Mobiliteit, slaap en waak

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

Module OGZ

Basiszorg

Mobiliteit, slaap en waak

Leerdoelen

Slaap en waak

• Je kunt de functies van slaap benoemen
• Je kunt benoemen wat het slaap- waakritme van een zorgvrager inhoudt

Mobiliteit

• Je kunt aangeven op welke wijze je hulp kunt bieden bij staan, lopen en zitten
  
• Je kunt valrisico's benoemen

Waarom is slapen belangrijk voor jou?

Functies van slaap

• Ontspanning lichamelijk
• Ontspanning geestelijk
• Positieve invloed op de geheugen

Wat gebeurt er tijdens het slapen?

• Ademhaling en hartslag  wordt langzamer.
• Hersenactiviteit wordt minder.
• De lichaam groeit.
• Lichaamstemperatuur wordt iets lager.
• Spieren ontspannen zich en herstellen.
• Stofwisseling wordt trager.
• weefsels vernieuwen zich.

Hoeveel uren slaap jij (gemiddeld)?

Feitjes 

https://www.hersenstichting.nl/de-hersenen/gezonde-hersenen/slaap/slaap-en-jongeren/

Hoeveel uur iemand slaapt, hangt af van ....??

1. Biologische Klok
2. Leeftijd
3. Tijdstip
4. Alle bovenstaande antwoorden

Hoeveel uur iemand slaapt, hangt af van...?

• Leeftijd
  
• Tijdstip dat men naar bed gaat
• Biologische klok

Benodigde slaap 

• Baby’s (0-3 maanden): 14-17 uur
  
• Baby’s (4-11 maanden): 12-15 uur
  
• Peuters (1-2 jaar): 11-14 uur
  
• Kleuters (3-5 jaar): 10-13 uur
  
• 6 tot 12 jaar: 9-12 uur
• volwassen gemiddeld 7 tot 9 uur

Door slecht slapen verminderd:

• datgene wat je moet onthouden​
  
• 
  het concentratievermogen​ 
• 
  het spraakvermogen ​ 
• 
  de reactiesnelheid​ 
• 
  de besluitvaardigheid​ 
• 
  het gevoel voor tijd en ruimte(planning)​ 
• 
  de fysieke gezondheid.​ 
• het vermogen om emoties te hanteren​

Slaap problemen

• Emotionele/ psychische klachten.
  
• Slechte gewoonten.
  
• Lichamelijk klachten. 

Slaapstoornis

* Een slaapstoornis is een stoornis in het slaapwaakpatroon.

* Het is een medische aandoening, dus er kan een diagnose worden gesteld.

Ziektebeelden die bij slaapstoornissen horen zijn:

• Slaapapneu
  
• Narcolepsie
  
• Rustelozebenen
  
• Parasomie  (bv slaapwandelen)

Vpk interventies; bevorderen van slaap

• Verpleegplan (wensen en gewoonten). 
• Observeren
• Warmte toedienen
• Goede activiteitprogramma overdag (dagindeling)
• Beweging
• Voeding
• Omgeving
• Geen blauwlicht voor het slapen

Slaap medicatie

• Probeer eerst andere interventies
• Slaapmedicatie wordt voorgeschreven door de arts
• Observeer de werking en het slaap-waakritme
• Geeft de medicatie pas als de zorgvrager klaar is om te gaan slapen ( toilet is geweest, bed is in orde)

Kortwerkende benzodiazepine

- Bij problemen met het in slaap komen.

- Beginnen meestal binnen 30 min te werken.

2. Langwerkende benzodiazepine

- Bij problemen met doorslapen.

- Deze medicijnen werken meestal na 1uur.

De belangrijkste bijwerkingen zijn:

• Slaperigheid,
  
• sufheid,
  
• vermoeidheid,
  
• verminderde coördinatie,
  
• spierzwakte,
  
• trager denken, 
• afname gevoelens,
  
• maagdarmstoornissen,
  
• hoofdpijn, 

• duizeligheid, 
  
• zweten, 
• hartkloppingen, 
• droge ogen, 
• huiduitslag, 
• jeuk en 
• afhankelijkheid.​

Bijwerkingen slaapmedicatie

Slaapmedicatie & vallen

Neemt de kans op vallen toe bij het gebruik van slaapmedicatie?

Welke maatregelen kunnen het risico op valincidenten verkleinen?

• Verbeteren van zicht en gehoor
• Aanpassingen in de medicatie
• Veiligheid in en om het huis
• Lichaamsbeweging
• Valtraining

Valpreventie

Oorzaken van valincidenten

Persoonsgebonden factoren:​

• verminderd zicht en gehoor
• verminderd evenwicht​ / spierkracht
• beperkte lichamelijke mogelijkheden, verminderde lenigheid​
  
• specifieke ziekten (zoals artrose, CVA, parkinson )
• geneesmiddelengebruik (met name slaap- en kalmeringsmiddelen)​​
  
  

Omgevingsfactoren:​

• Omgeving: onvoldoende (straat) verlichting, hoge drempels, losse kleedjes en voorwerpen.​
  
• Hulpmiddelen: slecht onderhouden rollator, boodschappentas zonder wielen, slechte huishoudtrap, ongelijke bestrating buiten, schoenen met gladde zolen.

Hulp bieden bij zitten, (op)staan & lopen

Lichaamsgewicht verdelen

Uitnodigen te gaan staan (niet trekken of optillen)

Hulpmiddel gebruiken

Goede schoenen met stroeve zool

ondersteuning niet aangedane kant 

Wie kunnen betrokken zijn bij mobiliteit van zorgvragers:

• Naasten​
  
• Mantelzorgers/ vrijwilligers
• Verzorgende/ verpleegkundige
• Huisarts, revalidatiearts of orthopedisch chirurg​
  
• Fysiotherapeut, ergotherapeut 

Welke hulp kan er geboden worden bij staan/lopen, zitten en liggen?

• Goede schoenen, stroeve zolen​
• Ondersteunen aan niet-aangedane kant​
• Elleboog vasthouden​
• Loophulpmiddelen gebruiken: wandelstok, elleboog-, triceps- of okselkruk, vierpootje, driewiel- of vierwielrollator, looprek of loopfiets
• Passieve en actieve tillift
• Draaischijf
• ​Glijzeil
• Prettige kleding​
• Zithulpmiddelen: niet-rijdende en rijdende. Sommige zitmiddelen hebben een zitelement dat te kantelen is. Kussens, voetenbankje en armleuningen​
• Zorg voor een goed matras, onderlaken en bovenlaken

Hulpmiddelen bij transfers in bed

• Papegaai
• Touwladdertje
• Glijzeil
• draaibed / wentelsysteem 

Nog vragen...?

Over mobiliteit, slaap en waak?

• Aan het werk met de opdrachten--> zie de studieplanner
• OPDRACHT 'Slaap & waak' wordt klassikaal nabespreken
• Volgende week toets begrippen basiszorg