Intimiteit en seksualiteit

• zorggerelateerde vakken
• Beroepsopleiding

Intimiteit en seksualiteit

bij ouderen

Intimiteit

Intiem is men met de partner, gezinsleden en goede vrienden.

Denk hierbij aan nabijheid, discretie en innigheid.

In een intieme relatie tussen twee mensen zijn openheid, gelijkheid en wederzijds vertrouwen belangrijke kenmerken. Vertrouwdheid en zich verbonden voelen met anderen is onmisbaar in ons bestaan.

Voorbeelden van intiem zijn 

• Lichamelijk (hand vast pakken, seksueel)
• Emotioneel ( je kan je geheimen of persoonlijke verhalen, gevoelens en emoties bij iemand kwijt) 
• Spiritueel ( wat er in je omgaat, filosofie, zorgen, toekomst plannen delen)  
• Sociaal (samen activiteiten ondernemen en ervaringen kunnen delen)  

Een intieme relatie kan leiden tot een seksuele relatie, maar dat hoeft niet. 

In een situatie waarin seksualiteit niet is toegestaan, kan intimiteit wél mogelijk zijn. 

Bijvoorbeeld binnen een zorgrelatie met een zorgvrager. Zo kan er een intieme, vertrouwde sfeer ontstaan als je in de nachtdienst bij een zorgvrager bent. Dit kan de zorgvrager de ruimte geven om zijn zorgen met jou te bespreken. Als je een bepaalde zorgvrager lang verzorgt en begeleidt, kan er ook een vorm van intimiteit en vertrouwen ontstaan. Je voelt je dan prettig bij elkaar.

De band met een cliënt kan erg intiem worden. Dat is prima zolang

1. De teamleider hiermee akkoord gaat
2. Het de professionaliteit niet in de weg staat
3. De cliënt het geen probleem vindt
4. Met andere cliënten een even goede band is

In de zorg kan de band met een cliënt ook intiem worden. Met de ene cliënt heb je meer dan met de ander en het is onmogelijk om je gevoelens helemaal uit te zetten. Dat is geen probleem zolang de intimiteit de de professionaliteit niet in de weg staat.

Het is onwenselijk dat de verzorgende en een cliënt een erg intieme relatie hebben. Waarom is dat?

Het kan zijn dat je dan als verzorgende geen objectieve beslissingen kan nemen.

Je moet beroepsmatig te werk blijven gaan. Je moet volgens protocol verschillende taken kunnen uitvoeren.

Je moet situaties binnen je werk objectief kunnen beoordelen en soms handelingen uitvoeren of beslissingen nemen die niet overeenkomen met de wens van de cliënt. Als je te intiem bent, kan het zijn dat je misschien niet de juiste beslissing voor de cliënt neemt. 

Seksualiteit 

Seksualiteit bij oudere

Waar denken jullie aan bij seksualiteit bij oudere?

Seksualiteit is een onderdeel van intimiteit

Seksualiteit is de seksuele intieme relatie, seksuele gevoelens, gedachten, lichamelijke uitingen en seksuele gedragingen. 

Seksualiteit is gezond gedrag.

Ouderen hebben vrijwel geen seksuele behoefte

1. Juist
2. Onjuist

1. Ouderen hebben vrijwel geen seksuele behoefte?!

ONJUIST (ouderen hebben ook seksuele behoefte!)

Tijdens de zorg ben je niet intiem met je zorgvrager

1. Juist
2. Onjuist

Tijdens de zorg ben je niet intiem met je zorgvrager?!

ONJUIST (tijdens de zorg kan je intiem zijn bijvoorbeeld tijdens het wassen)

Er ontstaat een taboe op seks voor ouderen

1. Juist
2. Onjuist

Er ontstaat een taboe op seks voor ouderen

JUIST (Veel mensen vinden het moeilijk om hierover te praten)

Intimiteit en seksualiteit zijn levensbehoeften

1. Juist
2. Onjuist

Intimiteit en seksualiteit zijn levensbehoeften

JUIST ( en mens heeft behoefte aan intimiteit en seksualiteit)

Mensen boven de 75 kunnen geen seks meer hebben

1. Juist
2. Onjuist

Mensen boven de 75 kunnen geen seks meer hebben

Onjuist, wanneer er geen gezondheidsproblemen zijn hebben mensen van hogere leeftijd ook seks.

Belang van intimiteit en seksualiteit 

1. Behoefte aan intimiteit en seksualiteit is een van de basisbehoeften van de mens.

2. Versterkt de intieme band

3. Kunnen uiten van gevoelens en behoefte

4. Biedt de mogelijkheid te tonen dat je iemand liefhebt

5. Biedt de mogelijkheid om te genieten

6. Biedt de mogelijkheid om kinderen te verwekken

Seksualiteit bij ouderen = taboe

1. Intimiteit en seksualiteit is belangrijk voor de geestelijke gezondheid. 

2. Ook ouderen, chronisch zieke en mensen met een lichamelijke of geestelijke beperking hebben hier behoefte aan. 3. Het ondersteunen bij zelfzorgtekorten op het gebied van seksualiteit en intimiteit is bij niet iedereen even vanzelfsprekend. 

seksualiteit bij ouderen = taboe (2)

1.Bij verschillende mensen, leeftijden, culturen en perioden in de geschiedenis gelden andere normen en waarden in de manier waarop men hieraan uitdrukking geeft. Vaak zijn deze ook omgeven door taboes.

2.De laatste 25 jaar is er veel aandacht besteed aan de seksualiteitsbeleving van de (chronisch) zieken en langdurig lichamelijke en /of verstandelijk gehandicapten.

Omgaan met seksualiteit 

1. Je betreedt tijdens de zorg een intieme zone

2. Er kunnen veel gevoelens ontstaan, zowel emotioneel als lichamelijk (schaamte, verdriet, angst, fijne gevoelens, seksuele gevoelens)

3. Er kunnen lichamelijke reacties ontstaan 

VB: een zorgvrager kan zonder dat hij dit wil een erectie krijgen.

Opdracht 1

1. Hoe bieden jullie ruimte voor seksualiteit in de instelling?

2. Hoe gaan jullie om met de seksualiteit van de bewoners?

3. Welke vragen leven er bij jullie over de seksualiteit van de bewoners?

4. Hoe zou jij omgaan met seksualiteit als je geen privacy had?

5. Hoe zou jij het vinden als niemand je meer liefdevol aanraakt?

Opdracht 2

1. Leg de begrippen intimiteit en seksualiteit in eigen woorden uit

2. Hoe kan je als verzorgende rekening houden met intimiteit en seksualiteit van de cliënt

3. Hoe kun je opvattingen t.a.v. seksualiteit en intimiteit in het werk bespreekbaar maken;

4. Noem zorgproblemen die voortkomen uit seksuele problemen.

5. Benoem waarbij je de cliënt kan ondersteunen t.a.v. behoefte aan intimiteit en seksualiteit.