4.2 De bezetting van Nederland

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Welkom!

Startopdracht:

Lees het dagboek fragment.

en beantwoord die vier vragen. 

Planning:

- Startopdracht

- Terugblik

- Bezetting van Nederland

- Afsluiting / Ruimte voor opdrachten

Terugblik

Wat is de aanleiding voor de Tweede Wereldoorlog?

In welk jaar valt Hitler Polen binnen?

1. 1938
2. 1939
3. 1940
4. 1941

Hoe wordt Hitlers manier van tweefrontenoorlog voorkomen genoemd?

1. Blitzkrieg
2. Von Schlieffenplan
3. Operatie Barbarossa
4. Slag om Engeland

Waarom heeft Stalin moeite Hitler te verslaan?

De Tweede Wereldoorlog had twee bondgenootschappen: de geallieerden en de asmogendheden.

Welk land hoorde bij welke kant?

Asmogendheden

Geallieerden

Welk land hoort niet bij de Asmogendheden?

1. Duitsland
2. Italië
3. Japan
4. Ottomaanse Rijk

Met welke reden gaat de VS meedoen aan WOII?

1. Onbeperkte Duikbotenoorlog
2. Pearl Harbor
3. Inval van Polen
4. Inval van België

Wie is deze leider?

1. Churchill
2. Stalin
3. Roosevelt
4. Mussert

Zet de vier stappen van de jodenvervolging in de juiste volgorde.
A Eliminatie - B Discriminatie
C Isolatie - D Deportatie

1. DCBA
2. BCDA
3. CBDA
4. BDCA

Hieronder staan vier beweringen over de Jodenvervolging in Nederland tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Welke bewering is juist?

1. Alleen Joden waren verplicht altijd een persoonsbewijs bij zich te hebben.
2. Het grootste deel van de Joden kon de oorlog overleven dankzij de mogelijkheid om onder te duiken.
3. Joden werden vervolgd omdat ze tegen de nazi's waren en niet op de NSDAP stemden.
4. Na een razzia werden Joden afgevoerd naar doorgangskamp Westerbork.

Je kan na deze les

-> uitleggen welke drie belangrijke fasen er waren tijdens de Duitse bezetting van Nederland (1940-1945): de eerste fase van 'aanpassing en collaboratie', de tweede fase van toenemende onderdrukking, en de laatste fase van totale oorlog.

-> aan de hand van concrete voorbeelden beschrijven hoe het dagelijks leven van Nederlandse burgers veranderde tijdens de bezetting (zoals de distributie van voedsel, de verduistering, en het gebrek aan grondstoffen).

-> de verschillende vormen van verzet tegen de Duitse bezetter categoriseren en met voorbeelden toelichten (zoals gewapend verzet, hulp aan onderduikers, en verspreiding van illegale kranten).

-> uitleggen waarom verschillende Nederlanders verschillende keuzes maakten tijdens de bezetting (aanpassing, collaboratie, verzet) en deze keuzes in de context van die tijd plaatsen.

-> kan de belangrijkste gebeurtenissen tijdens de bevrijding van Nederland (september 1944 - mei 1945) in chronologische volgorde plaatsen en het belang van Operatie Market Garden en de Hongerwinter uitleggen.

AANVAL

• 10 mei 1940
• Blitzkrieg
• Plan om regering gevangen te nemen
• Zware overmacht van Duitsland
• Toch gaat het minder snel datn de Duitsers hadden gepland....
  

Welke gevolgen had de Duitse bezetting voor Nederland?

Mobilisatie NL

• De Nederlandse regering hoopt dat, net als tijdens WO I, Nederland neutraal zou blijven. 
• Uiteindelijk wordt pas laat besloten om tóch te mobiliseren.

Mobiliseren: het gevechtsklaar maken van een leger. 

november 1939

Rotterdam

• Hoewel de stad zich al heeft overgegeven, bombarderen de Duitsers Rotterdam tóch.
• Het bombardement duurt maar een kwartier, maar de binnenstad is verwoest, en zal pas na de oorlog weer worden opgebouwd.

14 mei 1940

Nederland capituleert

• Na het bombardement op Rotterdam, en de Duitse dreiging om ook andere steden te bombaderen, kan Nederland niets anders dan zich overgeven.
• In totaal komen in de meidagen van 1940 ongeveer 2200 mensen om het leven.

Capituleren: overgeven

15 mei 1940

De bezetting van Nederland                     1940

• Nederland verzette zich harder dan verwacht tegen de Duitse invasie. Dus: bombardement op Rotterdam en dreigen dat meer volgen.
• Wilhelmina vlucht met gezin naar buitenland om niet gevangen genomen te worden.

Bezetting

• Nederland wordt een deel van Duitsland: Reichskommissariat Niederlande
• De Oostenrijker Arthur Seyss-Inquart wordt Reichskommisar.  Hij heeft in Nederland de bijnaam: 'Zes-en-een-kwart'. 

29 mei 1940

Bezetting

Als een land met een leger een ander land binnendringt en in bedwang houdt

tijdlijn.schooltv.nl

Kleine (?) veranderingen

• In eerste instantie verandert er weinig na de capitulatie (overgave). Wat wel verandert:

1. Democratie wordt afgeschaft (NSB enige partij).
2. Censuur ook van toepassing op Nederlandse kranten. 
3. Gelijkschakeling doorgevoerd (andere mening niet mogelijk).

