Dementie

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 2

https://www.alzheimercentrum.nl/dementie/vormen-van-dementie/dementie-met-lewy-bodies/ 

Informatie Boeken

MZ/PBGZ

1. Persoonlijk begeleider specifieke doelgroepen MZ: Thema 4.13 Cliënten met dementie

VIG/MZ

1. Begeleider specifieke doelgroepen:Thema 4.13 Cliënten met dementie
2. VVTdl2

Leerdoelen over dementie

Na deze les benoemt de student 

1. de vormen & oorzaak 
2. de symptomen 
3. de fasen 
4. de benaderingswijze 
5. de behandeling

Definitie Dementie

Een verzamelnaam voor meer dan 50 ziekten, waarbij de hersenen informatie niet meer goed kunnen verwerken waarbij sprake is van een combinatie van factoren waarbij de cognitieve achteruitgang in eerste instantie op de voorgrond staat. 

Welk symptomen van dementie ken je?

Symptomen dementie

https://www.alzheimer-nederland.nl/dementie/herkennen-symptomen/symptomen 

Herkennen van dementie

Achterdochtig zijn (vroeger niet)

Bedorven voedsel in koelkast

Niet goed meer kunnen bedienen van apparaten, zoals koffiezetapparaat, wasmachine en tv

Er onverzorgd uitzien (vroeger niet)

Telkens vergeten welke dag het is

Telkens herhalen van dezelfde vragen of verhalen

Verdwalen op bekend terrein

Vergeten van afspraken (vroeger niet)

Voortdurend zoeken naar spullen (vroeger niet)

Welke vormen van dementie ken je?

Meest voorkomende vormen van dementie

1. Alzheimer
   
2. Vasculaire dementie
3. Frontotemporaal dementie
4. Lewy Body
5. Mild cognitieve Impairment
   
6. Korsakov

Wat is de oorzaak van Alzheimer

1. Ophoping van eiwitten in de zenuwcellen
2. Storing in de bloedvoorziening in de hersenen
3. Hersenen worden kleiner door onbekende oorzaak
4. Tekort aan Vitamine B1

Samenklontering van Amyloid

Tau eiwitkluwen

Gliacellen

Bloed-hersenbarrière

Alzheimer oorzaak

• Samenklontering van Amyloid

• Tau eiwitkluwen

• Gliacellen

• Bloed-hersenbarrière

Alzheimer

Bij de ziekte van Alzheimer is de hippocampus vaak één van de eerst aangedane gebieden in de hersenen. Dit kleine hersengebiedje, in de vorm van een zeepaardje, zit in de slaapkwab of ‘temporale kwab’. Deze hersenkwab zit aan de zijkant van het brein. Het gebiedje is in beide hersenhelften aanwezig. Bij de ziekte van Alzheimer zie je dat dit één van de eerste gebieden in het brein is waar het schadelijke eiwit ‘amyloid’ tussen de hersencellen neerslaat in ‘plaques’. Dit eiwit is een belangrijke oorzaak van de ziekte van Alzheimer. Door beschadiging van de hippocampus kan iemand moeilijker nieuwe dingen onthouden. De ziekte van Alzheimer begint dan ook vaak met geheugenproblemen.

Bij de ziekte van Alzheimer is de hippocampus vaak één van de eerst aangedane gebieden in de hersenen. Dit kleine hersengebiedje, in de vorm van een zeepaardje, zit in de slaapkwab of ‘temporale kwab’. Deze hersenkwab zit aan de zijkant van het brein. Het gebiedje is in beide hersenhelften aanwezig. Bij de ziekte van Alzheimer zie je dat dit één van de eerste gebieden in het brein is waar het schadelijke eiwit ‘amyloid’ tussen de hersencellen neerslaat in ‘plaques’. Dit eiwit is een belangrijke oorzaak van de ziekte van Alzheimer. Door beschadiging van de hippocampus kan iemand moeilijker nieuwe dingen onthouden. De ziekte van Alzheimer begint dan ook vaak met geheugenproblemen.

Hoeveel mensen in Nederland hebben dementie?

1. 150.000 Nederlanders
2. 2.000.000 Nederlanders
3. 1.500.000 Nederlanders
4. 290.000 Nederlanders

Hoeveel mensen met dementie hebben onbegrepen gedrag?

1. 80 - 90% mensen
2. 30 - 40% mensen
3. 50 - 60 % mensen
4. 10 -20% mensen

Zo’n 80 tot 90 procent van de mensen met dementie vertoont vroeg of laat ander (problematisch) gedrag. Onder onbegrepen gedrag valt al het gedrag van de persoon met dementie dat door deze persoon zelf en/of zijn omgeving als moeilijk hanteerbaar wordt ervaren.

