1.3 Amsterdam in de Gouden Eeuw

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 2

1.3 Amsterdam in de Gouden Eeuw

Wat gaan we doen vandaag?

• Lesdoelen
• Herhaling vorige les
  
• Amsterdam in de Gouden Eeuw
• Filmpje
• Opdrachten
• Afsluiting  
  

Lesdoelen

Aan het eind van deze les:

• Je kunt uitleggen wat een stapelmarkt is.
  

• Je kunt uitleggen waarom Amsterdam het centrum van de handel werd.

• Je kunt uitleggen waarom de grachtengordel gebouwd werd.

Herhaling 1.1 en 1.2

1. Maak de kruiswoordpuzzel
2. Klaar? Schrijf op je blaadje met behulp van het boek een korte omschrijving van elk begrip

Specerijen

Slavenhandel

Hout en Graan

Boter en kaas

WIC

VOC

De VOC verhandelde vooral

1. Slaven
2. Aardappels
3. Specerijen
4. Melkproducten

In welk jaar werd de VOC opgericht?

1. 1600
2. 1601
3. 1602
4. 1603

VOC staat voor

1. Vereniging Oost-Indische Compagnie
2. Verenigde Oost-Indie Compagnie
3. Verenigde Oost-Indische Compagnie
4. Verenigde Oost-Indische Campagne

De WIC handelde vooral in ...

1. Slaven
2. Aardappels
3. Specerijen
4. Melkproducten

In welk jaar werd de WIC opgericht?

1. 1602
2. 1612
3. 1620
4. 1621

WIC staat voor

1. Vereniging West-Indische Compagnie
2. Verenigde Westerse Compagnie
3. Verenigde West-Amerikaanse Compagnie
4. Verenigde West-Afrikaanse Compagnie

Bespreek a.d.h.v. de kaart welke producten waar te vinden zijn. Vertel dat Nederland al voor 1600 een echt handelsland was. Nederlandse handelaren voeren naar Noord- en Zuid-Europa. Vanuit ons land namen zij in schepen melk, boter en stoffen mee om te verkopen in andere Europese landen; vanuit Noord-Europa namen ze bijvoorbeeld hout en leer mee; en vanuit Zuid-Europa wijn en olie.

Ook specerijen uit Azië waren populair. Deze werden in de middeleeuwen via handelsroutes over land naar de middellandse zee gebracht en daar verkocht. Nederlandse kooplieden wilden echter de populaire specerijen zelf per schip uit Zuidoost-Azië halen. De tocht per schip was echter lang en gevaarlijk (bijv. door stormen en piraterij). Leg uit dat kooplieden daarom in kleine handelsverenigingen (compagnieën) gingen samenwerken. Door samen te werken, konden de risico’s worden gedeeld.

Amsterdam werd in de 17e eeuw het handelscentrum van de wereld

Hierdoor werd de 17e eeuw een Gouden Eeuw voor Nederland

Leg in eigen woorden uit waarom juist Amsterdam het handelscentrum van de wereld werd

Amsterdamse stapelmarkt

Amsterdamse stapelmarkt

Amsterdam als handelscentrum van de wereld

Gouden Eeuw voor de Republiek

In de Republiek was veel werk en werd veel handel gedreven:

• Noord-Europa (Hout, graan)
  
• Zuid-Europa (Wijn, olijfolie)
• Azië (Specerijen zoals peper en nootmuskaat) in Azië
  
• Amerika (Cacao, tabak) in Amerika
  

Al deze handelsproducten werden opgeslagen en verkocht in Amsterdam op de stapelmarkt

Leg in eigen woorden uit wat een stapelmarkt is

Amsterdam in de Gouden Eeuw

• Al deze pakhuizen lagen verspreid in Amsterdam.  De makkelijkste manier om daar te komen was via het water. Daarom werd de grachtengordel aangelegd. Zo konden schepen direct voor hun pakhuis ''parkeren''.

Waar ligt Amsterdam op de kaart?

https://www.youtube.com/watch?v=cFGhee-adX4

0

Leg in eigen woorden uit waarom de grachtengordel aangelegd werd

Paleis op de Dam

Zoek online het volgende op:

1. Waar in Amsterdam ligt het Paleis op de Dam? 
2. In welk jaar begon de bouw van het paleis?
3. Hoeveel jaar duurde de bouw van het paleis? 
4. Waarvoor werd het paleis eigenlijk gebouwd? 
5. Waar wordt het paleis tegenwoordig voor gebruikt?

blauwbloed.eo.nl

1.3 Amsterdam in de Gouden Eeuw

Wat gaan we doen vandaag?

