KUA herhaling Massacultuur 2e helft 20e eeuw met invalshoeken

• Kunst
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4,5

Samenvatting Massacultuur:

Modernisme vs. Post-modernisme

Tekst

Modernisme, 1e helft van de 20e eeuw (Cultuur van het Moderne)

2e helft 20e eeuw,

Postmodernisme (Massacultuur)

Wij maken manifesten waarin we vastleggen welke ideeën wij aanhangen en welke esthetiek we nastreven.

Less is more. We willen dat alles aan gebouwen functioneel is, geen onnodige  decoratie!

We hoeven niet origineel te zijn. Alles is toch al eens gedaan. Daarom mogen we ook best citeren uit andere kunstwerken.

Less is a bore. We zijn vrij om ook oppervlakkigheid en decoratie te mogen gebruiken in de kunst.

HERHALING: 

Ontwikkelingen die invloed hadden op de cultuur

-  Na de tweede wereldoorlog ontstond er een economische groei

- Mensen kregen meer geld te besteden 

- En ze hoefden minder lang te werken, zo kregen ze ook de vrije zaterdag

- Er ontstond zo een consumptiemaatschappij. 

- Ook ontstond er na WO 2 een babyboom. 

- De jeugd had had na WO2 ook meer te besteden. Er ontstond een eigen jeugdcultuur, en de jeugd werd ook als een mogelijke consument gezien. 

Massacultuur

Massacultuur is de cultuur van de grote massa, gekenmerkt door onpersoonlijkheid en oppervlakkigheid. De massamedia, zoals de pers, radio, film, televisie en internet, hadden een belangrijke rol in de verspreiding van massacultuur. Omdat je met behulp hiervan kan communiceren met een groot publiek, wordt dat massacommunicatie genoemd. 

Jeugdcultuur en supersterren

Jongeren naar school, dus:

• Hoger opgeleid
• Kunnen zich verder ontwikkelen dan hun ouders
• Meer vrije tijd en geld
• Verzetten zich tegen hun ouders, gevestigde orde en tegen het onrecht van voorgaande generatie (tweede wereld oorlog). 
• Amerikaanse cultuur (in muziek, film en kleding) weerspiegeld het ideaal van vrijheid. 
• Supersterren uit Amerika werden overal, en dus ook in Europa beroemd. De eerste grote pop- en filmsterren werden idolen voor de jongere generatie.

 Inmiddels gingen alle jongeren naar school, dus ze werden vaak hoger/beter opgeleid dan hun ouders waardoor ze zich beter konden ontwikkelen, ook in de armere milieus. De jongere generatie had meer vrije tijd en ook geld om te besteden. Ze verzetten zich tegen hun ouders, tegen de onrechten die de voorgaande generatie had laten ontstaan in de tweede wereld oorlog. De Amerikaanse cultuur (in muziek, film en kleding) weerspiegelde het ideaal van vrijheid. Een nieuwe jongerencultuur die zich afzette tegen de gevestigde orde en de cultuur van hun ouders. Supersterren uit Amerika werden overal, en dus ook in Europa beroemd. De eerste grote pop- en filmsterren werden idolen voor de jongere generatie.

Pop-art

De mens in de moderne maatschappij, was naast burger ook een steeds welvarender consument. Deze burgerij wilde vermaakt worden, en er onstond voor de jeugd een populaire cultuur. In pop-art speelt de kunst tegenover de populaire cultuur een rol. Ook kan er in de snelle wereld van massacommunicatie heel snel kunst gedeeld worden. 'Citeren' of terwijl dingen gebruiken van andere kunstenaars of uit de wereld van de consumptie maatschappij of de popcultuur werd veel gedaan. De kunstenaar hoeft ook niet meer gezien te worden als 'ambachtsman', hij kan ook het concept bedenken en in een studio door een team het kunstwerk laten maken. Ook het maken van kunstwerken die in massa geproduceerd kunnen worden is geen taboe meer. 

Consumptie-maatschappij

In de jaren '60 ontstond mede door de welvaart een consumptiemaatschappij. Veel mensen wilden met hun geld de nieuwste luxe artikelen bezitten. Producenten hiervan probeerden door reclame mensen te verleiden zoveel mogelijk te kopen. Het idee hiervan: Doordat mensen meer kopen, groeide de welvaart. Het is een kapitalistisch systeem, met een vrije markteconomie. 

Modernisme

1900-1950

Kunst is een academische, serieuze aangelegenheid

Postmodernisme

1950-...