Vasculaire dementie

Frontotemporaal Dementie

De gebieden vooraan en aan de zijkant van de hersenen worden het eerst aangedaan bij frontotemporale dementie of kortweg FTD. Deze vorm van dementie dankt zijn naam aan de plekken in het brein die beschadigd raken: de voorhoofdskwab (frontale kwab) en de slaapkwab (temporale kwab).

Ook bij FTD zien we in de hersencellen neerslagen van schadelijke eiwitten. We zien bijvoorbeeld dat het eiwit ‘tau’ kan neerslaan, een eiwit dat ook een rol speelt bij alzheimer. Dit eiwit vormt een soort kluwen van eiwitdraden in een zenuwcel. In andere gevallen slaat het eiwit TDP-43 of het eiwit FUS neer. Al deze eiwitten hebben gemeen dat ze de zenuwcellen beschadigen, waardoor mensen problemen krijgen met de taken die in deze hersengebieden worden uitgevoerd.

De voorhoofdskwab is bijvoorbeeld heel belangrijk bij plannen, initiatief nemen en gedrag. De slaapkwab is weer belangrijk voor taal en het herkennen van mensen. Bij beschadiging van deze gebieden krijgt men daarom last van:

verandering van gedrag, bijvoorbeeld heel risicovol gedrag;

verandering van persoonlijkheid, bijvoorbeeld dat iemand sneller kwaad is of juist nergens zin in heeft;

taalproblemen zoals moeilijker praten of juist nog vloeiend praten maar inhoudsloze zinnen maken. Denk dan aan het gebruik van stopwoorden en niet bestaande woorden.

Bij FTD zien we vaak dat patiënten in het begin maar een paar opvallende symptomen hebben op het gebied van gedrag of taal. Zeker als de veranderingen op het gebied van gedrag liggen, wordt vaak eerst een verkeerde diagnose gesteld. Bijvoorbeeld depressie, burn-out of relatieproblemen.

Lewy Body

Overzicht dementie 

Korsakov

Oorzaak Korsakov

Alcohol met als gevolg vitamine B12 tekort

Fasen van Dementie

Wat zijn de fasen van dementie

De fasen 

de bedreigde ik of cognitieve fase; 

de verdwaalde ik of emotionele fase; 

de verborgen ik of psychomotore fase; 

de verzonken ik of zintuiglijke ervaring.

https://www.zorgvoorbeter.nl/dementie/diagnose/verloop

Fase 1 (Bedreigde ik)

Dezelfde vraag of zin herhalen

Recente gebeurtenissen of gesprekken vergeten

Trager begrip van nieuwe dingen

De draad van een verhaal kwijtraken

In de war zijn

Minder vloeiend spreken

Moeite met beslissingen nemen

Weinig belangstelling voor andere mensen en activiteiten

Fase 2 Verdwaalde ik

Toenemende afhankelijkheid

In de war zijn over tijd, plaats en datum

Weglopen en de weg kwijtraken

Moeite met het herkennen van mensen

Een verstoord dag- en nachtritme

Wantrouwen en achterdocht

Gevaarlijke situaties, zoals het gas openzetten zonder het aan te steken

Vreemd gedrag zoals in haar nachtjapon de straat op gaan

Waandenkbeelden en hallucinaties

Verborgen en verzonken ik

Veel eten en toch veel gewicht verliezen

Moeite hebben met kauwen en slikken

Incontinentie

Spraakverlies, soms kent iemand nog een paar woorden die ze steeds herhaalt

Onrustig gedrag, schreeuwen of zoeken naar iets of iemand

Verdrietig of boos, zelfs agressief gedrag vertonen, vooral als iemand zich bedreigd voelt

Woede-uitbarstingen tijdens de lichamelijke verzorging, door onbegrip

Moeite met uiten

Benaderingswijzen dementie

Belevingsgerichte benadering

Belevingsgerichte zorg is een nieuwe manier van omgaan met mensen die zorg nodig hebben. Bijvoorbeeld mensen met dementie of met een verstandelijke beperking. Bij belevingsgerichte zorg staan de wensen en mogelijkheden van degene die zorg krijgt centraal, niet de beperkingen die iemand heeft.

Vormen belevingsgerichte benadering

1. Uitgaan van eigen kracht
2. ROB
3. Validation
4. Reminiscentie
5. Snoezelen

Benadering Algemeen (basis)

1. Leef je in
2. Aansluiten bij wensen en behoeften
3. Neem niets over, maar ondersteun
4. Stimuleren zolang mogelijk zelf dingen te doen
5. Test en corrigeer niet. 
6. Maak oogcontact

Leef je in in de persoon met dementie

Door je in te leven in de persoon met dementie kun je hem/haar beter begrijpen en ben je beter in staat om hem/haar (en de omgeving) te ondersteunen. Tip: Stel je voor dat je je niet meer kunt aankleden, gewoonweg omdat je niet meer weet hoe het moet.

