Verwijswoorden

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1

Welkom

Stijlregels/woordsoorten

Verwijs- en voegwoorden

Nederlands

Lesprogramma

• Uitleg
  
• Werken aan de opdrachten

Leerdoelen

Aan het eind van deze les...

• weet je wat verwijswoorden zijn.

• kun je uitleggen en herkennen met welke verwijswoorden je naar de-woorden en het-woorden verwijst.
  
  

• kun je in een tekst/zin aangeven of een verwijswoord goed of niet goed gebruikt wordt. 

• kun je bij het schrijven van een tekst verwijswoorden op een goede manier gebruiken. 

Aanhalingstekens

• Als iemand iets zegt, vraagt of roept.
  Je mag zelf kiezen of je enkele (') of dubbele ('') aanhalingstekens gebruikt. 
• Zorg wel dat je consequent bent.
  
  
• Als iets niet serieus bedoeld is.

Verwijswoorden

Verwijswoorden

Dit zijn woorden als: hem, haar, die, dit, deze, waar, daar, ervan, erop, daarin, zo’n etc. Je gebruikt ze om te verwijzen naar een persoon, zaak of gebeurtenis die je eerder hebt beschreven of die later in de tekst komt.

Gebruik alleen verwijswoorden als duidelijk is waarnaar je verwijst. Verwijs niet naar iets dat meer dan een zin terug genoemd wordt.

DEZE, DIE, DIT, DAT

Dit zijn verwijswoorden.

• dezE en diE gebruik je bij dE-woorden.

• diT en daT gebruik je bij heT-woorden.

de-woorden

Een zelfstandig naamwoord waar het lidwoord de bij staat, 

is een mannelijk of vrouwelijk woord 

of een woord in het meervoud. 

Daar kun je naar verwijzen met de 

aanwijzende voornaamwoorden deze en die.

dE eindigt op een E - dezE en diE eindigen ook op een E

het-woorden

• Een zelfstandig naamwoord waar het lidwoord het bij staat, 

is een onzijdig woord. 

• Daar kun je naar verwijzen met de 

aanwijzende voornaamwoorden dit en dat.

heT eindigt op een T - diT en daT eindigen ook op een T

Verwijswoorden - voorbeeld

de-woorden en het-woorden

• de-woorden: verwijs met deze of die

• het-woorden: verwijs met dit of dat

Deze deur is op slot, maar die daar is wel open.

(de deur)

Dat paard is wild, maar dit hier is rustig.

(het paard)

Waar wordt het goede verwijswoord gebruikt?

de conclusie

1. deze conclusie
2. dit conclusie

Waar wordt het goede verwijswoord gebruikt?

het experiment

1. deze experiment
2. dit experiment

Waar wordt het goede verwijswoord gebruikt?

de aanvoerder

1. deze aanvoerder
2. dit aanvoerder

Waar wordt het goede verwijswoord gebruikt?

het publiek

1. deze publiek
2. dit publiek

Waar wordt het goede verwijswoord gebruikt?

de relatie

1. deze relatie
2. dit relatie

Waar wordt het goede verwijswoord gebruikt?

het tekort

1. deze tekort
2. dit tekort

Waar wordt het goede verwijswoord gebruikt?

de tentoonstelling

1. deze tentoonstelling
2. dit tentoonstelling

Waar wordt het goede verwijswoord gebruikt?

het voorwerp

1. deze voorwerp
2. dit voorwerp

Waar wordt het goede verwijswoord gebruikt?

de vriendschap

1. dat vriendschap
2. die vriendschap

Vrouwelijk / mannelijk / onzijdig

• vrouwelijke woorden: verwijs met zij of haar
  Als mijn tante komt logeren, neemt zij haar hondjes mee.
  
  
• mannelijke woorden: verwijs met hij of zijn
  Ben gaat zwemmen en hij neemt zijn duikbril mee.
  
  
• onzijdige woorden: verwijs met het of zijn
  Het rugbyteam behaalde zijn eerste beker.

Vrouwelijke woorden

Van sommige woorden kun je vaststellen dat ze vrouwelijk zijn:

• Vrouwelijke personen en dieren (de bibliothecaresse, de wolvin)
  
  
• De-woorden op de bepaalde uitgangen.

