuwse stad, zoals bijvoorbeeld de kerk of het stadhuis. Later komen er meer stenen gebouwen bij, zoals bijvoorbeeld de gildenhuizen.

In een stad was van alles te vinden: eten, drinken, handel en vermaak. Het was er vies, maar mensen kwamen er graag.

Het was er druk en krap: de meeste steden waren niet groter dan 5000 inwoners, maar omdat het er klein en smal was leek het veel drukker.

Huizen in deze bouwstijl noem je vakwerkhuizen: de balken in de muren zorgen voor de stevigheid van het huis. De ruimte tussen de balken worden opgevuld met takken van bijvoorbeeld wilgen. Vervolgens worden ze geplamuurd met een mengsel van stro en leem.

De huizen konden heel erg verschillen. Dat was afhankelijk van degene die het huis had laten bouwen. Hoe rijker deze was, des te duurder de materialen die gebruikt waren. 

Arme mensen gebruikten slechts hout en leem, rijken gebruikten graag steen. 

De burgers van de steden

Mensen die in de steden woonden werden burgers genoemd.

Voordelen

• Bescherming
• Vrijheid
• werk

Hoe werd je burger:

• Goed gedrag
• Een jaar en één dag wonen in de stad

Burgers voelden zich vrijer en zelfverzekerder dan boeren.

Een landbouw stedelijke samenleving

Waarom zouden boeren verhuizen naar de steden?

Van platteland naar stad

Voor veel boeren was verhuizen naar de stad heel aantrekkelijk:

• Werk; geld

Veel mensen van buitenaf

• Ambachtslieden
• dagloners
• handelaren

Het platteland voorzag de stad van eten.

De stad voorzag het platteland van kleding en gereedschap.

Feitje: In een stad ontstonden er verenigen van mensen met hetzelfde beroep, een gilde, waar je alleen lid van kon worden als je een burger was.

Waar zou de uitspraak ''Stadslucht maakt vrij'' mee te maken hebben?

1. De stadslucht was schoner dan buiten de steden.
2. Als je een maand in een stad woonde was je vrij van de landheer.
3. Burgers hadden een gevoel van vrijheid.
4. Veel burgers trokken er op uit en kregen daardoor een gevoel van vrijheid

Aan de slag!

Je gaat verder met de opdrachten van cursus 6.3:

• 4 t/m 7 mavo
• 4 en 5 kader

Klaar? Laat het huiswerk aan de docent zien.

• Daarna mag je iets voor jezelf doen.

Afsluiting

Wat hebben we vandaag geleerd:

• burgers
• Vrijheid in de steden
• Landbouw stedelijke samenleving
• Verhouding tussen steden en het platteland

Huiswerk:

• 4 t/m 7 mavo cursus 6.3
• 4 en 5 kader cursus 6.3