H14 Zintuigen par. 1

H14 Zintuigen
1 / 23
next
Slide 1: Slide
BiologieMiddelbare schoolvwoLeerjaar 5

This lesson contains 23 slides, with interactive quizzes, text slides and 4 videos.

time-iconLesson duration is: 45 min

Items in this lesson

H14 Zintuigen

Slide 1 - Slide

14.1 Zintuigen (maken 1,2,5)
In dit hoofdstuk gaat het vooral om zintuigen waarmee we de buitenwereld waarnemen. Er zijn nog veel meer zintuigen, zoals spierspoeltjes of zintuigjes waarmee de temperatuur van het bloed of de bloeddruk worden gemeten.

Slide 2 - Slide

Slide 3 - Video

Slide 4 - Slide

Slide 5 - Slide

Slide 6 - Slide

Slide 7 - Slide

Zintuigen
Elke zintuigcel is gevoelig voor één bepaald soort prikkel.
Je noemt dat een adequate prikkel.
Niet elke adequate prikkel wordt omgezet in impulsen. De prikkel moet sterker zijn dan een bepaalde minimumsterkte, de prikkeldrempel.

Slide 8 - Slide

In leidingwater zit een beetje zout. Je drinkt water en in je zoutsmaakzintuigcellen in je tong is een verandering meetbaar. Toch proef je geen zout. Dit komt doordat
A
de prikkeldrempel is niet bereikt
B
er is adaptatie opgetreden
C
zout niet de adequate prikkel is
D
je smaakzintuigcel geen chemoreceptor is

Slide 9 - Quiz

Slide 10 - Video

14.1 evenwichtszintuig
3 halfcirkelvormige kanalen staan loodrecht op elkaar voor de coördinatie in een 3D-omgeving (lengte, breedte, hoogte). In de kanaaltjes zit een vloeistof: endolymfe. Als het hoofd beweegt gaat de vloeistof stromen. Zintuigcellen, kleine haartjes die in de vloeistof uitsteken, buigen door de stroming om. Zintuigcellen sturen impulsen naar de hersenen, er wordt geregistreerd hoe het hoofd beweegt (ja-knikken, nee-schudden en kantelen) en wat de stand van het hoofd is.
met 3 "waterpasjes" worden draaibewegingen geregistreerd

Slide 11 - Slide

14.1 evenwichtszintuig
Aan de halfcircelvormige kanalen zitten twee evenwichtszakjes. Deze zijn gevuld met vloeistof en zintuigcellen. Op deze zintuigcellen liggen kleine oorsteentjes. Als de stand van het hoofd verandert, buigen de korreltjes de haartjes. Daardoor ontstaan in de zintuigcellen impulsen richting de hersenen. Deze evenwichtszakjes zijn niet gevoelig voor draaibewegingen van het hoofd, maar voor lineaire bewegingsveranderingen (bijv. in een lift of auto).

Met de utriculus en de sacculus (samen statolietorgaan) worden rechtlijnige bewegingen geregistreerd (essentieel voor houding en balans)

Slide 12 - Slide

Over de stand van je hoofd t.o.v. de zwaartekracht en over een rechtlijnige versnelling krijg je informatie uit twee kleine zintuigorgaan-tjes in het vestibulum: de maculae.

Slide 13 - Slide

Casus Zelfrijdende Auto
Zelfrijdende auto’s zijn de toekomst: het verkeer stroomt sneller door, het is veiliger en je kunt onderweg nog even op je smartphone werken. Of al deze veronderstellingen gaan kloppen, moet nog blijken. Voorlopig zijn er nog veel mensen die snel last van wagenziekte hebben. Intussen is patent aangevraagd op een systeem dat wagenziekte tegengaat, het Universal Motion Sickness Countermeasure System (UMSCS). Wagenziekte ontstaat in de hersenen door een conflict tussen informatie uit de ogen (stilstaande smartphone) en de evenwichtszintuigen, de spieren en de huid (optrekken, afremmen, bochten).
Met welk deel van je evenwichtsorganen registreer je optrekken, afremmen en bochten?
A
optrekken en afremmen via de 3 waterpasjes en bochten via de evenwichtszakjes
B
optrekken en afremmen via de 2 evenwichtszakjes en bochten via de 3 waterpasjes
C
optrekken, afremmen en bochten via de 2 evenwichtszakjes
D
optrekken, afremmen en bochten via de 3 waterpasjes

Slide 14 - Quiz

toelichting op vorige vraag
Optrekken en afremmen neem je waar met de maculae in je vestibulum. Het gaat bij optrekken en afremmen om rechtlijnige versnelling en vertraging.
Bochten neem je waar met de cupulae in de halfcirkelvormige kanalen, omdat er een draaibeweging plaats vindt.
Verder neem je bochten ook waar doordat je je schrap zet tegen de zijwaartse druk / centrifugale kracht.

Slide 15 - Slide

Evenwicht via andere zintuigen
Er zijn meer zintuigen die je helpen bij het bewaren van je evenwicht, zoals je ogen, rekzintuigen in de spieren en drukzintuigen in de gewrichten. De hersenen ontvangen impulsen uit al deze zintuigen en nemen maatregelen om je evenwicht kan bewaren. Voor de coördinatie van de bewegingen zijn de kleine hersenen van belang.

Slide 16 - Slide

Zintuigcellen
Zintuigcellen reageren op verandering in prikkelsterkte zoals verandering in druk en beweging, licht, geur en temperatuur. Het zijn receptorcellen, waarmee je informatie kunt verzamelen. De zintuigcellen in de cupulae en maculae van je evenwichtsorganen zijn mechanoreceptoren . Ze zijn gevoelig voor een mechanische prikkeling. Receptorcellen hebben, net als neuronen, over hun membraan een rustpotentiaal (H13). Een adequate prikkel leidt in de cel tot een verandering van het membraanpotentiaal, door het openen (of dicht gaan) van ionpoorten.

Slide 17 - Slide

Receptorcellen van zintuigen zijn gevoelig voor een adequate prikkel

Slide 18 - Slide

We kunnen rechtop blijven staan doordat ons lichaam goed is in het bewaren van het evenwicht. Welke delen van het lichaam spelen hierbij een rol?
A
evenwichtszintuig, grote hersenen, kleine hersenen, ogen, spieren
B
evenwichtszintuig, kleine hersenen, ogen, spieren
C
evenwichtszintuig, grote hersenen, ogen, spieren
D
evenwichtszintuig, hersenstam, kleine hersenen, ogen, spieren

Slide 19 - Quiz

Alcohol en duizeligheid
  • Bekijk de aflevering van de Universiteit van NL, zie volgende slide 

Slide 20 - Slide

Slide 21 - Video

Waarom word je wagenziek?
  • Bekijk de aflevering van de Universiteit van NL, zie volgende slide 

Slide 22 - Slide

Slide 23 - Video