H2: Zinsdelen samentrekking (havo) en verwijswoorden (vwo)

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Wat is de planning

15 minuten lezen

Zinsdelen algemeen

Startopdracht verwijswoorden

Uitleg verwijswoorden

Startopdracht samentrekkingen

Uitleg samentrekking

Aan de slag 

 

Welke zinsdelen ken je?

Zinsdelen

Persoonsvorm + werkwoordelijk/naamwoordelijk gezegde

Onderwerp

Lijdend voorwerp

Meewerkend voorwerp

Voorzetselvoorwerp

Bijvoeglijke bepaling

Bijvoeglijke bijzin

Bijwoordelijke bepaling

In tweetallen. Ontleed de zinnen

1. Tot haar ergernis moest Djoekie op het perron lang op haar vriendin wachten.
2. Wij geven een lekker snoepje aan mijn broertje
3. De meeste kleine kinderen luisteren graag naar traditionele sprookjes.
4. Wordt jouw buurjongen de nieuwe zaterdaghulp?
5. Ondanks de zware training blijft deze turnster enthousiast
6. Na een moeizaam gesprek zag de sollicitant liever af van de functie.

Hoe zit het ook alweer met samengestelde zinnen?

Hoeveel persoonsvormen?

Hoe heten de woorden die deze twee zinnen samenstellen?

Hoe zit het ook alweer met samengestelde zinnen?

Hoeveel persoonsvormen? 2 of meer

Hoe heten de woorden die deze twee zinnen samenstellen? voegwoorden

Dan nu

Heeft er nog iemand vragen?

Verwijswoorden

Wat is het verschil in betekenis in deze zinnen en waar komt dat door?

A. Voor zijn verjaardag kreeg Jos dit nieuwe computerspel, dat hij erg leuk vindt.
B. Voor zijn verjaardag kreeg Jos dit nieuwe computerspel, wat hij erg leuk vindt.

Wat is het verschil in betekenis in deze zinnen en waar komt dat door?

A. Voor zijn verjaardag kreeg Jos dit nieuwe computerspel, dat hij erg leuk vindt.

B. Voor zijn verjaardag kreeg Jos dit nieuwe computerspel, wat hij erg leuk vindt.

'dat' verwijst naar 'nieuwe computerspel'

'wat' verwijst naar de hele voorafgaande zin

De juiste verwijzingen

Verwijswoorden wijzen terug naar een of meer woorden die eerder genoemd zijn, het antecedent.

 

• Naar zelfstandige naamwoorden in het enkelvoud, mannelijk verwijs je met: hij, hem, zijn, deze, die
• Naar zelfstandige naamwoorden in het enkelvoud, vrouwelijk verwijs je met: zij, ze, haar, deze, die
• Naar zelfstandige naamwoorden in het enkelvoud, onzijdig verwijs je met: het, zijn, dit, dat
• Naar zelfstandige naamwoorden in het meervoud verwijs je met: zij, ze, hen, hun, deze, die

Wanneer is een woord mannelijk of vrouwelijk?

De-woorden zijn mannelijk of vrouwelijk. Als je aan een woord niet kunt zien dat het vrouwelijk is, mag je het beschouwen als mannelijk. 

Van sommige woorden kun je echter wel vaststellen dat ze vrouwelijk zijn:

 

• Vrouwelijke personen en dieren: de bibliothecaresse, de wolvin
  
• de-woorden op de volgende uitgangen:
  

-heid (vrijheid), -te (ruimte), -iek (fabriek), -nis (geschiedenis), -de (waarde), -theek (discotheek), -ing (regering), -ie (familie), -teit (criminaliteit), -st (kunst, winst), -ij (rederij), -uur (cultuur), 

-schap (vriendschap)

apps.noordhoff.nl

Samentrekkingen

1. Damesschoenen en herenschoenen
2. Kleine landen en grote landen.
3. Hidde mailde het bestuur en Luuk belde het bestuur.
4. Feestmutsen en feestneuzen
   
5. Beroemde acteurs en beroemde actrices
   
6. Kasia reed door rood licht en Kasia kwam daardoor bijna onder de trap.

Hoe kan je deze bovenstaande zinnen korter opschrijven?

Samentrekkingen

Er bestaat voorwaartse en achterwaartse samentrekking:

• voorwaartse samentrekking: het gezamenlijke deel wordt genoemd in het eerste deel van de samentrekking en verderop weggelaten: een antieke lamp en een moderne (-);
  

• achterwaartse samentrekking: het gemeenschappelijke deel wordt genoemd in het laatste deel van de samentrekking en daarvóór weggelaten: binnen- en buitenland.

Samentrekkingen

Samentrekkingen komen voor op drie niveaus:

• woordniveau – op de plaats van het samengetrokken woorddeel wordt een streepje geschreven: keukenstoel en -tafel; zon- en feestdagen;
• woordgroepsniveau – binnen een woordgroep worden een of meer hele woorden weggelaten: dure ringen en (-) armbanden; hoge (-) en lage bergen;
• zinsniveau – een of meer zinsdelen (ow, lv, mv, bwb enz.) die twee keer voorkomen, worden weggelaten:
  

– Iris volleybalt op zaterdag en Peter (-) op zondag.

– Je wilt (-) en krijgt een leuk cadeautje.

apps.noordhoff.nl

Heeft er nog iemand vragen?

NU

Havo: H2 zinsdelen samentrekking - 1 t/m 5 + 9 en 10

Vwo: H2 zinsdelen verwijswoorden - 1 t/m 5 + 9