Kunst is tof, humor, grenzen uitrekken, ik bepaal!

Modernisme

Hoge cultuur

Postmodernisme

Versmelting van hoge en lage cultuur

MODERNISME

"less is more"

POSTMODERNISME

"less is a bore"

MODERNISME

"less is more"

Abstrahering/abstract

POSTMODERNISME

"less is a bore"

Vervaging realisme/abstract

MODERNISME

"less is more"

Hoge cultuur

POSTMODERNISME

"less is a bore"

Versmelting

OEFENEN!

We oefenen nog met 2 sleepvragen.

Je sleept de foto's of tekstjes naar de goede plek.

Is het modernisme? Is het postmodernisme?

Less is more

Less is a bore

Sure, blablabla..de waarheid bestaat niet, ik maak wat ik tof vind

Kunst geeft vorm aan de waarheid waarnaar men op zoek is.

eclecticisme

Hoge cultuur

Hoge en lage cultuur versmelten

Informatisering

Industrialisering

Kunst is kunst als het voldoet aan deze academische regels:

1...

2...

3....

Minder regels in de kunst!

Speels

humor

ironie

Kunst is een serieuze aangelegenheid,

wetenschap,

filosofie,..

Leg aan de hand van twee aspecten uit waarom het gebouw op de afbeelding postmodern genoemd kan worden.

Maak in twee- of drietallen een schets voor een mok of een theekan in 2 verschillende stijlen: 1 modern, 1 postmodern (massacultuur).
Beschrijf ook welk materiaal en welke kleur(en).
Upload hier een foto van jullie ontwerpen.
Tijd: 5 minuten!

HUISWERK

Voor volgende week:

Bestudeer de INVALSHOEKEN

- Welke zijn er en wat betekenen ze/ houden ze in?

(Tip: Je kunt dit vinden in de syllabus 2024-2025)

De invalshoeken

In de volgende slides zie je per invalshoek wat uitleg en daarbij een  voorbeeld van een kunstwerk dat daarbij past. Bijna alle verschillende kunstdisciplines komen voorbij.

Welke religieuze en/of levensbeschouwelijke ontwikkelingen waren van invloed? 

Welke esthetische principes zijn in deze periode van belang?

Wie is de opdrachtgever, wat is de rol van politieke en/of de economische macht?

In hoeverre was het doel vermaak en welk publiek werd daarbij beoogd of bereikt?

Welke wetenschappelijke en/of technische ontwikkelingen waren van invloed?

Welke interculturele invloeden speelden daarbij een rol?

De 6 Kunstbeschouwelijke invalshoeken

Invalshoek 1: Levensbeschouwelijk

Visie op de geschiedenis: fragmentarisch. Er is géén constante groei en vooruitgang. Er is niet altijd een logica in de ontwikkeling van de mensheid en de aarde. Dit sluit aan bij het absurdisme. Ook in de kunst willen de kunstenaars niet meer één ideologie aanhangen. Alle stromingen en ideeen moeten naast elkaar kunnen gebruikt worden. Ook hoeft niet alles serieus te zijn, kunst mag ook vermakelijk zijn. 

Kijkvoorbeeld: Absurd Theater van Dogtroep

Absurdisme 

De nasleep van de Tweede Wereldoorlog bracht een sociaal milieu met zich mee waarin absurdistische overtuigingen meer voorkwamen. Het past bij het post-moderne tijdperk, want de absurdisten vinden dat alles wat er gebeurt op onze aarde of in het heelal, geen logica heeft. Er is geen betekenis en logica, er is een opstapeling van toevalligheden. In dit stuk van Dogtroep zie je een reeks absurde gebeurtenissen. Qua inhoud hebben de toneelstukken van dogtroep geen logische plotten, maar zijn er veel absurde situaties die elkaar opvolgen. Als we kijken naar de vormgeving, dan het de locatie al bijzonder: het is locatietheater, dus er is geen gebruikelijk thater meer. Dan past het ook nog bij het post-modernisme omdat het multidisciplinair is. Videoprojecties, beeldende kunst, installaties, live muziek, theater, decor, belichting. Het is een multidisciplinair kunstwerk dat samen één geheel vormt.

Invalshoek 2: Esthetica

Postmodernisten reageren sterk op de modernistische kunst, in veel opzichten is het een

anti-these van het modernisme. Fictie staat centraal: form follows fantasy, less is a bore, originaliteit bestaat niet, stijlcitaten, mengen High & Low.

