Mutaties

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

Ongeslachtelijke  en Gesl voortplanting/ Mutaties

Wanneer twee ongelijke genen van een genenpaar even sterk tot uiting komen in het fenotype heeft dit organisme een intermediair fenotype voor deze eigenschap.

1. juist
2. onjuist

Lesdoelen mutaties:

1. Je weet wat een mutatie is en hoe deze kan ontstaan
2. Je kunt positieve en negatieve voorbeelden noemen van mutaties

Lesdoelen Gesl en Ongesl voortplanten

Je benoemt manieren waarop zaadplanten zich ongeslachtelijk kunnen voortplanten.  

Je legt aan de hand een voorbeeld het verschil uit tussen geslachtelijke en ongeslachtelijke voortplanting bij zaadplanten.

Wat is ongeslachtelijke voortplanting?

1. Voortplanting door seks
2. Voortplanting zonder seks
3. Voortplanting zonder geslachtscellen
4. Voortplanting met geslachtscellen

Bij welk type voortplanting ontstaat altijd een nieuw genotype?

1. Geslachtelijke voortplanting
2. Ongeslachtelijke voortplanting

Waardoor ontstaan geen veranderingen in het genotype?

1. Mutaties
2. Geslachtelijke voortplanting
3. Ongeslachtelijke voortplanting

ongeslachtelijke voortplanting bij planten: sleep de namen naar de bijbehorende afbeelding.

voortplanting dmv knollen

mitotische celdeling

voortplanting dmv wortelstokken

voortplanting dmv stekken

voortplanting dmv bollen

voortplanting dmv uitlopers

geslachtelijke voortplanting

ongeslachtelijke  voortplanting

kweker wil plant verbeteren

kweker wil meer van deze perfecte plant

Mensen willen nieuwe smaken tomaten

hondsdraf met nieuwe plantjes op uitlopers

het genotype moet veranderen

het genotype mag niet veranderen

Mutatie

Een mutatie is een plotselinge verandering van het genotype

Eigenschappen van een cel kunnen veranderen

Mutatie

Een individu van wie een gemuteerd gen tot uiting komt in het fenotype noemen we een mutant.

De stof die de mutatie veroorzaakt noemen we een mutagene invloeden

Mutatie

Een voorbeeld van een mutatie bij mensen is de Britse variant van het covidvirus

Mutatie

Een voorbeeld van een mutatie bij mensen is kanker. 

De mutagene invloeden zijn:

• UV straling
• Asbest
• Sigarettenrook

Mutaties

De invloed van een mutatie:

1. Lichaamscel: enkel het genotype van de lichaamscel verandert; het genotype van de andere lichaamscellen verandert niet, dus deze mutatie heeft weinig invloed.

2. Geslachtscel: na bevruchting komt het gemuteerde gen terecht in de eicel. Hieruit ontwikkelt zich een nakomeling dat in elke lichaamscel een gemuteerd gen heeft, dus deze mutatie heeft veel invloed.

Mutaties

Kunnen spontaan plaatsvinden of onder invloed van mutagene invloeden:

- asbeststof

- uv-straling (zon)

- sigarettenrook 

- röntgen- en radioactieve straling

Mutatie

Een mutatie is een plotselinge verandering van het genotype

Een organisme met een mutatie die tot uiting komt in het fenotype noemen we een mutant

Stoffen die een mutatie veroorzaken noemen we mutagene invloeden

> Voorbeelden van mutagene stoffen die kanker veroorzaken: uv-straling, asbest, sigarettenrook en röntgenstraling

Meestal heeft een mutatie alleen effect bij ééncellige organismen of wanneer deze heeft plaats gevonden tijdens of vlak na de bevruchting

Kanker

Wat heeft kanker met celdeling te maken?

Foutje celdeling > blijven delen

bij kopieëren > foutje DNA

duwen gezonde cellen opzij / er door heen

Kanker

Mutatie in celdeling -> cel gaat te vaak delen -> kankergezwel

Kanker

• Bij kanker ontstaat er ergens in het lichaam een kwaadaardig gezwel.

• zo'n gezwel is waarschijnlijk het gevolg van een                                                      mutatie in de genen van een cel.

• ongecontroleerde constante celdeling.

• Meeste mensen met kanker sterven

       Door 'uitzaaiingen' (metastase).

Kanker

Kanker

• Ergens in het lichaam ontstaat een kwaadaardig gezwel doordat cellen zich snel en ongeremd gaan delen.

• Zo'n gezwel is waarschijnlijk het gevolg van mutaties in de genen van een cel.

• Als cellen van het gezwel ergens anders terechtkomen via bloed of lymfe, dan heet dat een uitzaaiing

Wat is een mutatie?

1. Verandering in je fenotype
2. Is iemand die er anders uitziet. zoals een albino
3. Een ongecontroleerde celdeling
4. een plotselinge verandering in het genotype van een cel

Oeverkruid plant zich voort door uitlopers en door zaden.

Geef bij elk van deze manieren van voortplanting aan of die geslachtelijk of ongeslachtelijk is.

wortelstok

Bloemen

Geslachtelijk

Ongeslachtelijk

Klonen

1. Geslachtelijke voortplanting
2. Ongeslachtelijke voortplanting

Hoe heet het als kankercellen in de bloedbaan komen.

1. ongecontroleerde celdeling
2. Uitzaaing
3. Metastase
4. Verspreiding

Welke mutaties hebben de grootste gevolgen?

1. Mutaties in DNA van lichaamscellen
2. Chromosoommutaties in DNA van geslachtscellen

Zijn alle mutaties problematisch?

1. Ja
2. Nee

Welke mutaties hebben veelal grotere gevolgen?

1. Mutaties in DNA van lichaamscellen
2. Chromosoommutaties in DNA van geslachtscellen

Straling van de zon kan ..............veroorzaken.

1. een mutatie
2. uitzaaiing

Wat is een mutatie?

1. Een verandering in het fenotype
2. Een verandering in het genotype

Is elke mutatie erg?

1. Ja
2. Nee

Bij een mutatie in welk type cellen zijn de gevolgen het grootst?

1. Bij een mutatie in bloedcellen.
2. Bij een mutatie in geslachtscellen.
3. Bij een mutatie in huidcellen.

we spreken van een mutant wanneer

1. een mutatie zichtbaar is in het genotype
2. een mutatie niet zichtbaar is in het genotype
3. een mutatie zichtbaar is in het fenotype
4. een mutatie niet zichtbaar is in het fenotype

Als in een lichaamscel een mutatie plaatsvindt, heeft dit meestal geen gevolgen

1. juist
2. onjuist

Hoe is verandering van genotype mogelijk?

1. Mutatie
2. Geslachtelijke voortplanting
3. Kunstmatige selectie
4. Alle drie de antwoorden