Grammatica zinsontleding 2wo 2 wedigvnw en wedvnw + wederkerende werkwoorden

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Grammatica 

Wederkerende werkwoorden

Lesdoel

In zinnen met wederkerende werkwoorden weet je wat het werkwoordelijk gezegde of lijdend voorwerp is.

Wederkerend voornaamwoord (wed. vnw)

Bij wederkerende werkwoorden zie je het onderwerp wederkeren (terugkomen) in een wederkerend voornaamwoord. 

Het hangt dus van het onderwerp af welk wederkerend voornaamwoord je moet gebruiken. 

Wederkerig voornaamwoord (wedig. vnw)

In het Nederlands kennen we maar één wederkerig voornaamwoord en dat is: elkaar. 

Soms zie je ook mekaar (spreektaal) en elkander (ouderwets Nederlands).  

Deze woorden drukken uit dat twee personen een wederzijdse handeling verrichten: 

‘Sem en Indy groeten elkaar’ 

‘We hebben elkaar gisteren nog gezien.’

Wederkerende werkwoorden

Sommige werkwoorden dragen een wederkerend voornaamwoord met zich mee. Dit noemen we wederkerende werkwoorden. Bijvoorbeeld: zich gedragen, zich aanstellen.

Wederkerende werkwoorden worden gecombineerd met een wederkerend voornaamwoord dat gelijk is aan het onderwerp. (Ik gedraag me, hij gedraagt zich, wij gedragen ons..) 

Wederkerende werkwoorden kunnen onderverdeeld worden in

 verplicht wederkerende werkwoorden en toevallig wederkerende werkwoorden.

Verplicht wederkerend werkwoord

Ik vergis me wel eens.

Je kunt een ander niet vergissen, alleen jezelf. Daarom noem je dit een verplicht wederkerend werkwoord. 

Als er sprake is van een verplicht wederkerend werkwoord hoort een wederkerend voornaamwoord (me) bij het werkwoord én dus ook bij het werkwoordelijk gezegde

Verplicht wederkerend werkwoord

Een voorbeeldzin met een verplicht wederkerend werkwoord is:

Hij bemoeit zich met mijn dochter.

Hij kan niet iemand anders bemoeien. 

WG = bemoeit zich

Voorbeelden van verplicht wederkerende werkwoorden

zich bemoeien 

zich ergeren

zich gedragen

zich uit de voeten maken

zich ontfermen

zich schamen

zich uitsloven

zich vergissen

zich verschuilen

zich verslapen

zich verslikken verspreken

zich voornemen

Toevallig wederkerende werkwoorden

Bij toevallig wederkerende voornaamwoorden hoort niet altijd een wederkerend voornaamwoord. Bijvoorbeeld: zich wassen, zich kleden. Je kunt namelijk ook iemand anders wassen of kleden.

In een zin met een toevallig wederkerend voornaamwoord is het wederkerend voornaamwoord het lijdend voorwerp.

Voorbeeld: De kinderen uit 2v kleden zich voor het feest. wg = kleden lv = zich

Je herkent het toevallig wederkerend voornaamwoord doordat je een andere persoon op de plek van het voornaamwoord kunt zetten. 

De kinderen uit 2v kleden de achtstegroepers voor het feest.

Toevallig wederkerende werkwoorden

Een voorbeeldzin met een toevallig wederkerend werkwoord is:

Hij wast zich elke dag.

Hij kan wel iets of iemand anders wassen --> Hij wast de auto elke dag. 

Wast = wg en zich = lv 

Toevallig

wederkerende werkwoorden

(zich) amuseren

(zich) bezeren

(zich) aankleden

(zich) scheren

(zich) verwonden

(zich) vermaken

(zich) wassen