-heid (overheid)

-nis (gevangenis)

-ing (vereniging)

- st (kunst, vondst)

- schap (wetenschap)

- te (ziekte)

- de (liefde

- ie (politie)

- ij (maatschappij)

- iek (muziek)

- theek (apotheek)

- teit (universiteit)

 - uur (natuur)

Video

-

Verwijswoorden

Het bestuur verdeelt de taken onder ……….  leden.

1. Zijn
2. Haar

De raad moet …… beslissingen verantwoorden.

1. Zijn
2. Haar

De directie komt terug op ….. ….besluit.

1. Zijn
2. Haar

Brussel heeft nu ……  eigen strand.

1. Zijn
2. Haar

Het meisje neemt ……. fiets.

1. Zijn
2. Haar

Wat of dat

• Bij overtreffende trap:
  Het liefste wat ik wil is een voldoende voor mijn toets.
  
• Bij een onbepaald voornaamwoord:
  Alles wat ik wil is een lange vakantie.
  
• Bij een hele zin:
  Op vakantie hebben we gekanood, wat heel leuk was
• Bij een bepaald voornaamwoord (het is duidelijk wat er wordt bedoeld): 
  Het huis dat  daar staat is erg mooi.

Het meisje …….... daar loopt, heeft lange haren.

1. dat
2. wat

Hij heeft niet gegeten, …….. tot een knorrende maag leidde.

1. dat
2. wat

Datgene ……... je nu zegt, is echt flauwekul.

1. dat
2. wat

Dat is het eerste bedrijf ….….  de nieuwe techniek toepast.

1. dat
2. wat

Het was het aardigste …….. iemand ooit voor me gedaan heeft.

1. dat
2. wat

Alles ……... je zegt, gelooft hij toch niet.

1. dat
2. wat

Zij, ze, hun, hen

• Ik kwam mijn vrienden in de stad tegen. Toen ik hen zag, heb ik even met hen gepraat, en hun een paar nieuwtjes verteld.
  
  De logica erachter:
• onderwerp: zij/ze
  
• lijdend voorwerp: hen
  
• na voorzetsel: hen
  
• meewerkend voorwerp (zonder voorzetsel): hun
  
• Als je het even niet meer weet: ‘ze’

Ik kwam mijn vrienden in de stad tegen. Toen ik ze zag, heb ik even met ze gepraat, en ze een paar nieuwtjes verteld.

Hun:

Hun iPad (bezittelijk voornaamwoord).

Ik geef hun een iPad (meewerkend voorwerp zonder voorzetsel).

Hen:
Die jongen heeft hen voorgelogen (lijdend voorwerp).

Ik geef een iPad aan hen (na een voorzetsel).

Hen: als het verwijswoord LV is + na een VZ

Hun: als het verwijswoord MV is en er geen VZ voor staat + nooit als OW.

Aan de Conincksweg hebben ........... nooit gewoond.

1. ze
2. zij
3. hen
4. hun

Niemand heeft…...... het goede nieuws verteld.

1. ze
2. zij
3. hen
4. hun

Kunnen …….. de rekening niet betalen?

1. ze
2. zij
3. hen
4. hun

Aan ……... vertel ik helemaal niets!

1. ze
2. zij
3. hen
4. hun

In die huizen aan de Potgieterstraat kunnen …….. hun rommel nooit kwijt.

1. ze
2. zij
3. hen
4. hun

. ......... vinden een 5,5 echt geen goed cijfer voor wiskunde.

1. ze
2. zij
3. hen
4. hun

……….. zien wel wat ze morgen gaan doen.

1. ze
2. zij
3. hen
4. hun

Bij dat grote warenhuis kun je vast wel iets leuks voor ……... kopen.

1. ze
2. zij
3. hen
4. hun

Tuinieren vinden …….... een vermoeiende bezigheid.

1. ze
2. zij
3. hen
4. hun

Je moet ……... geen gelegenheid geven om je te belazeren.

1. ze
2. zij
3. hen
4. hun

Conclusie

• Naar de-woorden verwijs je met die, deze, hij of zij.
  
  
• Naar het-woorden verwijs je met dit, dat en het.

Schrijf 3 dingen op die je deze les hebt geleerd

Stel 1 vraag over iets dat je deze les nog niet zo goed hebt begrepen

Aan de slag!

• Hoofdstuk 7.3 opdracht 16-18
• Pagina 22-23