Les 11 19/12/2023 ZM2B paragraaf 2.5

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 2

       Startklaar:

- Telefoon in Zakkie!

- Op tafel:

              Pen

              Map

              Feniksboek

Welkom bij de Geschiedenisles ZM2B!

Startopdracht. Zet op de juiste chronologische volgorde:

A - Verenigd koninkrijk der Nederlanden

B - Bataafse Republiek

C - Koninkrijk Holland

D - Bataafse Revolutie

E - Nederland provincie van Frankrijk

F - Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden

F-D-B-C-E-A

       Startklaar:

- Telefoon in Zakkie!

- Op tafel:

              Pen

              Map

              Feniksboek

Welkom bij de Geschiedenisles ZM2B!

Startopdracht. Zet op de juiste chronologische volgorde:

- Verenigd koninkrijk der Nederlanden

- Bataafse Republiek

- Koninkrijk Holland

- Bataafse Revolutie

- Nederland provincie van Frankrijk

- Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden

Lesdoelen

Aan het eind van deze les:

Kun je uitleggen welke uitvindingen ervoor zorgden dat de huisnijverheid vervangen werd door industrie (T1)

Kun je uitleggen welke gevolgen de introductie van stoommachines had (T1)

Programma deze les:

1. Startopdracht
2. Lesdoelen
3. Stukje uitleg bij paragraaf 2.5: Opkomst van machines

Katoen

1. Katoenplant
2. Katoen plukken 
3. Katoenpluizen scheiden van zaden
4. Draden spinnen
5. Weven 

Schietspoel

1733

• Om sneller kleding te maken, moet je sneller kunnen weven.
• De Engelsman John Kay vond de schietspoel uit. Hiermee kun je veel sneller weven dan met de hand.
• De schietspoel was nog geen échte machine: het bedienen ging met de hand.

Spinning Jenny

1764

• Als je sneller kunt weven, heb je ook meer draad nodig.
• Met de Spinning Jenny van James Hargreaves kon je 8 en later 16 draden tegelijk spinnen

Cotton Gin

1793

• Omdat het spinnen en weven veel sneller ging was er ook meer katoen nodig.
• Om de zaden sneller uit katoenpluizen te halen vond de Amerikaan Eli Whitney de Cotton Gin uit ("Katoen motor"). 
• Slavernij neemt toe: er zijn veel meer slaven nodig om de katoen te plukken...

Zet de gebeurtenissen op de juiste chronologische volgorde:

A. Uitvinding Cotton Gin
B. Uitvinding Spinning Jenny
C. Uitvinding Schietspoel

Waarom nam de vraag naar tot-slaaf-gemaakten
toe op de katoenplantages?

Mijnbouw

• In de grond zitten waardevolle delfstoffen zoals ijzer en kool.
  
• Hierbij krijgen de mijnwerkers last van grondwater. Eerst met de hand, na een tijdje te diep.
• Daarna: pompen met stoommachines
• Om stoommachines aan te drijven: steenkool nodig!

Stoommachine

rond 1764 

• De eerste werkende stoommachine van de Industriële Revolutie was die van Thomas Newcomen rond 1712
• Pas door de verbeteringen van James Watt kon de stoommachine pas echt worden ingezet

De Engelsman James Watt voerde een aantal belangrijke veranderingen door in Newcomen's stoommachine waardoor het gebruik en de inzet makkelijker werden.

Stoommachine

• De stoommachine van Newcomen was erg duur en ging snel stuk. 
• In 1769 bedacht James Watt een betere stoommachine, deze konden allerlei machines aandrijven zoals spin- en weefmachines. Deze werden geplaatst in fabrieken. 
• Men ging minder gebruik maken van huisnijverheid. Deze verandering naar het gebruiken van machines noemen we de industriële revolutie.
• Later werden er meer toepassingen bedacht voor de stoommachine
  

Veranderingen door de stoommachine 

• Leegpompen van mijnen, waardoor je dieper de grond in kunt (grondstoffen)
• Oude energiebronnen (wind-, spier- en waterkracht) worden langzaam vervangen
• Stoommachine is overal te plaatsen, niet alleen aan het water

Doordat de vraag naar delfstoffen (ijzer en steenkool voor de machines) sterk toenam, moest er steeds dieper worden gegraven. Met stoommachines werd het grondwater weggepompt.

	Tot 1750 ongeveer
Waar werken?
Welk soort werk?

Verandering van werk door industriële revolutie

	Tot 1750 ongeveer
Waar werken?	Thuis
Welk soort werk?

Verandering van werk door industriële revolutie

	Tot 1750 ongeveer
Waar werken?	Thuis
Welk soort werk?	Huisnijverheid

Verandering van werk door industriële revolutie

	Tot 1750	Na 1750
Waar werken?	Thuis	Fabriek
Welk soort werk?	Huisnijverheid

Verandering van werk door industriële revolutie

	Tot 1750	Na 1750
Waar werken?	Thuis	Fabriek
Welk soort werk?	Huisnijverheid	Industrie

Opkomst machines

Verandering van werk door industriële revolutie

	Tot 1750	Na 1750
Waar werken?	Thuis	Fabriek
Welk soort werk?	Huisnijverheid	Industrie

Opkomst machines

Verlichting

Verandering van werk door industriële revolutie

	Tot 1750	Na 1750
Waar werken?	Thuis	Fabriek
Welk soort werk?	Huisnijverheid	Industrie

Verandering van werk door industriële revolutie

Opkomst machines

Verlichting

1. Rationeel nadenken
   
2. Experimenteren
   
3. Toepassen nieuwe kennis