Rusland in het Interbellum

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

1. De weg naar links in Rusland

02:27

Welk beeld heerste over Rusland in Europa?

03:04

In welke lagen van de Russische samenleving kwamen de eerste barsten in het systeem?

06:53

Wat waren de gevolgen van het afschaffen van het lijfeigenschap? Waarom veranderde het lot van de mensen niet echt?

08:01

Hoe heeft de opheffing van het lijfeigenschap onrechtstreeks wel bijgedragen tot het ontstaan van het idee van een revolutie?

Beeld in het westen van het Russische Rijk

Enorm groot gebied (moeilijk te veroveren)

Veel grondstoffen (bodemschatten)

Grote bevolking (grote legers)

Maar: barsten Russische Rijk

Arme bevolking (meer dan 80% arme boeren)

Nauwelijks industrie (slechter bewapend dan moderne landen)

Zeer gelovige (Russische Orthodox)bevolking (niet geneigd te willen veranderen)

Onderdrukkende elite (de adel)

Bijna geen middenklasse (ondernemers)

Arme boeren (80%)

Winterpaleis Sint Petersburg

22 januari 1905, Bloedige Zondag 

Bloedige Zondag  1905

• 1904 Onverwachtse aanval op Port Arthur door de Japanners.
• Voedseltekorten na verloren oorlog tegen Japan
• Priester Georgio Gapon schrijft een brief aan de tsaar. 
• De Russische bevolking houdt een vreedzaam protest voor het paleis
• Uit paniek schieten soldaten op volk. Opstanden van matrozen, boeren en arbeiders.
• Arbeiders in St Petersburg vormen hun eigen sovjet (raad)
• Tsaar komt tegemoet - Gevolg: ontstaan Doema (volksvertegenwoordiging)

Marxisme

Grondlegger Karl Marx. (1818-1883)

Theorie:  bevolking bestaat uit 2 groepen:

1.Bourgeoisie, de eigenaren van kapitaalgoederen (fabrieken en land).

2.Proletariaat,  de fabrieksarbeiders --> grootste groep die weinig rechten en bezit hebben.

Conclusie: marxisme: Arbeiders worden steeds meer uitgebuit!

Het marxisme gelooft dat er een moment komt dat  arbeiders niks meer te verliezen hebben en er een revolutie zal plaatsvindt waarbij het het proletariaat de macht over zal nemen van de bourgeoisie/aandeelhouders. Dan kan het uiteindelijke ideaal; de staatloze klasseloze maatschappij (socialistische heilstaat), ontstaan. 

Voorwaarde: De maatschappij is geïndustrialiseerd, zodat de meerderheid arberder is. 

Marxisme is theorie. Dit moet nog wel worden omgezet naar praktijk. 

Liberalisering => verboden

Harde oppositie < MARX 

Russische Sociaaldemocratische Arbeiderspartij (RSDAP)

MAAR: intern verdeeld 

 

Verschil Bolsjewieken en mensjewieken (beide communistisch)

Bolsjewieken willen een de geschiedenis forceren - nu een revolutie dan volgt het communisme.

Mensjewieken willen een gematigde overgang naar het communisme.  Evolutie via industrialisatie en het uitbreiden van de arbeidersklasse. 

Revolutie vs. Evolutie

Rusland in de Eerste Wereldoorlog

• Veel boeren moeten het leger in. 
• Gevolg: daling voedselproductie -> hongersnood
• Grote verliezen aan het front. (1,5 miljoen)
• Tsaar: treedt hard op tegen eigen bevolking en geen goede legerleider

-> het volk komt in opstand

Februarirevolutie

Februari 1917

• Voedselrellen en stakingen.
• Demonstraties tegen de tsaar (opgezet vanuit sovjets).

• Er komt een voorlopige regering van vooral mensjewieken 
  

• Tsaar treedt af en wordt gearresteerd.

Ondertussen...

Lenin naar Rusland

• Duitsers willen er alles aan doen om Rusland uit de oorlog te krijgen.
• Vladimir Lenin is een bekende communist en oproerkraaier die op de vlucht is voor de Russische politie.
  
• De Duitsers zetten Lenin vanuit Zwitserland op een trein naar Sint-Petersburg met een grote zak geld om onrust te stoken. 

Lenin's aprilstellingen

1. Alle grond naar de boeren
   
2. Alle macht naar de sovjet's
   
3. Alle fabrieken aan de arbeiders
   
4. Vrede met Duitsland
   

Oktober Revolutie

1917

Onrust in Rusland blijft

Communisten Lenin en Trotsky grijpen de macht

Wat hoort bij wie?

