1.5 Transport door membranen

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Thema 1 Inleiding in de biologie    - 4 vwo 

Benodigheden

- Boek & iPad

- Schrift & BiNaS

- Pen, potlood, etc

- Rekenmachine

Cijfer

- NEE

Lessonup

- JA

Tassen in

de tassenkast

Telefoons & Jassen

in je kluis

today''s program 

toetsmoment

bespreken inzichtvragen 

nieuwe lesstof 

Leerdoelen:

1.5.1 Je kunt de concentratie van een oplossing berekenen.

1.5.2 Je kunt uitleggen wat diffusie en osmose is en toelichten welke rol osmose speelt bij de stevigheid van planten.

1.5.3 Je kunt beschrijven hoe transport van stoffen via (cel)membranen plaatsvindt.

Biologische begrippen:

oplossing, concentratie, ppm (parts per million), diffusie, diffusiesnelheid, permeabel membraan, semipermeabel of selectief permeabel, osmose, osmotische waarde, osmotische druk, isotoon, hypotoon, hypertoon, turgor, plasmolyse, concentratieverval, passief transport, ionentransport, actief transport, endocytose, endosoom, fagocytose, voedselvacuole

aquaporine, porie-eiwitten, transporteiwitten,

1.5.1 Je kunt de concentratie van een oplossing berekenen.

De concentratie = sterkte van een oplossing: geeft aan hoeveel stof er is opgelost per hoeveelheid oplossing (of oplosmiddel).

in mol: 

• molariteit = mol per liter ofwel mol/L
  

1.5.1 Je kunt de concentratie van een oplossing berekenen.

De concentratie = sterkte van een oplossing: geeft aan hoeveel stof er is opgelost per hoeveelheid oplossing (of oplosmiddel).

in massa:

• massaconcentratie = kg/L of g/L
• massapercentage = 100%*kg/kg of 100%*g/kg (lees over de fysiologische zoutoplossing op blz. 48) 
• massafractie = ppm (parts per million, 1 deel (massa) per miljoen delen (massa) 

bijvoorbeeld: als 1 liter water (ca. 1 kg, 1000 g) met 1 massa-ppm lood verontreinigd is, bevat dat water 1 milligram (0,001 g) van het zware metaal.

1.5.1 Je kunt de concentratie van een oplossing berekenen.

De concentratie = sterkte van een oplossing: geeft aan hoeveel stof er is opgelost per hoeveelheid oplossing (of oplosmiddel).

volume:

• volumepercentage = ml/L 
  

Opdracht: 

maak kennisopdrachten 77, 78 en 79

1.5.2 Je kunt uitleggen wat diffusie en osmose is 

kijk en luister naar de video (4:09min) 

lees in je boek over diffusie en over

osmose

• wat is de definitie van diffusie? 
  
• wat betekent nettoverplaatsing? 
• wat is de definitie van osmose? 

opdracht: maak kennisopdrachten 80, 81, 82,

1.5.2 Je kunt uitleggen wat diffusie en osmose is 

lees over osmose bij dierlijke cellen 

-> wat betekent hypotoon, hypertoon en isotoon? 

--> wat gebeurt er met een cel wanneer deze in demiwater wordt gelegd? 

1.5.2 .... en toelichten welke rol osmose speelt bij de stevigheid van planten.

lees 'stevigheid door osmose' 

maak kennisopdrachten 83 en 84

1.5.2 .... en toelichten welke rol osmose speelt bij de stevigheid van planten.

vergelijking dierlijke en plantaardige cel 

In natuurlijke situaties 

- zijn dierlijke cellen isotoon met hun omgeving 

- zijn plantencellen turgescent (altijd in turgor, dus hypertoon  t.o.v. buiten de cel

wat gebeurt er met de waterverplaatsing als je een turgescente plantencel in een isotone oplossing legt? 

1.5.2 .... en toelichten welke rol osmose speelt bij de stevigheid van planten.

Stel: turgescente plantencel in bekerglas met demiwater, geen netto waterverplaatsing.

--> in de cel : osmotische druk veroorzaakt turgor, wanddruk duwt even hard terug

--> demiwater: osmotische druk is nul 

geen netto waterverplaatsing, dus osmotische druk van demi water is gelijk aan turgor minus wanddruk van de plantencel 

1.5.2 .... en toelichten welke rol osmose speelt bij de stevigheid van planten.

nu leg je de turgescente plantencel van het demiwater in een oplossing met gelijke concentratie aan de concentratie in de vacuole van de plantencel, dus er is sprake van isotone oplossingen

--> demiwater: er is nu een osmotische druk 

Er is streven dat de druk binnen en buiten de cel gelijk wordt, dus er gaat water de cel uit om dit te bereiken. 

1.5.2 .... en toelichten welke rol osmose speelt bij de stevigheid van planten.

en nu met een rekenvoorbeeld: 

1.5.2 .... en toelichten welke rol osmose speelt bij de stevigheid van planten.

Plasmolyse: celmembraan is losgelaten van de celwand

Grensplasmolyse: er is geen turgor meer (en dus ook geen celwanddruk. 

Turgescente cel --> cel in grensplasmolyse --> cel in plasmolyse

- teken een plantencel in de drie situaties en let vooral op de grootte van de cel 

- leg uit dat een weefsel met cellen in grensplasmolyse even groot is als weefsel met cellen in plasmolyse 

1.5.3 Je kunt beschrijven hoe transport van stoffen via (cel)membranen plaatsvindt.

1. via blaasjes 

-> richting: 

• endocytose: vorming endosoom
• exocytose: afsnoering van Golgi-systeem (let op: lysosoom blijft dan in de cel), is een vorm van secretie 

--> versmelting met celmembraan, dus blaasje gemaakt van dubbele laag fosfolipiden

• verplaatsing in de cel via motoreiwitten

1.5.3 Je kunt beschrijven hoe transport van stoffen via (cel)membranen plaatsvindt.

2. Zonder belemmering door de celmembraan heen

bv. gasvormige moleculen (O2, CO2, N2) 

bv. vetachtige stoffen 

1.5.3 Je kunt beschrijven hoe transport van stoffen via (cel)membranen plaatsvindt.

3. via transporteiwitten

• water: transporteiwitten heten aquamarinen
• middelgrote moleculen (eiwitten, glucose) 

--> met concentratieverval mee: passief transport

--> tegen concentratieverval in: actief transport 

opdracht:

bekijk de animatie in de volgende dia en schrijf de eigenschappen van de celmembraan nog eens op 

www.bioplek.org

1.5.3 Je kunt beschrijven hoe transport van stoffen via (cel)membranen plaatsvindt.

Opdracht:

Maak de kennisopdrachten 85 t/m 87 

Leer de leerstoffen

Maak de inzichtopdrachten 88 t/m 92