De Duitsers gehoorzamen of ontslag nemen, rechter!

• Rechtsstaat: onafhankelijke rechters die eerlijk oordelen over iedereen aanwezig in het land.
• Nazi's schaffen rechtsstaat af. Rechters (en iedereen met belangrijk beroep) krijgen keuze: meewerken of ontslag nemen. Arierverklaring moet getekend worden. 

Alle docenten die 1942 lesgaven op reguliere scholen waren niet-Jood

1. waar
2. niet waar

Het hele land moet hetzelfde zijn en denken wordt .. genoemd

Jodenvervolging

• Joden werden gelijk achtergesteld: kunnen zij de ariërverklaring niet tekenen, worden ze ontslagen.
• Vanaf 1941: gebiedsverbod.
  Vanaf 1942: Jodenster dragen
  Vanaf 1943: grootschalige deportatie naar concentratiekampen.

Februaristaking

• De Amsterdamers zijn geschokt en willen laten zien dat ze het niet eens zijn met de jodenvervolging. Er wordt opgeroepen om te staken. 
• Op 25 februari leggen in Amsterdam én steden in de buurt veel arbeiders het werk neer. 
• De Duitsers grijpen hard in. Ze schieten op stakers. Er vallen doden. Hierdoor eindigde de staking. 

25 feb 1941

In verzet of niet?

• Meerendeel van bevolking kwam  niet in verzet. 5% deed dit wel (bijzonder weinig vergeleken met andere landen).
• Sommigen werkten ook samen met nazi's = collaborateur. 

Deze afbeelding past bij het begrip?

1. Collobaratie
2. Verzet
3. Aanpassing
4. Razzia

Welke voorbeelden van onderdrukking van de Joodse bevolking kan je opsommen?

1. Waar
2. niet waar

Welke voorbeelden van onderdrukking van de Joodse bevolking kan je opsommen?

Hoe wordt de grootste Nederlandse verzetsactie genoemd?

Hoe worden mensen genoemd die samenwerken met nazi's?

Zelfstandig werk

Flexboek pagina 123

Opdracht 1 t/m 6

Market Garden

• 1944 wordt zuiden van NL bevrijd, tot de rivieren.
• Plan wordt bedacht: Market Garden:

1. Vanuit Eindhoven zou in één keer doorgebroken worden naar Arnhem
2. Parachutisten zouden bruggen bezetten.

Spoorwegstaking

• Tegelijkertijd ging het spoorwegpersoneel staken = spoorwegstaking.
• Spoorwegstaking had weinig succes omdat nazi's eigen treinen inzetten. 
• Gevolg: hongerwinter, er werd te weinig voedsel getransporteerd. 

Hoe wordt het plan genoemd dat Britten bedachten om NL te bevrijden?

Waarom was de spoorwegstaking geen succes?

1. Er deden te weinig NL'ers mee
2. De bruggen waren kapot geschoten
3. Het werd gevolgd door een razzia
4. De Nazi's gebruikten hun eigen treinen

Nederland wordt bevrijd op 4 mei 1945

1. Waar
2. Niet waar

Sleep de veldslagen in de juiste volgorde. 

Aanval op Polen

Inval in Nederland, België en Frankrijk

D-Day

Operatie Barbarossa

Slag om Stalingrad

Berlijn wordt ingenomen door Sovjet-Unie

Welk begrip?
"Het van te voren controleren van berichten in de kranten of op de radio."

1. Mobilisatie
2. Capituleren
3. Bezetting
4. Censuur

Welk begrip?
"Het gevechtsgereed maken van een leger."

1. Mobilisatie
2. Capituleren
3. Bezetting
4. Censuur

De Duitsers zorgden ervoor dat alle organisaties in Nederlanden werden gelijkgeschakeld. Wat betekent dit?

1. Elke organisatie moest een gelijk aantal werknemers hebben.
2. Elke organisatie kreeg de vrijheid om te bepalen wat ze wilden.
3. Elke organisatie moest precies doen wat de Duitsers zeiden.
4. Elke organisatie moest voortaan Duits als taal gebruiken.

Je kan na deze les

-> uitleggen welke drie belangrijke fasen er waren tijdens de Duitse bezetting van Nederland (1940-1945): de eerste fase van 'aanpassing en collaboratie', de tweede fase van toenemende onderdrukking, en de laatste fase van totale oorlog.

-> aan de hand van concrete voorbeelden beschrijven hoe het dagelijks leven van Nederlandse burgers veranderde tijdens de bezetting (zoals de distributie van voedsel, de verduistering, en het gebrek aan grondstoffen).

-> de verschillende vormen van verzet tegen de Duitse bezetter categoriseren en met voorbeelden toelichten (zoals gewapend verzet, hulp aan onderduikers, en verspreiding van illegale kranten).

-> uitleggen waarom verschillende Nederlanders verschillende keuzes maakten tijdens de bezetting (aanpassing, collaboratie, verzet) en deze keuzes in de context van die tijd plaatsen.

-> kan de belangrijkste gebeurtenissen tijdens de bevrijding van Nederland (september 1944 - mei 1945) in chronologische volgorde plaatsen en het belang van Operatie Market Garden en de Hongerwinter uitleggen.

Begrippen

• Bezetting
• Capitulatie
• Rechtsstaat
• Collaborateur
• Deportatie
• Het verzet