Powercollege 17_ Russische Revolutie en de planeconomie (G)

• Maatschappijwetenschappen
• Middelbare school
• vmbo k, g, t, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 2

Powercollege 17 

Russische Revolutie en de planeconomie

Leerdoelen:

• Ik weet hoe de Sovjet-Unie is ontstaan.
  
• Ik weet wat het verschil tussen een vrijemarkt en planeconomie is.
  
• Ik weet waarom een planeconomie niet goed werkte. 

Welk land verloor in 1917 de Eerste Wereldoorlog?

Rusland in 1917

• Sloot vrede met Duitsland. Zij gaven zich gewonnen.
• Rusland had namelijk hele grote verliezen geleden en het ging slecht met de economie van Rusland.
• Dit leidde tot hongersnood en een tekort aan brandstof. 
• Rusland werd tot 1917 geleid door een Tsaar. In 1917 werd deze Tsaar afgezet en hij werd met zijn hele familie vermoord. 
• Daarna kwam er een nieuwe regering. Deze regering sloot de vrede met Duitsland.  

Door vrede te sluiten:

• Leek de nieuwe Russische regering gelijk zwak.
• Er was veel onrust en er was strijd over hoe het land geleid moest worden.

In deze strijd waren er twee kanten.

• de Witten
• de Roden

De Witten

• Waren in 1917 de baas over het land
• Zij  bestonden voornamelijk uit rijke boeren en de adellijke bevolking. 
• Zij wouden dat de economie voornamelijk een vrijemarkteconomie werd.

Vrijemarkteconomie

• Een economie waarbij de overheid bedrijven hun gang laten gaan en er geen regels zijn voor bedrijven.
• Bedrijven zijn van burgers en niet van de overheid
• Er is in zo'n economie geen minimumloon of arbeidsrechten
• Een echt 100% pure vrije economie bestaat niet. 

De Roden:

• Bestond uit voornamelijk arbeiders en arme boeren.
• De rode beweging waren aanhangers van Lenin en noemden. zichzelf communisten. Zij wouden dat iedereen evenveel ging verdienen.
• Zij waren daarom voor een planeconomie.

Planeconomie

• Een economie waarbij alle bedrijven van de overheid zijn.
• De overheid bepaalt hoeveel producten er per jaar gemaakt worden.
• Ook bepaald de overheid het salaris dat betaald wordt en hoeveel dagen vakantie iedereen kreeg. 
• Hier is geen concurrentie tussen bedrijven mogelijk. 

Wie zou de Russische burgeroorlog hebben gewonnen? Kies uit witten of roden

De Burgeroorlog in Rusland van 1917 tot 1922 

• Duurde 5 jaar en de rode beweging won!
• Vanaf 1922 een planeconomie ingevoerd en gebruikt.

De rode beweging won de oorlog ondanks dat zij vrij zwak begonnen in 1917 door:

• Generaal Trotski die een slecht leger omtoverde in een goed georganiseerd leger.
• Een slechte samenwerking tussen de leiders van de witte beweging.

Probleem 1 bij een planeconomie:

• De Russische bevolking heeft weinig motivatie om goed, slim en effectief te werken. 
• Ze kregen daar namelijk niks extra's als ze harder, slimmer of beter werkten. 
• Dit zorgde voor slechte producten en er werden relatief weinig producten per jaar gemaakt.

Een vrijemarkt heeft dit nadeel niet.

Een vrijemarkt heeft dit nadeel niet omdat:

• Op het moment dat een bedrijf in bijvoorbeeld Nederland goed, slim en effectief werkt, maakt dit bedrijf meer winst. 
• Deze winst mag de eigenaar van het bedrijf houden. 
• Dit motiveert de eigenaar van het bedrijf om het bedrijf zo goed mogelijk te leiden. 

Probleem 2 bij een planeconomie:

• Door een planeconomie te gebruiken waren er veel tekorten voor bepaalde producten. 
• In de Sovjet-Unie zijn er heel veel mensen verhongerd, omdat er te weinig eten was gemaakt in bepaalde jaren.  
• Dit soort inschattingsfouten waarbij de Sovjet-Unie niet goed inschatte hoeveel producten het land elk jaar nodig had, gebeurde vaak. 

Dit probleem gebeurt bij een vrije-markt economie bijna nooit.

Een vrijemarkt heeft dit nadeel niet omdat:

• Bedrijven in een vrijemarkteconomie proberen zoveel mogelijk producten te maken.

                    --> Meer winst

• Als je meer spullen verkoopt verdien je ook meer geld.
• Prachtig allemaal!

Bij vrijemarkteconomie winst voor de eigenaar.

• Motivatie

Planeconomie in rest van de wereld:

• In veel andere landen hebben ze ook een planeconomie geprobeerd. Bijvoorbeeld Vietnam, China en Cuba
• Hier zijn al deze landen mee gestopt omdat een planeconomie voor deze landen ook niet werkte.
• Alleen Noord-Korea heeft nog een planeconomie.

Welke type economie gebruiken wij in Nederland? Kies uit planeconomie, vrijemarkteconomie of sociale markteconomie.

Sociale markteconomie:

•  Een mix van planeconomie en vrijemarkteconomie.
• In een sociale markteconomie zijn veel (niet alle) bedrijven van burgers.
• Maar er zijn ook regels zoals een minimumloon en andere beperkingen waar bedrijven zich aan moeten houden.