BS 5 Variatie in genotypen

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 3

Thema 3 erfelijkheid en evolutie

 Leerdoelen

Basisstof 5 variatie in genotypen

3.5.1 Je kunt beschrijven hoe door geslachtelijke voortplanting variatie in genotypen ontstaat.

3.5.2 Je kunt omschrijven wat een mutatie is en je kunt omschrijven hoe kanker ontstaat.

Ongeslachtelijke voortplanting

Bij ongeslachtelijke voortplanting is er maar 1 ouder en wordt het genotype van de ouder identiek overgegeven aan de nakomelingen.

Het genotype van P is hetzelfde als F1

Fenotype kan verschillen wegens milleuonstandigheden.

Bij ongeslachtelijke voortplanting hebben de nakomelingen hetzelfde genotype als de ouders

1. Niet waar
2. Waar

Stekken

Welke stelling klopt over ongeslachtelijke voortplanting?

Bij ongeslachtelijke voortplanting...

1. ... zijn zaad- en eicellen betrokken
2. ... vindt er bevruchting plaats
3. ... lijken de nakomelingen op de ouders
4. ... zien de nakomelingen er anders uit dan de ouders

Geslachtelijke voortplanting

Zijn twee ouders voor nodig

F1 heeft dus een mix van de genen van P

Veel verschillende genotype mogelijk

Wat is geslachtelijke voortplanting?

1. Voortplanting door seks
2. Voortplanting zonder seks
3. Voortplanting zonder geslachtscellen
4. Voortplanting met geslachtscellen

Stekken is geslachtelijke voortplanting

1. Juist
2. Onjuist

Waar vindt mutatie plaats?

In elke cel kunnen mutaties optreden.

Als in een lichaamscel een mutatie plaatsvindt, verandert het genotype in de andere lichaamscellen niet.

Maar als een gemuteerd allel in een geslachtscel voorkomt, kan de mutatie worden doorgegeven aan de nakomelingen.

Mutatie

Een nieuw genotype ontstaat bij geslachtelijke voortplanting, maar een genotype kan ook veranderen door een mutatie. 

Een mutatie is een plotselinge verandering in het DNA.

Hoe vinden mutaties plaats?

Een mutatie kan heel af en toe spontaan ontstaan, bijvoorbeeld tijdens een celdeling.

Een mutatie kan ook ontstaan door invloeden van buiten het lichaam.

Stoffen die een mutatie kunnen veroorzaken, noem je mutagene stoffen.

Ook straling kan mutaties veroorzaken. 

Kanker

Zijn mutaties altijd gevaarlijk?

1. Ja
2. Nee

Wat zijn mutaties?

1. Verschillende fenotypes
2. Verschillende genen
3. Veranderingen in DNA

Wat kan niet leiden tot mutaties?

1. Uv-stralingen
2. Radioactieve stralingen
3. Sigarettenrook
4. Sporten

Wat is kanker

1. een virus
2. een bacterie
3. een schimmel
4. je eigen cellen

Erfelijkheid:
Bij sommige vormen van kanker speelt erfelijkheid een rol

1. Dit is juist
2. Dit is onjuist

Kanker ontstaat door?

1. Verkeerd eten
2. Bacteriën in de lucht
3. Celdeling die niet goed verloopt
4. Vaak te lang in de zon zitten met zonnebrand

Een cel waarin veel mutaties hebben plaatsgevonden kunnen kanker veroorzaken?

1. Juist
2. Onjuist

Stelling: een E-sigaret is schadelijk en kan leiden tot

1. Schade aan de luchtwegen
2. Hartkloppingen
3. Kanker
4. Alle zijn juist

Het goede antwoord is: 1-3 weken

THC is in vergelijking met andere (hard)drugs lang aantoonbaar. THC slaat zich op in vet. Hoe meer iemand rookt, hoe langer het duurt voordat alle restproducten het lichaam uit zijn. Sporen van cannabis kunnen bij eenmalig gebruik 1 tot 5 dagen aantoonbaar zijn in bloed en urine. Bij regelmatig gebruik kunnen sporen nog tot 2 tot 3 weken of zelfs nog langer worden aangetoond.

Stelling: een e-sigaret is hetzelfde als een vape

1. Waar
2. Niet waar

Het goede antwoord is: 1-3 weken

THC is in vergelijking met andere (hard)drugs lang aantoonbaar. THC slaat zich op in vet. Hoe meer iemand rookt, hoe langer het duurt voordat alle restproducten het lichaam uit zijn. Sporen van cannabis kunnen bij eenmalig gebruik 1 tot 5 dagen aantoonbaar zijn in bloed en urine. Bij regelmatig gebruik kunnen sporen nog tot 2 tot 3 weken of zelfs nog langer worden aangetoond.

Wat zit er allemaal in e-sigaretten? (vapen)

1. Nicotine
2. Smaakstoffen
3. Teer en koolmonoxide
4. Zware metalen

Gezondheidsrisico's vapen

Een op de vijf jongeren tussen de 12 en 25 jaar heeft het afgelopen jaar gevapet. Dat blijkt uit onderzoek van het Trimbos-instituut. Tien procent van de 12- tot 14-jarigen doet het maandelijks. Bij de leeftijdsgroep 15 tot 17 jaar is dat bijna een kwart.

Artsen en deskundigen maken zich al langer zorgen over de gezondheidsrisico's van vapes. Volgens het Trimbos bevatten ze bijvoorbeeld vaak nicotinezout. Dat is een vorm van nicotine die niet scherp is in de keel en snel in de hersenen komt, waardoor jongeren ongemerkt verslaafd raken. Ook zou onterecht het beeld bestaan dat vapen minder schadelijk is dan het roken van een sigaret. Daarbij wordt het vapen steeds vaker ook gecombineerd met roken van sigaretten.