Sluit aan bij de wensen en behoeften van de persoon met dementie

Probeer, in elk stadium van dementie, aan te sluiten bij de wensen en behoeften van de cliënt. Dat klinkt heel logisch. Maar als zorgmedewerker denken we soms, met al onze goede bedoelingen, dit wel te weten. Tip: Sta in je volgende dienst eens bewust stil bij de vraag: 'Wat wil de cliënt eigenlijk zelf?'

Neem geen dingen van de persoon met dementie over, maar bied ondersteuning waar dat nodig is

Neem geen dingen over, maar stimuleer de cliënt om zoveel mogelijk zelf te doen. Als wij veel van de persoon met dementie overnemen, dan vergeet de persoon met dementie hoe hij dit zelf kan doen. Tip: Geef in je volgende dienst eens de tandenborstel aan een cliënt (waarbij de zorg vaak zijn/haar tanden poetst) en doe bij jezelf voor hoe jij je tanden poetst.

Stimuleer de persoon met dementie en zijn omgeving om zo lang mogelijk de gewone dingen te blijven doen

Boodschappen doen, op visite gaan, sporten, zingen in een koor, koken. Dit zijn allerlei activiteiten die mensen met dementie prima zelfstandig en/of met ondersteuning kunnen doen. Betrek hierbij ook de omgeving van de cliënt en geef hen voorlichting over de mogelijkheden. Tip: Vraag eens na welke sport de cliënt vroeger heeft beoefend en kijk samen of hij deze sport weer kan en wil oppakken.

Test en corrigeer de persoon met dementie niet

Vragen als: 'Wat heb je gisteren gedaan?' En 'Weet je nog wie ik ben?' kunnen moeilijk en confronterend zijn voor mensen met dementie. Als de cliënt een ‘fout’ maakt corrigeer hem/haar dan niet en laat de cliënt in zijn/haar waarde. Tip: Sta een stil bij de vraag: 'Hoe zou ik me voelen als bepaalde dingen mij niet meer lukken?'

10 tips 

Let op iemands reactie en bevestig gevoelens

Ieder mens is uniek

Maak je bekend

Leg contact met aandacht

Vraag niet te veel naar feiten en gebeurtenissen van vandaag of gisteren

Houd het simpel

Ken iemand persoonlijk

Deel complimentjes uit

Neem mensen met dementie serieus

Toon betrokkenheid:

Een gekleurd bord draagt bij aan beter eten bij mensen met dementie

1. Ja
2. Nee

Onderzoek heeft aangetoond dat mensen met de ziekte van Alzheimer 25 procent meer voedsel tot zich nemen wanneer tafelgerei een meer opvallende kleur heeft. Maar let hierbij goed op en maak het niet te bont: een teveel aan prikkels kan ook juist afleiden tijdens het eten

HOe vaak komt depressie voor bij mensen met dementie?

1. 20 - 30%
2. 40- 50%
3. 60- 80%
4. 70 - 90%

Onderzoek heeft aangetoond dat mensen met de ziekte van Alzheimer 25 procent meer voedsel tot zich nemen wanneer tafelgerei een meer opvallende kleur heeft. Maar let hierbij goed op en maak het niet te bont: een teveel aan prikkels kan ook juist afleiden tijdens het eten

Mensen met dementie kunnen nog nieuwe dingen leren

1. Ja
2. Nee

Ja! Mensen met dementie kunnen nog dingen aan- en afleren. Dit geldt zowel voor mensen met beginnende dementie, als mensen met meer gevorderde dementie. Dit zogenaamde lerende vermogen wordt steeds meer toegepast in de zorg. Het blijkt dat mensen met dementie hierdoor vaardigheden die zij zijn verleerd,

 opnieuw kunnen aanleren. Het is zelfs mogelijk om nieuwe vaardigheden aan te leren, bijvoorbeeld leren omgaan met technologieën zoals de iPad.

Behandeling dementie

Behandeling met medicijnen

Behandeling zonder medicijnen 

1. Regelmatig bewegen en gezond blijven. ...
   
2. Hersenen actief houden. ...
   
3. Goed contact met mantelzorgers. ...
   
4. Ergotherapie. ...
   
5. Logopedie. ...
   
6. Psychologische hulp. ...
   
7. Alternatieve behandelingen.