Europa 3.1 t/m 3.6

• Economie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Welkom

5 havo ECONOMIE  ||  2021-2022

Programma

• Vorige les
• Lesdoelen
• Theorie
• Aan de slag
• Evaluatie

Uit welke uitkomst is te zien dat meeliftersgedrag mogelijk is?

1. 4,4
2. -2,6
3. 0,0
4. Er is geen meeliftersgedrag mogelijk.

Lesdoelen

Aan het einde van de les

• Afspraken stabiliteitspact noemen. 
• Met behulp van overheidsuitgaven en overheidsontvangsten het overheidstekort en de toename van de staatsschuld berekenen. 
• Stroomgrootheden en voorraadgrootheden onderscheiden. 
• Nadelen te hoog overheidstekort verklaren. 
• Staatsschuldquote berekenen. 

Als de overheid een financieel tekort heeft en er is sprake van een crisis. Wat gebeurt er dan met het tekort van de overheid?

De overheid in crisis & afspraken

Financiële crisis

• Overheid geeft meer uit aan bijvoorbeeld uitkeringen & projecten. 
• De overheid krijgt minder binnen aan belastingen. 

Stabiliteits- en groeipact

• Overheidstekort --> 3% van het bbp
• Staatsschuld --> 60% van het bbp. 

Van landen in de eurozone mag de staatsschuld niet hoger zijn dan 60% van het bruto binnenlands product. Nederland heeft een bbp van € 678 miljard en een staatsschuld van € 480 miljard. Bereken de staatsschuld als percentage van het bbp.

1. 29,2%
2. 41,3%
3. 70,8%
4. 141,3%

Wanneer de overheid aflost op de staatsschuld. Wat voor gevolgen heeft dat op de rentekosten op de staatsschuld

1. Deze worden hoger
2. Deze blijven gelijk
3. Deze worden lager

Wat is de EMU?

1. Alle landen binnen Europa
2. Alle landen binnen de Europese Unie
3. Alle landen die met de euro betalen

Inhoud stabiliteits- en groeipact

EMU-landen

Waarschuwing bij overtreding van de norm.

Boete

Overheidstekort = begrotingstekort

• Uitgaven zijn groter dan de inkomsten.
• Stroomgrootheid --> gemeten over een periode. 

Wat zijn GEEN inkomsten voor de overheid?

1. Belastingen
2. Premies
3. Accijnzen
4. Subsidies

Staatsschuld

Voorraadgrootheid --> gemeten op een bepaald moment.

De overheid moet lenen

• Banken
• Andere bedrijven
• Pensioenfondsen
• Particulieren

--> obligatie

Wat houd een staatsobligatie in?

stroomgrootheid

voorraadgrootheid

inkomen

consumptie

werkloosheid

loon

vermogen

Gevolgen te groot overheidstekort

Inflatie

• Als de overheid te veel uitgeeft --> vraag naar producten stijgt --> prijzen goederen stijgen. 

Rente

• De overheid moet veel lenen --> prijs van lenen stijgt. 

Overige taken komen in gevaar

• Hoge staatsschuld --> er moet veel uitgegeven worden aan rente --> niet beschikbaar voor andere doeleinden. 

Hoe bereken je de staatsschuldquote?

Staatsschuldquote

Staatsschuld van landen is moeilijk te vergelijken. 

Staatsschuldquote --> staatsschuld : bbp x 100%

Onder welke voorwaarde daalt de staatsschuldquote terwijl de staatsschuld stijgt?

1. Als het BBP naar verhouding meer afneemt dan de staatsschuld toeneemt.
2. Als het BBP naar verhouding meer toeneemt dan de staatsschuld toeneemt.
3. Als de staatsschuld naar verhouding meer toeneemt dan het BBP toeneemt.
4. Als de staatsschuld naar verhouding minder toeneemt dan het BBP toeneemt.

Aan de slag

Maken H3.1 t/m 3.6

Zachtjes overleggen! / Aan docent vragen

Klaar? Nakijken

Niet af? Huiswerk!