Pluk de dag

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Intro C. Buddingh'

Geboren op 7 augustus 1918

Gestorven op 24 november 1985

Te Dordrecht

C. Buddingh'-prijs: beste debuut

Dordt, wat zal ik ervan zeggen

Zijn poëzie

Het dagelijks leven haarscherp weergeven

Humoristisch

Stoïcijns (volgens het stoïcisme='onaangedaan, onverstoorbaar bij pijn en andere moeilijkheden')

Grote populariteit op poëzieavonden met zijn voordrachten

Humor en ernst liggen volgens hem dicht bij elkaar

Vertaalde uit het Engels, onder meer toneelspelen van Shakespeare.

Debuut: 1941 met zijn bundel ‘Het geïrriteerde lied’, 

Vooral bekend door: ‘De blauwbilgorgel’ (1943) en ‘Pluk de dag’ (1966). 

Gorgelrijmen: nonsenspoëzie of ‘light verse’. Dat is slechts ten dele juist, want de gorgelrijmen hebben vaak een dubbele bodem. De ogenschijnlijke vrolijkheid herbergt vrijwel altijd een diepe weemoed en ook de dood is in de rijmen vaak niet ver weg. Blauwbilgorgel = bekendste gorgelrijm.

Stijl van Buddingh’ wordt gekenmerkend als zo neutraal mogelijk, laconiek-humoristisch, en het noteren van alledaagse observaties. 

“Sinds Buddingh”, zo dichtte Remco Campert, “verwachten veel mensen van poëzie een avondje lachen”. In de In Memoriam-gedichten echter speelden daarnaast ook het verdriet, de woede en de onmacht een rol.

De blauwbilgorgel

Pluk de dag

vanochtend na het ontbijt

ontdekte ik, door mijn verstrooidheid,

dat het deksel van een middelgroot potje marmite

(4 oz net formaat)

Precies past op een klein potje heinz sandwich spread

natuurlijk heb ik toen meteen geprobeerd

of het sandwich spread-dekseltje

ook op het marmite-potje paste

en jawel hoor: het paste eveneens

Cornelis Buddingh (1918-1985)  

Uit: Domweg gelukkig in de Dapperstraat, Amsterdam 1990

 

Strofe-indeling

Het gedicht bestaat uit twee strofen en een aparte regel: 

- één strofe van vijf versregels

- één strofe van drie versregels

Omdat een strofe uit minimaal twee versregels bestaat, kunnen we bij de laatste versregel niet over een strofe spreken.

Het gedicht bestaat eigenlijk maar uit drie zinnen; iedere zin een eigen strofe. 

Versregel 4

Tussen haken.

Het formaat van het middelgroot potje marmite. 

Het lijkt erop dat de dichter dit tussen haakjes heeft geplaatst, zodat anderen ‘zijn ontdekking’ kunnen controleren en dat die kunnen ervaren dat hij gelijk heeft - hij blijft dus dicht bij de werkelijkheid.

Metrum

V – V – V V –

V – V V – V V – V

V V – V V V – V V – V – V

V – V – V –

V – – V V – – V – V V

V – V – V V V – V V –

V V – V – – V V

– V V – V – V – V

– V – V V – V – V –

• Geen regelmaat in accenttoekenning, dus geen vast metrum;
• geen regelmaat in aan lettergrepen per vesregel, dus geen lettergreepvers.

Dus: vrij vers

Rijm

- Het rijmschema van dit gedicht is: aaabc def g.

- Er is in dit gedicht sprake van eindrijm: 

* ontbijt – verstrooidheid – marmite

Het gedicht heeft negen versregels, alleen in de eerste drie versregels is sprake van eindrijm. In de overige versregels niet. In de overige regels staan er woorden in een eindrijmpositie die geen partner hebben waarop ze rijmen: er is in de laatste zes versregels dus sprake van 'weesrijm'.

Rijm

Alliteratie

In de volgende woordcombinaties is sprake van alliteratie:

* sandwich spread (regel 5 en 7)

* precies past (regel 5)

* potje paste (regel 8)

Assonantie

Er is geen sprake van klinkerrijm.

Beeldspraak

Buddingh’ staat erom bekend dat hij alledaagse observaties in zijn poëzie verwerkte. In PLuk de dag is dit waarschijnlijk ook het geval. Het lijkt een observatie van zijn eigen handelen. 

Het hele gedicht is letterlijk op te vatten. Maar enkele elementen zijn ook figuurlijk uit te leggen, er is dus sprake van beeldspraak. 

Die beeldspraak zit 'm in de potjes en dekseltjes. Op elk potje past een dekseltje -> leg uit!

Interpretatie/betekenis

Het hoeft niet allemaal te gaan zoals 'het hoort'. Iets doen wat 'niet hoort/verwacht wordt' kan ook leuk en nuttig zijn. Dat zie je ook terug in het rijmschema, het metrum, de strofe-indeling en de interpunctie. Hierin is namelijk geen regelmaat te ontdekken: Buddingh' heeft de 'dichtregels genegeerd.

Het werkwoord 'passen' wordt drie keer gebruikt, misschien juist om te benadrukken dat dingen zaken die op het eerste oog niet bij elkaar zouden horen, juist heel goed kunnen 'passen'. 

 

De herhaling van de woorden potje en dekseltje benadrukken ditzelfde: op elk potje past een dekseltje.  Van toepassing op het hele gedicht. 

Gedicht uit 1966

Tijd van de Zestigers. Centrale kenmerk: geen kloof meer tussen kunst en werkelijkheid. 

De Zestigers dreven bijv. de spot met de conventie dat ‘echte’ poëzie per definitie moeilijk of diepzinnig moet zijn en met het idee dat de dichter de schepper is van authentieke, oorspronkelijke kunstwerken. De ‘ready made’ genoemd: een voorwerp wordt uit zijn alledaagse context gehaald en tot kunst bestempeld. 

Alles was voor de Zestigers geschikt om er poëzie van te maken: ze omarmden de werkelijkheid, de héle werkelijkheid, als bron voor de poëzie. Het hoeft niet verheven of diepzinnig te zijn, het alledaagse was óók de moeite waard.

Dit gedicht is geschreven in de periode van de Zestigers: de periode waarin de poëzie niet per se diepzinnig hoefde te zijn en het alledaagse ook de moeite waard was. In de titel lees je de boodschap: geniet van de kleine ontdekkingen en verwonderingen in het leven en leef dit leven!

De periode van de Zestigers en de titel lijken tegenstrijdig met de overige elementen van het gedicht, maar wellicht kunnen we die tegenstrijdigheden ook anders opvatten: namelijk als benadrukking van de gedachte ‘het hoeft niet te gaan zoals het ‘hoort'. 

En dan nu

- Voordracht houden/voorbereiden (LessonUp bekijken)

- Lezen voor je lijst

- Oefenen met de analyse van een gedicht (De wolken van M. Nijhoff)