Formuleren: foutieve samentrekking

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Formuleren

Foutieve samentrekking

Lesdoelen:

je leert de regel voor samentrekkingen

je leert foutieve samentrekkingen herkennen en verbeteren.

wat is een samentrekking?

Het weglaten van een woord(deel) of woorden dat/die 

je al eerder genoemd hebt. 

Ik wil graag nieuwe huis(spullen)-, tuin(spullen)- en keukenspullen.

wat is een samentrekking?

Het weglaten van een woord(deel) of woorden dat/die 

je al eerder genoemd hebt. 

Ik wil graag nieuwe huis-, tuin- en keukenspullen.

wat is een samentrekking?

Het weglaten van een woord(deel) of woorden dat/die

je al eerder genoemd hebt. 

Hij doet mee met atletiek en (hij doet mee met) turnen.

wat is een samentrekking?

Het weglaten van een woord(deel) of woorden dat/die

je al eerder genoemd hebt. 

Hij doet mee met atletiek en turnen.

klassikaal: opdracht 13

Pak je telefoon en log in op de LessonUp

6 Eigen antwoord; het eerste ‘is’ is hulpwerkwoord, het tweede ‘is’ is koppelwerkwoord

(Mevrouw Krikke is op haar vijfentwintigste lerares geworden en is dat tot op de dag van vandaag.)

Deze tweeverdieners verdienen jaarlijks anderhalve ton, maar hun zoon (...) slechts dertigduizend euro.

1. vorm
2. betekenis
3. functie

De docent had goed nagekeken en volkomen gelijk (...) dat hij het antwoord fout rekende.

1. vorm
2. betekenis
3. functie

De docent had goed nagekeken en (de docent had) volkomen gelijk dat hij het antwoord fout rekende.

het eerste ‘had’ is hulpwerkwoord, het tweede ‘had’ is zelfstandig werkwoord.

opdracht 14

Bepaal per zin of de samentrekking correct is of niet.

1. De overmoedige handelaar zag altijd nieuwe kansen op de markt, maar helaas zijn eigen beperkingen niet in.

1. Goed
2. Fout

De overmoedige handelaar zag altijd nieuwe kansen op de markt, maar (de overmoedige handelaar zag) helaas zijn eigen beperkingen niet in.

- ‘de overmoedige handelaar’ heeft beide keren dezelfde betekenis, beide keren dezelfde vorm (enkelvoud) en beide keren dezelfde grammaticale functie (onderwerp); ‘de overmoedige handelaar’ mag je weglaten.

- ‘zag’ is de eerste keer het werkwoord ‘zien’, maar de tweede keer deel van het werkwoord ‘inzien’; ‘zag’ mag je niet weglaten.

- Verbetering:

De overmoedige handelaar zag altijd nieuwe kansen op de markt, maar zag helaas zijn eigen beperkingen niet in.

De overmoedige handelaar zag altijd nieuwe kansen op de markt, maar (de overmoedige handelaar zag) helaas zijn eigen beperkingen niet in.

- ‘de overmoedige handelaar’ heeft beide keren dezelfde betekenis, beide keren dezelfde vorm (enkelvoud) en beide keren dezelfde grammaticale functie (onderwerp); ‘de overmoedige handelaar’ mag je weglaten.

- ‘zag’ is de eerste keer het werkwoord ‘zien’, maar de tweede keer deel van het werkwoord ‘inzien’; ‘zag’ mag je niet weglaten.

- Verbetering:

De overmoedige handelaar zag altijd nieuwe kansen op de markt, maar zag helaas zijn eigen beperkingen niet in.

2. Onze buurman werd bij zijn pensionering benoemd tot ridder in de orde van Oranje-Nassau en door de gemeente het ereburgerschap aangeboden.

1. Goed
2. Fout

De overmoedige handelaar zag altijd nieuwe kansen op de markt, maar (de overmoedige handelaar zag) helaas zijn eigen beperkingen niet in.

- ‘de overmoedige handelaar’ heeft beide keren dezelfde betekenis, beide keren dezelfde vorm (enkelvoud) en beide keren dezelfde grammaticale functie (onderwerp); ‘de overmoedige handelaar’ mag je weglaten.

- ‘zag’ is de eerste keer het werkwoord ‘zien’, maar de tweede keer deel van het werkwoord ‘inzien’; ‘zag’ mag je niet weglaten.

- Verbetering:

De overmoedige handelaar zag altijd nieuwe kansen op de markt, maar zag helaas zijn eigen beperkingen niet in.

Onze buurman werd bij zijn pensionering benoemd tot ridder in de orde van Oranje-Nassau en (onze buurman werd) door de gemeente het ereburgerschap aangeboden.

- ‘onze buurman’ heeft niet beide keren dezelfde grammaticale functie: de eerste keer is ‘onze buurman’ onderwerp, de tweede keer meewerkend voorwerp (aan onze buurman).

‘werd’ zou je wel mogen weglaten, maar dat kan niet in deze zin.

- Verbetering:

Onze buurman werd bij zijn pensionering benoemd tot ridder in de orde van Oranje-Nassau en hem werd door de gemeente het ereburgerschap aangeboden.

3. De prijzen van Nike-artikelen zijn wellicht hoger, maar de kwaliteit heel wat beter.

1. Goed
2. Fout

De overmoedige handelaar zag altijd nieuwe kansen op de markt, maar (de overmoedige handelaar zag) helaas zijn eigen beperkingen niet in.

