V3 - H3 (foutief) beknopte bijzin

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Lesprogramma

• Lesdoel

• Voorkennis ophalen
  
• Uitleg (foutief) beknopte bijzin:                                                         H3 grammatica + formuleren
  
• Oefenen
• Zelf aan de slag
  

Lesdoel 

Aan het einde van deze lessenreeks weet je wat een beknopte bijzin is en kun je het type en de (grammaticale) functie van een beknopte bijzin bepalen. Ook kun je de foutief beknopte bijzin herkennen en verbeteren! 

hoofd- en bijzin

Hoofdzinnen zijn zelfstandige zinnen, bijzinnen zijn afhankelijke zinnen:

Emma spreekt perfect Engels. (hoofdzin)

Emma, die tweetalig opgevoed is, spreekt perfect Engels. (hoofdzin met een bijzin)

verschil hoofd- en bijzin

Een duidelijk verschil tussen hoofd- en bijzinnen is de woordvolgorde: in hoofdzinnen staat de persoonsvorm (meestal) naast het onderwerp, in bijzinnen staat de persoonsvorm meestal verder naar achteren.

voorbeelden

Gisteren ging de familie De Jong met vakantie. (hoofdzin)

Amir houdt erg van lasagne. (hoofdzin)

Het regent heel hard. (hoofdzin)

Anna blijft thuis, omdat het heel hard regent. (hoofdzin + bijzin)

Het Kamerlid stelde voor dat de vergadering een week later zou worden gehouden. (hoofdzin + bijzin)

Startopdracht: Is het zinsdeel tussen haakjes staat een bijzin? Wat valt je op?

"[Luid scheldend op zijn coach] liep Ben de kleedkamer uit."

bijzin --> beknopte bijzin?

Van een bijzin kun je een beknopte bijzin maken (blz. 98-99).

gewone bijzin: Terwijl ze een ijsje eten, klagen de dames over hun docent

beknopte bijzin: Een ijsje etend, klagen de dames over hun docent

beknopte bijzin - geen pv

In beknopte bijzinnen is de pv vervangen door 

het hele werkwoord (de infinitief) of door een deelwoord:

 

Hij belde om je te bedanken (te + INF.).

Het kratje leeggedronken (VD), ging zij knock-out.

Druk giechelend (OD) kwamen Danique en Marijne het lokaal in.

beknopte bijzin - geen onderwerp

De beknopte bijzin heeft GEEN onderwerp.

Het onderwerp is verzwegen.

Hij belde om je te bedanken.

i.p.v. een PV ...

Geen persoonsvorm maar:

• een voltooid deelwoord: Aangekomen op zijn vakantieadres meldde mijn vader zich aan de balie.

• een onvoltooid deelwoord: Naar huis fietsend bedacht Myrthe zich, keerde om en reed terug.

•  ‘te + infinitief’: De vrienden spraken af hun eerste loon  niet te besteden aan sigaretten.

verzwegen onderwerp

Het onderwerp is ‘verzwegen’ --> verzwegen onderwerp kun je meestal afleiden uit de hoofdzin!

voorbeeld:

Dromend over zijn toekomst (bekn. bz.) viel Camiel in slaap. 

Verzwegen onderwerp = Camiel

Loerend op haar prooi sloop de oude leeuwin over de savanne

1. beknopte bijzin met voltooid deelwoord
2. beknopte bijzin met onvoltooid deelwoord
3. beknopte bijzin met 'te' + infinitief
4. gewone bijzin

Heeft Lotte je uitgelegd hoe je die som eenvoudig kunt oplossen?

1. beknopte bijzin met voltooid deelwoord
2. beknopte bijzin met onvoltooid deelwoord
3. beknopte bijzin met 'te' + infinitief
4. gewone bijzin

Na drie verloren finales eindelijk kampioen geworden, bedankte Justus zijn ouders en zijn trainster.

1. beknopte bijzin met voltooid deelwoord
2. beknopte bijzin met onvoltooid deelwoord
3. beknopte bijzin met 'te' + infinitief
4. gewone bijzin

Beknopte bijzin

Hoe herken je een hoofdzin?