Econoom en filosoof

Aprilstellingen

Tsaar

Vermoord in 1917

Romanov

Das Kapital

Leider bolsjewieken

Lenin

Karl Marx

Nicolaas II

Revolutie 1905

Februari revolutie

Oktober revolutie

Rusland krijgt een parlement

Lenin grijpt de macht

Kerenski wordt regeringsleider

De Tsar treedt af

Rusland verliest strijd met Japan

Mensjewieken stappen op

Bolsjewieken negeren verkiezingsuitslag

politiek: dictatoriaal

:

• Geheime politie = TSJEKA
  
• Rode Terreur en ‘zuiveringen’ 
  
• Strafkampen voor tegenstanders (later: Goelag)

Goulag: Strafkampen voor tegenstanders

Economie = staatsgestuurd

Nieuwe Economische Politiek

NEP

Door de revolutie en burgeroorlog was er hongersnood ontstaan: 

economie moest hersteld worden. 

 Nieuwe Economische Politiek (NEP)

• Boeren mogen weer deel van hun productie verkopen op de vrije markt.
• Kleine particuliere bedrijven werden weer toegestaan


• Banken en grote bedrijven (industrie) blijven wel in handen van de staat.

Dit was een succes: er ontstond welvaart. 

In maart 1919 werd Stalin als één van de vijf leden van het bestuur van de Communistische Partij gekozen.
In april 1922 werd hij secretaris-generaal van de partij. 

Stalin, de opvolger van Lenin

• Joseph Dzjoegasjvili
• In 1924 volgt Stalin Lenin op
• Stalinisme

• Totalitaire samenleving
• uitschakeling tegenstanders (Trotski) ==> GOELAG
• Russificatie -  volksverhuizingen
• plan economie - ( 5-jaren plannen)
• collectivisatie

Planeconomie

Onder Stalin invoering planeconomie 

• overheid bepaalt wat er in een land geproduceerd moet worden 
  
• Iedere fabriek krijgt te horen wat er gemaakt moet worden in 5 jaar. 

Collectivisatie

• Boerderijen worden gedwongen samengevoegd (= collectief) tot grote landbouwbedrijven (kolchozen en sovchozen)
  
• Moeten grote hoeveelheden produceren voor de export => leidt tot hongersnoden.  
  
• In Oekraïne:  Mogelijk 7.5 miljoen doden door honger. De Holodomor, in 2023 door NL erkend als genocide.
  

Collectivisatie

• Opstanden: verstoppen van graan en slachting van vee. 

• Boeren en arbeiders die zich tegen de collectivisatie verzetten  werden vermoord of gedeporteerd naar Siberië.
• Niets over de terreur mocht naar buiten komen. De bevolking leerde dat het een groot succes was: indoctrinatie

Onderwijs

Indoctrinatie partijleer

verspreiding communistische doctrine

ook jeugdorganisatie, vrije tijd, sport, .... 

maar ook: verdwijnen analfabetisme 

Persoonsverheerlijking

• Rondom Stalin onstond een cultus van verheerlijking. 
• Hij werd gepresenteerd als een bijna goddelijk figuur. 
•  Een vader voor het volk.

Komsomol: de jongerenorganisatie van de Sovjet-Unie

Al het goede kwam van vadertje Stalin!

Sociale schade

burgeroorlog Roden - Witten 

Rode Terreur olv Lenin en Bosljewieken 

Goelags

Grote Zuivering Stalin

Hongersnoden: HOLODOMOR in Oekraine

De Grote Zuivering

• Stalin zag overal tegenstanders, vooral in mensen die een belangrijke rol in het bestuur of leger hadden.
• Tussen 1934 en 1938 laat Stalin rond de 1 miljoen 'tegenstanders' oppakken en veroordelen.
• De Sovjet-Unie wordt zo 'gezuiverd'.

• ...en ze waren zeer effectief! De angst onder de bevolking was groot. 
• Zelfs zó groot dat mensen niet meer op een familiefoto met deze 'verraders' wilden worden vertoond.

Holodomor 

• Collectivisatie mislukt, grote voedseltekorten
  
• 1932-1943
•  2,5 tot 7,5 miljoen Oekraïniërs 
  
• Genocide
  

Bij wie hoort het begrip: Lenin of Stalin?

Lenin

Stalin

Nep

vijfjarenplan

Collectivisatie landbouw

Oktoberrevolutie

Goelag

Censuur

In welk jaar kwam Stalin aan de macht?

1. 1917
2. 1921
3. 1924
4. 1929

Wat was geen maatregel van het totalitaire dictatuur van Stalin?

1. Kolchozen
2. Planeconomie
3. Tsjeka
4. Koelakken

Stalin collectiviseerde de landbouw. Wat betekent dat?

1. Bestaande boerderijen werden samengevoegd tot grote boerderijen van de staat
2. Bestaande boerderijen werden samengevoegd
3. Alle boeren moesten aan akkerbouw en veeteelt gaan doen
4. Stalin pikte alle boerderijen voor zichzelf in.

Wat was de echte naam van Jozef Stalin?

1. Jozef Vladimirovitsj Ioeljanov
2. Filchenkov Yegor Yemelyanovich
3. Josif Andropov Bjoeliarsvili
4. Ioseb dze Besarionis Dzjoegasjvili