7.1 Nieuwe ideeën over samenleven

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Tijd van Pruiken en Revoluties (1700-1800) 

Tijd van Pruiken en Revoluties

7.1 Nieuwe ideeen over samenleven 

Leerdoelen 

1. Je kunt het ontstaan van verlichte ideeen beschrijven en verklaren.

2. Je kunt meerdere verlichte ideeen benoemen en uitleggen. 

Theorie

In de 17e eeuw bracht de wetenschappelijke revolutie veel nieuwe kennis over mensen, de natuur en de wereld. Veel ontdekkingen waren tot stand gekomen door onderzoek en logisch redeneren. 

Theorie

Veel filosofen nemen deze denkwijze over. Want als het gebruik van ratio (het verstand, de rede) door natuurwetenschappers zulke grote positieve gevolgen had, zou dat dan ook niet gelden voor het bestuderen van de men en de samenleving? Dit noemen we rationeel optimisme. 

Rationeel optimisme: de overtuiging dat er een betere en eerlijker samenleving kon worden ontwikkeld. 

Theorie

Verlichte filosofen gingen vaak uit van vragen. Waarom hadden vorsten zo veel macht? Waarom schreef de kerk zo veel regels voor? Waarom was er ongelijkheid? Vragen met betrekking tot: 

Politiek: ideeen over volkssoevereiniteit

Filosofie : natuurlijke rechten?

Wetenschap; natuurwetten 

Geloof 

Economie 

Sociale verhoudingen (de relatie hoe mensen tot elkaar staan)

Rationeel naar de samenleving kijken

- Waarom heeft één iemand zoals een vorst zoveel macht? 

- Waarom bepaald de kerk eigenlijk hoe wij ons moeten gedragen? 

- Waarom is het zo dat als je als boer wordt geboren dat je zelf ook boer moet worden? 

- bestaan er natuurlijke rechten voor ieder mens?  

Naar de samenleving kijken met de vraag: wat is nu eigenlijk een natuur recht en wat is nu eigenlijk door mensen bedacht en in stand gehouden (Wat is dus alleen zo omdat het traditie is)?

Verlichte ideeën - natuurlijke rechten

• ieder mens heeft van nature recht op leven, vrijheid en bezit
• deze rechten moeten door anderen gerespecteerd worden, ook door de overheid!

Uitgangspunten onafhankelijkheidsverklaring

• De Verlichting zorgt voor roep naar verandering: 
  - Trias Politica
  - Volkssoevereniteit
  - Natuurlijke rechten

John Locke

Natuurlijke rechten: het recht dat ieder mens heeft op leven, bezit en vrijheid

Sociaal contract: een denkbeeldige overeenkomst tussen regering en mensen

John Locke

Koning krijgt niet de macht van God, maar van het volk! Zorg dus goed voor het volk. 

Mensen moeten onderling een sociaal contract sluiten: denkbeeldig verdrag waarbij ze afspreken politieke eenheid te zijn. Hier mag je bestuurders kiezen en bij slecht functioneren afzetten. 

Madame Geoffrin ontvangt in 1775 in haar Parijse salon beroemde kunstenaars, wetenschappers en filosofen. 

Samen opdracht 1

Rousseau:

Volkssoevereiniteit: macht ligt bij het volk! 

Montesquieu:

Scheiding van de machten (Trias Politica)

Voltaire

Voltaire had veel kritiek op de Katholieke kerk, die volgens hem bijgeloof en intolerantie verspreidden. Voltaire was een deïst. Hij geloofde in God, maar hij geloofde dat God niet meer actief was in de wereld. Het beste machtssysteem was volgens Voltaire verlicht absolutisme. Dat houdt in dat een koning, die verlicht denkt, goede beslissingen neemt voor het volk, omdat het volk te dom zou zijn om zelf beslissingen te nemen.

Theorie

Het idee van Montesquieu is erg belangrijk. Het is niet goed wanneer de macht bij één persoon ligt. Door de macht te verdelen over drie groepen is de kans op misbruik kleiner. 

Hoe noemen we dit .. ? 

Theorie

Trias politica: verdeling van de macht in: 

- wetgevende macht

- rechterlijke macht

- uitvoerende macht 

Aan de slag

7.1 maken: 1 t/m 6

Leerdoelen nabespreken

1. Je kunt het ontstaan van verlichte ideeen beschrijven en verklaren.

2. Je kunt meerdere verlichte ideeen benoemen en uitleggen.