Stevigheid en beweging 1Ba

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

4.1 Het skelet

Leerdoelen Het skelet

• Je kent de delen van het lichaam.
  
• Je kunt in een afbeelding van het skelet de botten benoemen.
  
• Je kunt de functies van het skelet (beenderstelsel) noemen.

Wat weet je al over het skelet?

Skelet

Hoofd/schedel

Romp

Schoudergordel (sleutelbeen en schouderblad)

Borstkas (borstwervels, borstbeen en ribben)

Bekken / bekkengordel

(heupbeenderen + heiligbeen)

Wervelkolom 

Ledematen

Benen

Dijbeen

Knieschijf

Scheenbeen

Kuitbeen

Voetwortelbeentjes

Middenvoetsbeentjes 

Teenkootjes

Ledematen

Armen

Opperarm

Spaakbeen

Ellepijp (P van pink)

handwortelbeentjes

middenhandsbeentjes

Vingerkootjes

Noem minstens 1 functie van het skelet?

Vier functies van het skelet

• Stevigheid geven
• Bescherming geven
• Beweging mogelijk maken
• Vorm geven aan het lichaam

Welk bot is het bot dat roodgekleurd is?

1. Ellepijp
2. Opperarmbeen
3. Dijbeen
4. Spaakbeen

Van welke botten heeft deze persoon last (roodgekleurde botten)

1. bekkengordel
2. borstwervels
3. halswervels
4. lendenwervels

In de afbeelding is een bot
te zien. Welk bot?

1. Heupbeen
2. Schouderblad
3. Hielbeen
4. Heiligbeen

Welk bot is dit?

1. Dijbeen
2. Scheenbeen
3. Teenkootjes
4. Heiligbeen

Welk bot is dit?

1. ribben
2. sleutelbeen
3. borstbeen
4. schouderbladen

Welk bot is dit?

1. Scheenbeen
2. Opperbeen
3. Onderbeen
4. Kuitbeen

Welk bot is dit?

1. Middenvoetsbeentjes
2. Hakbeen
3. Hielbeen
4. Voetbeen

Skelet Hond

Welkom 1Ba

Je komt rustig het lokaal binnen en gaat naar je eigen plek.

Je pakt de benodigde spullen en opent je boeken op de juiste pagina.

Tijdens de uitleg ben je stil.

Als je een vraag hebt, dan steek je je vinger op.

Er wordt niet door elkaar heen gepraat, we luisteren naar elkaar.

We blijven van elkaars spullen af.

We hebben respect voor elkaar, omdat we elkaar beter willen leren kennen.

Basisstof 2

Na deze les kun je: 

 De bouw van botweefsel en kraakbeenweefsel beschrijven.

Beschrijven hoe de samenstelling van botten verandert tijdens het leven.

Het skelet

Bestaat uit pijpbeenderen en platte beenderen

Pijpbeenderen: Langwerpige beenderen

Platte beenderen: bijv. schedelbeenderen en heupbeenderen

Alleen topklas

Bloedcellen maken

• Mergholte in pijpbeenderen
• Geel beenmerg in mergholte slaat vet op
• Rood beenmerg vormt bloedcellen, in koppen pijpbeenderen en platte beenderen

Alleen topklas

• Een ander woord voor botten is beenderen
• Het menselijk skelet bestaat uit 206 beenderen. 

• Samen vormen ze je skelet of beenderstelsel 

SKELET

Waar is bot van gemaakt?

Samenstelling botten

In botten zitten kalkzouten en collageen (lijmstof). 

Kalkzouten zijn hard. 

Lijmstof is taai en kan buigen.

 Kalkzout en lijmstof maken een bot stevig.

Kalkzouten

Collageen (lijmstof)

Tussencelstof

Kraakbeenweefsel: Veel collageen wat het soepel maakt

Botweefsel: Kalkzouten om het hard en stevig te maken, collageen voor een béétje beweging.

Harde en buigzame botten

Harde botten bestaan uit been/bot. Dat bevat kalk en een beetje lijmstof.

Buigzame botten bestaan uit kraakbeen. Kraakbeen bevat veel lijmstof en weinig kalk.

Kraakbeen bevat veel                  en weinig                 

Botten van oude mensen bevatten veel                   

collageen

kalkzouten

kalkzouten en weinig collageen

collageen en weinig kalkzouten

Eigenschappen van deze weefsels

Bot/been                                        Kraakbeen

Veel kalkstof
Weinig lijmstof

Hard

Niet buigzaam

Weinig kalkstof

Veel lijmstof

Zacht(er)

Buigzaam

Waarom is een baby zo soepel?

Het skelet van een baby bestaat vooral uit kraakbeen.

Daar zit veel lijmstof in -> erg buigzaam

Tijdens het ouder worden verandert kraakbeen langzaam in been. 

Een baby heeft vooral kraakbeen in het geraamte. Veel lijmstof, weinig kalk.

Naarmate een kind ouder wordt neemt de hoeveelheid lijmstof af en de hoeveelheid kalk neemt toe. Botten worden daardoor steeds minder buigzaam.

Bij ouderen breken botten daardoor makkelijker dan bij jonge mensen. 

Veranderingen in botweefsel

Uit welk weefsel bestaat het skelet van een baby voornamelijk?

1. kraakbeenweefsel
2. botweefsel

Fontanellen

Fontanellen

veel lijmstof 

weinig lijmstof

weinig kalkzouten

veel kalkzouten