• Lesdoelen
• Herhaling vorige les
  
• Amsterdam in de Gouden Eeuw - immigratie
• Opdrachten
• Afsluiting  
  

Lesdoelen

Aan het eind van deze les:

• Je kunt uitleggen waarom veel mensen uit het buitenland naar de Republiek verhuisden in de 17e eeuw

• Je kunt uitleggen of er een groot verschil was tussen arm en rijk in de Gouden Eeuw

Immigratie

• Amsterdam werd in de loop van de 17de eeuw een echte wereldstad. Mensen vanuit de hele wereld kwamen naar Amsterdam om te handelen.

• Een andere reden om naar Amsterdam te komen was het relatieve koelante-beleid dat gevoerd werd. Men kwam hierheen als in hun thuisland een oorlog bezig was of als men werd vervolgt om religieuze redenen.
• In 1625 was bijna 40% van de Amsterdammers afkomstig uit het buitenland.
  

Wat is droogmakerij en waar was dit de oplossing?

Inpolderen

• Het gewest Holland bestond aan het begin van de 17de eeuw voor iets meer dan de helft uit moerassen en meren. Om de zoveel tijd overstroomde dezen bij zware regenval. Dan verdronken mensen en werd het boerenland tijdelijk onbruikbaar.
  
• Doordat de bevolking in de Republiek elk jaar groeide was dit een groot probleem.
  
• De oplossing hiervoor was droogmakerij: Polder: land dat vroeger onder water stond, waaruit het water is weggepompt.
  

De gronds in de Beemster werd volgens een strak plan ingedeeld in wegen, sloten en boerderijen. Plattegrond uit 1685.

https://www.youtube.com/watch?v=Oxv6IRcuNaI molens zaandam

De molengang, uitgevonden door Simon Stevin.

Gebruikt door Jan Adriaanszoon Leeghwater voor het droogleggen van de Beemster

Waar gingen de rijke regenten heen om te ontkomen aan het drukke stadsleven

1. Staten
2. Staten-Generaal
3. Buitenhuizen
4. Gewesten

Buitenhuizen

• Omdat het zo druk werd in Amsterdam besloten sommige rijke kooplui om de rust op te zoeken net buiten de stad. Ze lieten grote buitenhuizen bouwen in rustige gebieden, zoals aan de vecht tussen Amsterdam en Utrecht. Hier spendeerde zij hun vrije tijd.

https://npokennis.nl/longread/7574/hoe-zijn-buitenhuizen-ontstaan

Controle

Paragraaf 2,4 –  Slaven op de plantages

Opdrachten: 1, 2, 4, 5, 6, 7
LB blz. 32 t/m 33
WB blz. 58 t/m 61

Opdrachten

Paragraaf 1,3: Amsterdam in de Gouden Eeuw

Lees eerst de teksten uit je LB!

Opdrachten: 2, 3a, 7, 8
LB blz. 12 en 13
WB blz. 16 t/m 21

Klaar? Maak opdracht

Niet klaar? Zet dit in je planning voor de volgende les!

Afsluiting

Aan het eind van deze les:

• Je kunt uitleggen wat een stapelmarkt is.
  

• Je kunt uitleggen waarom de immigratie groeide en welke invloed dit had op de samenleving van de Republiek.

• Kun je een aanleiding, oorzaken en gevolgen herkennen en benoemen.
  

Afsluiting

Aan het eind van deze les:

• Je kunt uitleggen wat regenten deden met hun rijkdom.

• Je kunt uitleggen hoe de Republiek het probleem van voedseltekorten probeerde te bestrijden.
  

Fijne dag!

Oorzaak-gevolg

• Wat is een oorzaak?

• Wat is een gevolg?

Schema: 

• Indirecte oorzaken
• Directe oorzaak (aanleiding)
• Gebeurtenis
• Korte termijn gevolg
• Lange termijn gevolg

 

Voor gevorderden.

Oorzaak-gevolg

• Indirecte oorzaken: ik heb slecht geslapen, niet goed opgelet in de les, huiswerk niet gemaakt, lage concentratie
• Directe oorzaak (aanleiding): de toets slecht gemaakt

Gebeurtenis:  Ik haal een drie voor mijn geschiedenis PTO

• Korte termijn gevolg: mijn ouders zijn boos, ik ben teleurgesteld, daling motivatie
• Lange termijn gevolg: meer slechte cijfers,  opleiding niet gehaald :c

Oorzaak-gevolg

• Wat is een oorzaak?

• Wat is een gevolg?

 

Oefening

Benoem een aantal oorzaak-gevolg relaties die we zojuist hebben besproken.

• De schelde wordt gesloten (oorzaak), Amsterdam wordt de grootste stapelmarkt van Europa (gevolg)
• In de zomer is het vies en stinkt het in de stad (oorzaak), regenten bouwen buitenhuizen om in te wonen (gevolg)
• Groeiende bevolking (oorzaak), droogmakerij (gevolg)