Een bijzin?

En een beknopte bijzin?

Voetbalt het Nederlands elftal in Qatar om kampioen te worden?

Voetbalt het Nederlands elftal in Qatar om kampioen te worden?
Benoem de beknopte bijzin!

Voetbalt het Nederlands elftal in Qatar om kampioen te worden?
Maak van de beknopte bijzin een gewone!

grammaticale functie bijzin

Een bijzin is binnen de hoofdzin een zinsdeel

Een zinsdeel heeft altijd een grammaticale functie: 

onderwerp, LV, MV, bwb of een bijvoeglijke bepaling

Giechelend kwamen Danique en Marijne de klas in

1. onderwerp
2. BWB
3. LV
4. BVB

Justin Bieber live te zien is voor veel meisjes geweldig.

1. onderwerp
2. BWB
3. LV
4. BVB

Nippend aan hun warme chocomel, bespraken zij de jongens uit de klas.

1. onderwerp
2. BWB
3. LV
4. BVB

Zij vindt de jongens, die naast haar zitten, behoorlijk vervelend

1. onderwerp
2. BWB
3. LV
4. BVB

Het schoolbestuur verwierp het plan de school uit te breiden.

1. onderwerp
2. BWB
3. LV
4. BVB

De jongens vertrouwen erop genoeg cola te hebben ingeslagen

1. onderwerp
2. BWB
3. LV
4. VV

Aan de slag

Maken opdrachten 1 t/m 5

blz. 98-99

Foutieve beknopte bijzin

H3 

FORMULEREN

blz. 102-103

Bekijk de volgende beknopte bijzin. Waarom is deze fout? "Wachtend op het perron bleek de trein al vertrokken."

foutieve beknopte bijzin

Je kunt met een beknopte bijzin gemakkelijk een fout maken, wanneer je het verzwegen onderwerp uit het oog verliest.

Wachtend op het perron bleek de trein al vertrokken.

Na het probleem te hebben besproken, werd de oplossing duidelijk.

Theorie foutieve beknopte bijzin

Wachtend op het perron bleek de trein al vertrokken.

Uit de hoofdzin blijkt dat de trein het onderwerp is. Dat moet ook het verzwegen onderwerp in de beknopte bijzin zijn. Dat is niet het geval: de trein wacht niet op het perron. 

De zin is dus grammaticaal fout.

foutieve beknopte bijzin

Het onderwerp van de beknopte bijzin moet dus hetzelfde zijn als dat van de hoofdzin.
Aangekomen op het vakantieadres meldde mijn vader zich aan de balie.
Deze zin is correct, want het verzwegen onderwerp van de beknopte bijzin is gelijk aan het onderwerp als de hoofdzin: 'mijn vader'.

Liggend op de bank las Ben De Volkskrant.

1. beknopte bijzin
2. foutieve beknopte bijzin

Bij school aangekomen bleken zijn boeken nog thuis te liggen.

1. Beknopte bijzin
2. Foutieve beknopte bijzin

Dromend van haar vriend liep Fatine tegen een lantaarnpaal aan.

1. beknopte bijzin
2. Foutieve beknopte bijzin

Kijkend uit het raam viel plotseling een dakpan naar beneden.

1. beknopte bijzin
2. Foutieve beknopte bijzin

Hoe verbeter je een foutieve beknopte bijzin? 

Er zijn twee manieren:

1. Verander de beknopte bijzin in een gewone bijzin met een persoonsvorm en een onderwerp.
2. Verander de hoofdzin en vul daar het verzwegen onderwerp van de beknopte bijzin in.

Verbeter de foutieve beknopte bijzin door deze in een gewone bijzin te veranderen (manier 1).
"Staand op de vuurtoren bood het strand een prachtige aanblik."

Aan de slag

H3 formuleren - over foutieve beknopte bijzinnen:

maken opdracht 1 t/m 4 (blz. 102-103)