Voorbeelden: De gebouwen aan de Las Vegas strip / Andre Hazes

Architectuur in Las Vegas

Je ziet de Las Vegas Strip. De gebouwen hebben soms echt herkenbare vormen, zoals de vorm van een tijger of een aardbol. Ook worden oude en nieuwe stijlkenmerken door elkaar gebruikt. Dit heet ook wel eclecticisme. Verder zijn er veel gebouwen met decoratieve elementen: Less is a bore! Minder is saai! Ook wordt de vorm bepaald, niet alleen door de functie, maar ook door de fantasie van de architect: Form Follows Fantasy! 

Invalshoek 3: Opdrachtgevers

Marktmechanismen (sterrendom, reclame, sponsoring). Joop van den Endes musicals, Commerciele concerten van de Toppers of Dre Hazes. Dit zijn meestal grote evenementen.

Maar ook subsidies van de overheid (voor meer avant-garde, experimentele kunst. Bijvoorbeeld Filmhuisfilms (Arthouse) of toneel- of dansgezelschappen en orkesten. 

Voorbeeld commercieel: Festival sponsoring Lowlands. Onderaan de website staan de sponsoren en de subsidieverstrekkers

Voorbeeld gesubsidieerd: Nederlands Dans Theater

Nederlands danstheater

Een dansgezelschap zoals bijvoorbeeld het Nederlands Dans Theater, probeert altijd te vernieuwen, de choreografen horen dus bij de avant-garde ("voorhoede"). Zij hebben vooral als doel de kunst verder te brengen, en hebben niet een commercieel doel. De betere gezelschappen ontvangen vaak subsidies. Vaak structureel, maar soms ook specifiek voor één project. 

Invalshoek 4: Vermaak

Bijna alle vormen van massacultuur horen bij het vermaak in de 2e helft van de 20e eeuw. Hoewel vermaak soms sterk gericht is op commerciele doelen en vaak oppervlakkig is, kan de kunst die ter vermaak is ook vernieuwend zijn en diepgang hebben. 

Pop-Art

Popmuziek

 Videoclips

Streetdance

 Soaps, Tv-series, reclame

Hollywoodblockbusters

Musicals

 Stripverhalen

 Modeshows

Mega-tentoonstellingen

 Urban entertainment centra:

winkelcentra met

amusement/

uitgaanscentra

Invalshoek 5: Wetenschap

Reproduceerbaarheid; 

Computertechnieken en elektronische kunst; 

virtual reality; 

Audiovisuele media

Kraftwerk

In de jaren 70 en 80 werd de synthesizer uitgevonden. Dit was een electronisch toetsinstrument. Maar er konden ook digitaal nieuwe geluiden in worden gezet, je kunt er geluiden mee vervormen, en je kunt er ritmes in opslaan en die herhalen. De Duitse groep Kraftwerk maakte alleen maar gebruik van deze synthesizers en waren daarmee de voorlopers van de electronische muziek. De muziek bevat veel herhaalde melodische motieven, er is een strakke beat in een vast tempo. Het timbre van de zang is vervormd door de techniek en daardoor klinkt het ook 'blikkerig' en bijna ongevoelig alsof de zangers robots zijn. 

Invalshoek 6: Intercultureel

(Stijl)citaten uit verschillende culturen, c.q. subculturen; Fusion, cross-over; Wereldwijd opereren van kunstenaars; Westerse (moderne kunst) als maatstaf versus cultuurrelativisme. 

Voorbeeld:  Videoclip van The Carters met Beyonce en Jay Z. Uitleg in de slide daarna

Apeshit

Dit is een video met een cross-over van veel verschillende culturen. 
Straatcultuur (lage kunst) en de Westerse hogere kunst. De Afro-Amerikaanse cultuur in de R&B muziek en dans, met de Westerse cultuur in de beelden. Populaire cultuur (in bijvoorbeeld de kostuums) en Klassieke oudheid (in het beeldhouwwerk) Oude kunst (in de schilderijen en beeldhouwwerk)  en nieuwe kunst (in de belichting en kostuumdesign) 

Welke religieuze en/of levensbeschouwelijke ontwikkelingen waren van invloed? 

Welke esthetische principes zijn in deze periode van belang?

Wie is de opdrachtgever, wat is de rol van politieke en/of de economische macht?

In hoeverre was het doel vermaak en welk publiek werd daarbij beoogd of bereikt?

Welke wetenschappelijke en/of technische ontwikkelingen waren van invloed?

Welke interculturele invloeden speelden daarbij een rol?

De 6 Kunstbeschouwelijke invalshoeken