Zinsdelen: persoonsvorm, onderwerp, lijdend voorwerp, meewerkend voorwerp en bijwoordelijke bepaling

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo, havo
• Leerjaar 2

Goedemorgen klas 2C

Vandaag...

- stillezen

- Lezen hoofdstuk 1

Leerdoel:

Ik kan de persoonsvorm, het gezegde, het onderwerp en het lijdend voorwerp en het meewerkend voorwerp vinden in een zin

Persoonsvorm

• De persoonsvorm vind je door de zin van tijd te veranderen. Het werkwoord dat verandert, is de persoonsvorm.

Ik ga mijn huiswerk maken / Ik ging mijn huiswerk maken.

Hoe laat heb jij afgesproken? / Hoe laat had jij afgesproken?

Wat is de persoonsvorm in de zin:
Koperen draden kunnen goed elektriciteit begeleiden.

1. goed
2. begeleiden
3. draden
4. kunnen

Wat is de persoonsvorm in de zin: Waarom zouden vrouwelijke militairen volgens jou geen generaal mogen worden?

1. zouden
2. mogen
3. worden
4. geen generaal mogen worden

Onderwerp

Het onderwerp van de tekst vind je door antwoord te geven op de vraag: wie/wat + pv? 

De persoonsvorm heb je al in een eerdere stap gevonden, dus dit vul je in in de vraag. 

De dieren worden altijd heel wild van alle nieuwsgierige bezoekers.

pv: worden

wie of wat worden?

Let op!

Het onderwerp kan uit één woord bestaan, maar ook uit meer woorden:

De dieren uit de dierentuin worden altijd heel wild van alle nieuwsgierige bezoekers.

pv: worden

o: de dieren uit de dierentuin

Wat is het onderwerp? Mijn oude kat gaat waarschijnlijk binnenkort dood.

1. Mijn oude kat
2. kat
3. gaat dood
4. waarschijnlijk binnenkort

Werkwoordelijk gezegde

Het werkwoordelijk gezegde:

Alle werkwoorden in de zin, dus de persoonsvorm samen met de andere werkwoorden. 

Als er maar één werkwoord in de zin staat dan is dat zowel je persoonsvorm als je gezegde. 

Sleep alle werkwoorden naar 'werkwoorden' alles wat geen werkwoord is sleep je naar 'geen werkwoord'.

Werkwoorden

Geen werkwoord

huis

goede bedoelingen

verhuizen

heb willen houden

zijn

zijn hond

Mijn moeder heeft een taart gebakken

pv =

wg =

ow =

Welke zinsdeel is er over? 

Mijn moeder heeft een taart gebakken

pv = heeft

wg = heeft gebakken

ow ( wie + pv/wg?)= mijn moeder

over  = een taart, je krijgt het antwoord "een taart" als je de vraag "wat + pv + ow" stelt.

lijdend voorwerp

wie/wat + werkwoordelijk gezegde + onderwerp?
Het antwoord op die vraag is het lijdend voorwerp.

Voorbeeld:

Hij maakt zijn huiswerk.
    Wat maakt hij?
    antwoord: zijn huiswerk
    zijn huiswerk = lijdend voorwerp

Voorbeeld:

Ze waarschuwden hem niet op tijd.
    Wie waarschuwden ze?
    antwoord: hem
    hem is lijdend voorwerp

Even oefenen

De jongens gooiden sneeuwballen

Pv=?

1. de jongens
2. gooiden
3. sneeuwballen

De jongens gooiden sneeuwballen

o=?

1. de jongens
2. gooiden
3. sneeuwballen

De jongens gooiden sneeuwballen

wwg=?

1. de jongens
2. gooiden
3. sneeuwballen

De jongens gooiden sneeuwballen

lv=?

1. de jongens
2. gooiden
3. sneeuwballen

De mees kon een nestje bouwen in het nieuwe vogelhuisje.
Lv=?

Hij vond zijn ontbijt tenslotte in de koelkast.
Lv=?

Meewerkend voorwerp

aan (voor) wie/wat + gezegde + onderwerp + lijdend voorwerp

Check daarna of je aan (of voor) kunt weglaten of toevoegen.

Soms moet je hiervoor de woordvolgorde aanpassen.

Jan gaf de toets aan de leraar

Jan gaf de toets aan de leraar.

Wat is 'Jan'?

1. meewerkend voorwerp
2. lijdend voorwerp
3. onderwerp
4. meewerkend voorwerp

Jan gaf de toets aan de leraar.

Wat is 'de toets'?

1. meewerkend voorwerp
2. lijdend voorwerp
3. onderwerp
4. meewerkend voorwerp

Jan gaf de toets aan de leraar.

Wat is 'aan de leraar'?

1. meewerkend voorwerp
2. lijdend voorwerp
3. onderwerp
4. meewerkend voorwerp

Is dit een meewerkend voorwerp?

Hij laat al zijn geld na [aan goede doelen].

1. Wel een meewerkend voorwerp
2. Geen meewerkend voorwerp

Wat is het meewerkend voorwerp?

Sophie doet jou de groeten

1. Geen meewerkend voorwerp
2. jou
3. Sophie
4. de groeten

Wie heeft mijn scooter gerepareerd?

mijn scooter =

1. onderwerp
2. meewerkend voorwerp
3. lijdend voorwerp
4. werkwoordelijk gezegde

Wat is het meewerkend voorwerp (MV) in de zin:

Mag ik u een kopje koffie aanbieden?

Wat is het meewerkend voorwerp (MV) in de zin:

Het verlegen jongetje gaf ik een schouderklopje.

Het meewerkend voorwerp is:
De ober heeft eindelijk een glas cola voor Meindert ingeschonken.

Wat is het meewerkend voorwerp?

Hij geeft zijn zus een knuffel.

Wat is het meewerkend voorwerp in de volgende zin:
De politieagent gaf de foutparkeerder een flinke boete.

Nog even op een rijtje...

Persoonsvorm: zet de zin in een andere tijd. Het werkwoord dat verandert, is de persoonsvorm.

Gezegde: alle werkwoorden in de zin (dus inclusief pv)

Onderwerp: wie/ wat + gezegde?

Lijdend voorwerp: wie / wat + gezegde + onderwerp?

Meewerkend voorwerp: aan wie / voor wie + gezegde + onderwerp + lijdend voorwerp?