Vaste voorzetsels

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t, havo
• Leerjaar 1

Vaste voorzetsels

Doel: je kunt voorzetsels herkennen en gebruiken.

Je weet welk vast voorzetsel bij een werkwoord hoort. 

Welke voorzetsels ken jij?

Tot welke woordsoort behoort het woord tussen aanhalingstekens?

De docent legt het woordsoort voorzetsel 'uit'.

1. werkwoord
2. voorzetsel
3. bijvoeglijk naamwoord
4. lidwoord

Uitleg

De docent legt het woordsoort voorzetsel 'uit'.

Het woord uit hoort hier bij het hele werkwoord uitleggen en is dus onderdeel van het werkwoord. 

Uitleg Voorzetsels en vaste voorzetsels bij werkwoorden (quiz)

Welk woord past op de puntjes?

... het feest dronk Arnulf heel veel fristi.

1. Gedurende
2. Van
3. Om
4. Tijdens

Voorzetsels

Voorbeelden: achter, binnen, boven, langs, naast, onder, uit. ​

Een voorzetsel (vz) kun je meestal voor een lidwoord zetten. ​

Voorbeeld: Hij staat op een bruine boterham.

​Een voorzetsel geeft plaats, tijd, oorzaak/reden of richting aan.​

TIP: een vz kun je voor ‘de kast' of voor 'het feest' zetten.​

De cadeaus liggen veilig opgeborgen in de kast. ​

Vanwege het feest waren alle straten versierd. ​

​

De man reisde de wereld over.

Wat geeft het voorzetsel in de volgende zin aan?

Voor de ogen van de docent schreef hij het huiswerk over.

1. tijd
2. reden/oorzaak
3. richting
4. plaats

Vaste voorzetsels

Bij sommige werkwoorden hoort een vast voorzetsel dat je niet kunt veranderen, zonder de betekenis te veranderen. 

Sommige werkwoorden kunnen niet zonder voorzetsel.

Kijk maar:

Ik houd van chocolade.

Ik houd me aan de afspraak. 

Ik bemoei me met die ruzie. 

Ik erger me aan alles. 

Ik gok op een voldoende. 

Is het voorzetsel in de volgende zin wel of geen vast voorzetsel?

Ik zit op een bankje.

1. vast voorzetsel
2. geen vast voorzetsel

Geen vast voorzetsel!

Ik zit op een bankje. 

Ik zit onder een bankje.

Ik zit naast een bankje. 

Is het voorzetsel in de volgende zin wel of geen vast voorzetsel?

Ik heb behoefte aan meer vrije tijd.

1. Vast voorzetsel
2. geen vast voorzetsel

Deel van een werkwoord

Let op: soms lijkt het of je te maken hebt met een voorzetsel, maar heb je eigenlijk te maken met een scheidbaar werkwoord.

Ik deel de toetsen uit. -> uitdelen

Ik pak de rommel op. -> oppakken

Patrick heeft veel ervaring *met* het installeren van computers.

1. deel van een werkwoord
2. gewoon voorzetsel
3. vast voorzetsel

Pannenkoekenbeslag bestaat *uit* meel, melk en eieren.

1. deel van een werkwoord
2. voorzetsel
3. vast voorzetsel

*Na* een goed gesprek legden ze het bij.

1. deel van een werkwoord
2. gewoon voorzetsel
3. vast voorzetsel

Aan de slag!