- ‘de overmoedige handelaar’ heeft beide keren dezelfde betekenis, beide keren dezelfde vorm (enkelvoud) en beide keren dezelfde grammaticale functie (onderwerp); ‘de overmoedige handelaar’ mag je weglaten.

- ‘zag’ is de eerste keer het werkwoord ‘zien’, maar de tweede keer deel van het werkwoord ‘inzien’; ‘zag’ mag je niet weglaten.

- Verbetering:

De overmoedige handelaar zag altijd nieuwe kansen op de markt, maar zag helaas zijn eigen beperkingen niet in.

De prijzen van Nike-artikelen zijn wellicht hoger, maar de kwaliteit (zijn?) heel wat beter.

- meervoud/enkelvoud

- Verbetering:

De prijzen van Nike-artikelen zijn wellicht hoger, maar de kwaliteit is heel wat beter.

4. Jullie studie over duurzaam bouwen vond ik bijzonder boeiend en zal ik in de toekomst zeker gebruiken bij het ontwerpen van mijn kantoorpanden.

1. Goed
2. Fout

De overmoedige handelaar zag altijd nieuwe kansen op de markt, maar (de overmoedige handelaar zag) helaas zijn eigen beperkingen niet in.

- ‘de overmoedige handelaar’ heeft beide keren dezelfde betekenis, beide keren dezelfde vorm (enkelvoud) en beide keren dezelfde grammaticale functie (onderwerp); ‘de overmoedige handelaar’ mag je weglaten.

- ‘zag’ is de eerste keer het werkwoord ‘zien’, maar de tweede keer deel van het werkwoord ‘inzien’; ‘zag’ mag je niet weglaten.

- Verbetering:

De overmoedige handelaar zag altijd nieuwe kansen op de markt, maar zag helaas zijn eigen beperkingen niet in.

Jullie studie over duurzaam bouwen vond ik bijzonder boeiend en (jullie studie over duurzaam bouwen) zal ik in de toekomst zeker gebruiken bij het ontwerpen van mijn kantoorpanden.

- De zin is correct, want ‘jullie studie over duurzaam bouwen’, heeft beide keren dezelfde betekenis, beide keren dezelfde vorm (enkelvoud) en beide keren dezelfde grammaticale functie (lijdend voorwerp); ‘jullie studie over duurzaam bouwen’ mag je weglaten

5. De meivakantie duurt dit jaar twee weken en brengen we dus lekker in Italië door.

1. Goed
2. Fout

De overmoedige handelaar zag altijd nieuwe kansen op de markt, maar (de overmoedige handelaar zag) helaas zijn eigen beperkingen niet in.

- ‘de overmoedige handelaar’ heeft beide keren dezelfde betekenis, beide keren dezelfde vorm (enkelvoud) en beide keren dezelfde grammaticale functie (onderwerp); ‘de overmoedige handelaar’ mag je weglaten.

- ‘zag’ is de eerste keer het werkwoord ‘zien’, maar de tweede keer deel van het werkwoord ‘inzien’; ‘zag’ mag je niet weglaten.

- Verbetering:

De overmoedige handelaar zag altijd nieuwe kansen op de markt, maar zag helaas zijn eigen beperkingen niet in.

 De meivakantie duurt dit jaar twee weken en (de meivakantie) brengen we dus lekker in Italië door.

- ‘de meivakantie’ is de eerste keer onderwerp van de zin en de tweede keer, lijdend voorwerp; ‘de meivakantie’ mag je dus niet weglaten.

- Verbetering:

De meivakantie duurt dit jaar twee weken en die brengen we dus lekker in Italië door.

7. De oude man is onwel geworden en per ambulance naar het ziekenhuis gebracht.

1. Goed
2. Fout

Zin 6 en 8 hebben we al in de voorbeelden besproken.

De overmoedige handelaar zag altijd nieuwe kansen op de markt, maar (de overmoedige handelaar zag) helaas zijn eigen beperkingen niet in.

- ‘de overmoedige handelaar’ heeft beide keren dezelfde betekenis, beide keren dezelfde vorm (enkelvoud) en beide keren dezelfde grammaticale functie (onderwerp); ‘de overmoedige handelaar’ mag je weglaten.

- ‘zag’ is de eerste keer het werkwoord ‘zien’, maar de tweede keer deel van het werkwoord ‘inzien’; ‘zag’ mag je niet weglaten.

- Verbetering:

De overmoedige handelaar zag altijd nieuwe kansen op de markt, maar zag helaas zijn eigen beperkingen niet in.

De oude man is onwel geworden en (de oude man is) per ambulance naar het ziekenhuis gebracht.

- ‘de oude man’ heeft beide keren dezelfde betekenis, beide keren dezelfde vorm (enkelvoud) en beide keren dezelfde grammaticale functie (onderwerp); ‘de oude man’ mag je weglaten.

- ‘is’ is de eerste keer hulpwerkwoord, maar de tweede keer koppelwerkwoord; ‘is’ mag je niet weglaten.

- Verbetering:

De oude man is onwel geworden en is per ambulance naar het ziekenhuis gebracht.

Tijd over?

• Werk je huiswerk van de afgelopen dagen bij.
• Maak een samenvatting van paragraaf 5. 
• Wat zijn de belangrijkste regels voor de foutieve samentrekking?
• Probeer je eigen foutieve samentrekking te maken.

Foutieve samentrekking

Lesdoelen:

je leert de regel voor samentrekkingen

je leert foutieve samentrekkingen herkennen en verbeteren.