1.1 Nieuwe samenlevingen

• geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Het Britse rijk, 1585-1900

Eind 16e eeuw verkenden de Engelsen Noord-Amerika als mogelijke uitvalsbasis in de strijd met het katholieke Spanje en als eventuele kolonie.

Politieke situatie eind 16e eeuw: toenemende spanningen tussen Spanje en Engeland.

- Spanje is katholiek en Engeland is protestants

- Filips II meent rechten te hebben op de Engelse troon

- Elizabeth steunt de Nederlandse opstand

- 1588: de Armada

Spanje had vooral koloniën in Zuid en Midden Amerika, en had veel minder belangstelling voor het Noorden

Engeland, maar ook Frankrijk en de Republiek zien daar wel kansen.

Belangrijk:

- motieven om koloniën te stichten (overheid en individu)

- de moeizame beginperiode (Roanoke)

In 1620 stichtten de protestantse Pilgrim Fathers er een Engelse nederzetting, met als doel er een geheel nieuwe samenleving te beginnen. 

De inwoners van de VS grijpen terug op twee ontstaansmythen:

1. Jamestown (1607).

     - eerste succesvolle kolonie

     - Pocahontas (Rebecca)

     - tabak, economisch gericht

     - zuiden (Virginia)

2. Pilgrims Fathers (1620)

     - godsdienst / Mayflower / Thanksgiving

     - New England / hard werken / verhouding met Indianen

     - noorden

. In de 17e eeuw groeiden de groepen kolonisten in Amerika gestaag. Aanvankelijk bestonden er handelscontacten met de inheemse bevolking. Bloedige oorlogen en geïmporteerde ziekten zorgden er daarna snel voor dat die inheemse bevolking werd gedecimeerd. 

Let op onderlinge verhouding kolonisten-Indianen:

- aanvankelijk nodig om te overleven

- handig om mee te handelen

- na incidenten steeds onvriendelijker

- verdwijnen van steeds meer Indianen ( gezien als de wil van God)

De noordelijke koloniën aan de oostkust waren vestigingskoloniën, gericht op landbouw, handel en nijverheid. De koloniën in het zuiden ontwikkelden zich steeds meer tot plantage-economieën, waar producten als tabak en katoen voor de export werden verbouwd.

Let op verschillende economische systemen tussen het zuiden en het noorden

Zuiden:

agrarisch, plantages, veel slavernij 

Noorden:

kleinschalige landbouw, handel en nijverheid. Minder slavernij. Vestigingskoloniën.

De dertien koloniën aan de oostkust van Noord-Amerika vormden slechts een deel van het Britse rijk in Amerika. Andere Engelse plantagekoloniën in het Caribische gebied, zoals Barbados en Jamaica, waren winstgevender

Koloniën in de Caraïben:

- suikerrietplantages 

- uitbuiting

- slavernij

- geen vestigingskoloniën

- aanvankelijk zeer winstgevend

Alle Engelse koloniën maakten gebruik van de arbeid van slaafgemaakten, maar in de zuidelijke plantagekoloniën vormden zij een groter deel van de bevolking. De driehoekshandel, waarvoor de Engelsen de Royal African Company oprichtten, was lucratief. 

Let op economische samenhang tussen de Engelse koloniën.

- Welke kenmerkende aspecten horen hier bij?

- Verband handel op Azië en de driehoekshandel

- Verband trans-Atlantische slavenhandel en plantage-       economie

- Koloniën zorgen voor rijkdom in Engeland

Leg uit bij welk kenmerkend aspect de oprichting van de Royal African Company past.

Europese kolonisten kwamen in aanraking met Verlichte ideeën zoals de trias politica, het idee van volkssoevereiniteit en van natuurlijke rechten

Verlichting en onafhankelijkheid

- Volkssoevereiniteit tegenover godssoevereiniteit

- Trias politica tegenover absolutisme

- Natuurlijke rechten tegenover rechteloosheid

Zij hadden geen politieke vertegenwoordiging in het parlement in Groot-Brittannië maar betaalden wel belastingen aan dat land. Dat frustreerde de kolonisten. Zij kwamen in 1776 in opstand en vormden een onafhankelijke federale staat, de Verenigde Staten van Amerika. 

Oplopende spanningen in Noord-Amerika

Waarom zorgde de oorlog met Frankrijk voor spanningen tussen de kolonisten en het moederland?

Vanaf het einde van de 18e eeuw kwam in verlichte en in religieuze kringen het abolitionisme op

Tekst

* Welke reden voor abolitionisme voert Wilberforce aan?

* Noem nog een andere reden uit de 18e eeuw

Een verbod op de slavenhandel in het Britse Rijk in 1807 betekende de economische neergang van Barbados en Jamaica. In 1833 verbood Groot-Brittannië slavernij daarna in grote delen van het rijk.

Afschaffing slavernij

Verplichte jaartallen

1620

1776

1807

1833

verbod slavernij

Pilgrim Fathers

onafhankelijkheids-verklaring

verbod slaven-handel

Afschaffing slavernij VS

Kolonisatie Roanoke Island

Aankomst Pilgrim Fathers

Boston Teaparty

Onafhankelijkheid VS

Afschaffing slavernij GB

Afschaffing van de handel in slaven in het Britse Rijk

VS krijgt een president en een congres

1585

1620

1773

1776

1789

1807

1833

1865