Herhaling Werkwoorden (6 tijden)

• Latijn
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Terugblik werkwoorden

4 stamgroepen

1. a-stam
   
2. e-stam
   
3. i-stam
   
4. mk-stam
   

Sleep het werkwoord naar de juiste stamgroep

a-stam

e-stam

i-stam

mk-stam

vidēre

venire

rogare

credere

Stammen

1.  a-stam (roga - re)
2. e-stam (vidē - re)
3. i-stam (veni - re)
4. mk-stam (cred - ĕ - re)

Sleep de werkwoordtijd naar de juiste plaats op de tijdlijn

Praesens

Imperfectum

Perfectum

Plusquamperfectum

Plusquam-perfectum

Perfectum

Imperfectum

Praesens

Praesens

Imperfectum

Het imperfectum kun je herkennen aan de letters:

Praesens en imperfectum

	Praesens	Imperfectum
Vorming	stam + persoonsuitgang	stam + (e) ba + persoonsuitgang
Voorbeeld	voca - t (hij roept)	voca - ba -t (hij riep)

Wat waren ook alweer de persoonsuitgangen van het praesens?
(Denk aan het liedje!)

Overzicht uitgangen

		Praesens	Imperfectum
1e ev	ik	- o
2e ev	jij	- s
3e ev	hij/zij/het	- t
1e mv	wij	- mus
2e mv	jullie	- tis
3e mv	zij	- nt

Overzicht uitgangen

		Praesens	Imperfectum
1e ev	ik	- o	- m
2e ev	jij	- s	- s
3e ev	hij/zij/het	- t	- t
1e mv	wij	- mus	- mus
2e mv	jullie	- tis	- tis
3e mv	zij	- nt	- nt

Perfectum Plusquamperfectum

Welke vertaling hoort bij welke werkwoordtijd?

Perfectum

Plusquamperfectum

Ik had geroepen

Ik heb geroepen

Vertaling

Perfectum: 1. ik heb geroepen

                   

Plusquam-: 1. ik had geroepen

perfectum 

Plusquam-perfectum

Perfectum

Imperfectum

Praesens

Perfectum = perfectumstam + persoonsuitgangen van 
                                                                het perfectum

                       

Hoe herken je een perfectumstam?

Twee mogelijkheden:
1. regelmatig: praesensstam + v 
 (bij a-stam en i-stam)        voorbeeld: vocav-

                                                                              audiv-

2. onregelmatig: andere stam dan praesens. Deze moet je leren! (zie stamtijden in woordenlijst)
                           voorbeeld: aspicĕre--> aspex-

Persoonsuitgangen perfectum

ev

mv

1e

1e

2e

2e

3e

3e

i

istis

erunt

isti

imus

it

Overzicht uitgangen

		Praesens	Imperfectum	Perfectum
1e ev	ik	- o	- m	- i
2e ev	jij	- s	- s	- isti
3e ev	hij/zij/het	- t	- t	- it
1e mv	wij	- mus	- mus	- imus
2e mv	jullie	- tis	- tis	- istis
3e mv	zij	- nt	- nt	- erunt

Perfectum regelmatig

(perfectumstam + uitgang perf.) 

Voorbeeld: voca - re

vocav - i

vocav - isti

vocav - it

vocav - imus

vocav - istis

vocav - erunt

Perfectum onregelmatig

(perfectumstam + uitgang perf.) 

Voorbeeld: aspic-ĕ- re

aspex - i

aspex - isti

aspex - it

aspex - imus

aspex- istis

aspex - erunt

Perfectum = perfectumstam + persoonsuitgangen   

                         perfectum

Plusquam- = perfectumstam + ? + persoonsuitgangen ?

perfectum     

Perfectumstammen

vocav -

audiv -
aspex-  

Aan welke letters kan je het plusquamperfectum herkennen?

Perfectum = perfectumstam + persoonsuitgangen   

                         perfectum

Plusquam- = perfectumstam + era + persoonsuitgangen

perfectum    

Het plusquamperfectum heeft dezelfde persoons-uitgangen als welke andere werkwoordtijd?

	Praesens praesensstam	Imperfectum praesensstam	Plqperfectum perfectumstam	Perfectum perfectumstam
Kenletters		- ba -	- era -	- v -/ onreg.stam-
1e ev	- o	- m	- m	- i
2e ev	- s	- s	- s	- isti
3e ev	- t	- t	- t	- it
1e mv	- mus	- mus	- mus	- imus
2e mv	- tis	- tis	- tis	- istis
3e mv	- nt	- nt	- nt	- erunt

Futurum 

Futurum exactum

Welke tijd is het futurum...?

1. tegenwoordige tijd
2. verleden tijd
3. toekomende tijd

Hoe vertaal je een futurum ook alweer?

Vertaal de volgende zin:

1. Copiae Romanorum litus Africae expugnabunt. 

copiae = troepen

Romanus = romein

litus (onzijdig) = kust 

expugnare = veroveren

Africa = afrka

Geef de vertaling van de zin

vorming van het futurum

Bij a- en -e stammen heb je een andere kenletter dan bij de i- en medeklinkerstammen.

a-stam

i-stam

mk-stam

e-stam

stam + b(i) + o, s, t, mus, tis, nt

stam + a/e + m, s, t, mus, tis, nt

‘Als je zal zijn gekomen, zal ik je een verhaal vertellen’

‘ik zal het doen, als je mij je belofte zal hebben gegeven’.

‘Als je zal zijn gekomen, zal ik je een verhaal vertellen’

‘ik zal het doen, als je mij je belofte zal hebben gegeven’.

Welke van de twee gebeurtenissen gebeurt eerder?

1. zal vertellen en zal het doen
2. zal zijn gekomen, zal hebben gegeven

Futurum Exactum

Een voltooid toekomende tijd.

Iets toekomstigs dat plaatsvindt voor iets anders in de toekomst.

Vorming futurum exactum (actief) 

perfectumstam van een werkwoord + de volgende uitgangen:

-ero -eris -erit -erimus -eritis -erint

bv:

 amav-ero

aspex-erimus 

Welke van deze vier vormen is een futurum exactum ?

1. vocat
2. vocavisti
3. vocabis
4. vocaverint

Futurum exactum - vertaling

actieve vormen - 'ik zal hebben' + betekenis van het woord

vb.  amavero - 'ik zal hebben bemind'

vb. aspexerimus - 'wij zullen hebben gekeken naar'

Welke van deze twee vormen vertaal je met 'ik zal hebben geroepen'?

1. vocavero
2. vocabo

Zelf oefenen met benoemen

Pak je formatieve SO erbij.

1. 'Hak' de werkwoorden van oefening 1 in stukjes door streepjes tussen (praesens/perfectum-)stam, (bindvocaal), kenletters en uitgang te zetten.

2. Benoem tijd, getal en persoon bij de vormen die je fout had.
bv.  vocaveris -->      vocav-             eri               - s

                           perf. stam- kenletter fut. ex.- 2e ev