Laagland cursus 9 les 1

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Laagland cursus 9

Zestiende en zeventiende eeuw, les 1 inleiding

Programma

• Inleiding 16e en 17e eeuw
• Lezen Boerengezelschap van Bredero
• Historische context 16e/17e eeuw
• Aan de slag: opdracht 1, p. 83 verwerkingsboek

Boerengezelschap, p. 99

Een belangrijk werk uit deze periode is het Groot Lied-boeck (1622) van Bredero. 'Boerengezelschap' komt uit dit liedboek. Het boek is opgedeeld in drie verschillende afdelingen: Boertig (komische liederen), Amoreus (liefdesliederen) en Aandachtig (religieuze liederen). 

Boerengezelschap is een nieuwe tekst op een bestaande melodie, dat heet een contrafactuur.

Samen lezen: 'Boerengezelschap', theorieboek p. 99

Boerengezelschap is een contrafactuur. Wat is dat?

Het Groot Lied-boeck (1622) van Bredero is opgedeeld in drie verschillende afdelingen: Boertig , Amoreus en Aandachtig . In welk deel staat 'Boerengezelschap'?

1. Boertig (komische liederen)
2. Aandachtig (religieuze liederen)
3. Amoreus (liefdesliederen)

1.1 Hervorming

• Belangrijke ontwikkeling in deze periode is: de hervorming
  -> het verzet zich tegen de misstanden in de rooms-katholieke kerk (aflaathandel) en de almacht van de hoge geestelijkheid .
• Hervormers: Maarten Luther en Johannes Calvijn .
• Geloofstegenstellingen, katholieken tegen hervormers, leiden tot langdurige bloedige oorlogen in Europa.

Hervormers

Johannes Calvijn

Maarten Luther

en

(zie volgende dia)

Wie heeft de bijbel vertaald zodat de mensen zelf konden lezen wat erin staat?

1. De monniken
2. Johannes Calvijn
3. Maarten Luther

Hoe konden de opvattingen van de hervormers, Luther en Calvijn, zo snel verspreid worden?

1.2 De Republiek van de Zeven Verenigde Nederlanden

• Karel V, heer van de Nederlanden en koning van Spanje.
• De Nederlanden, 17 verschillende gewesten.
• In Spanje  vestigt Karel een absolutische heerschappij -> dat wil hij ook in De Nederlanden : absolute macht aan de vorst en één  (RK) geloof.
• Als zoon Filips II aan de macht komt, is in De Nederlanden het verzet tegen de absolutistische centralisatiepolitiek en de geloofsvervolging sterk gegroeid. 

Opstand

• Willem van Oranje, leider van het verzet tegen Filips II.
• 1566 beeldenstorm -> hertog Alva  komt om ketterij neer te slaan en absolutisme door te voeren.
• Nederlandse opstand: Tachtig jarige oorlog.
• Na de dood van Willem van Oranje -> zoons als stadhouders en legeraanvoerders tegen Spanje. 

Interne tegenstellingen: geloof en politiek

• De Nederlanden vallen in de Opstand uiteen -> Republiek van de Zeven Verenigde Nederlanden & en een zuidelijk deel blijft van Spanje.
• 1648 Vrede van Munster, einde Tachtigjarige oorlog.
• Geloofsconflict tussen Van Oldenbarneveldt en stadhouder Maurits
• In 1618 werden Van Oldenbarneveldt en Hugo de Groot (zij waren remonstranten) gevangen genomen -> Van Oldenbarneveldt wordt onthoofd. 
• Nationale Synode besluit tot bijbelvertaling -> Statenbijbel.

1.3 Handel en welvaart in de Gouden eeuw

• ontdekkingsreizen: intensieve handel over de oceanen kwam op gang.
• Antwerpen wordt belangrijkste handelstad van Noordwest-Europa.
• 1585  Val van Antwerpen -> calvinisten, kunstenaars en rijke kooplieden vluchten naar Amsterdam -> explosieve groei welvaart.
• Burgerij is de drijvende kracht achter de handel in de Republiek.
• Succesvolle handel met Indië en Verre Oosten.
• 1602 VOC opgericht.
• Machtige groep uit zaken- en bestuurswereld: regentenfamilies.

Aan de slag

 Maak uit je opdrachtenboek van Laagland cursus 9, p.83 : opdracht 1 'Het stokske van Johan Van Oldenbarneveldt'

Opdracht 1, p. 83 Joost van den Vondel “Het stokske van Johan van Oldenbarneveldt”

a Regel 5: “toen hij voor ‟t bloedig zwaard moest knielen”.
b De historische achtergrond zijn de interne tegenstellingen in de Republiek tijdens het Twaalfjarig Bestand. Het conflict tussen de partij die vrede met Spanje wil (Van Oldenbarneveldt) tegenover die die de oorlog voort wil  zetten (Maurits). Dit conflict raakte verweven met een theologisch conflict: de tegenstelling tussen remonstranten en contraremonstranten.

antwoorden

c Seneca was een Romeinse redenaar, filosoof en politicus. Hij werd belast met de scholing van Nero. Nero werd een berucht en wreed keizer. Toen Seneca in verband werd gebracht met een samenzwering tegen Nero, dwong Nero Seneca tot zelfmoord. Van den Vondel bedoelt met Seneca Van Oldenbarneveldt en Nero is de aanduiding voor Maurits. 

antwoorden

d De derde voet is de aangesproken stok van Van Oldenbarneveldt.

e Stok en stut (r. 2), ‟s vrijdoms stut (r. 3), gestut (r. 4), die oude stok (r. 22) en stut (r. 24). Stut betekent „steun‟ of „ondersteuning‟. Stok is in regel 2 de aanduiding voor de stok van Van Oldenbarneveldt, maar in regel 22 wordt er niet de stok, maar Van Oldenbarneveldt zelf mee bedoeld.

f In het werk van Van den Vondel blijven de positieve gedachten over Van Oldenbarneveldt levend. Daar zorgt de stok voor.

Huiswerk

Maak opdracht 1 af en maak opdracht 2  en  de  controlevragen van Cursus 9 bij Historische context: vraag 1 t/m 9