Les 10: Internationale vergelijking

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Internationale vergelijking

* Angelsakisch model: liberaal, vrijemarktwerking, zorg en onderwijs duur (VS)

* Scandinavisch model: ver doorgevoerde verzorgingsstaat: experimenten met zesurige werkdag 

* Rijnlandsmodel: traditioneel gezin is belangrijk (NL)

Welk model heeft jouw voorkeur en waarom?

vakbegrippen

Angelsaksische model

Scandinavische model

Rijnlandse model

corporatistische model

 Het Angelsaksische model 

• Geen uitgebreide sociale zekerheid

• Liberale waarden: verantwoordelijkheid, vrijheid en eigen initiatief
• vrijemarkt mechanisme

• Ondernemersklimaat heeft prioriteit: uitgaven aan de publieke sector veel lager
• Privéscholen en privéklinieken

Wat is in dit systeem de belangrijkste waarde?

1. vrijheid
2. gelijkheid
3. gezondheid
4. aanzien

Een verplichte zorgverzekering past ............ in dit model

1. wel
2. niet

Het Scandinavische model:

• Flexicurity: flexibele arbeidsmarkt en een sterke sociale zekerheid. Werkloos? --> Individuele begeleiding, goede uitkering en uitgebreide    verlofregelingen
  

• Nadruk op gelijkheid: veel arbeidsparticipatie onder vrouwen

• Hoge collectieve lastendruk door investeringen in onderwijs en kinderopvang

Het Scandinavische model is geëmancipeerder dan het Angelsaksische model

1. waar
2. niet waar
3. dat is gelijk

 Het Rijnlandse (of corporatistische) model:

• Mengelmoes van de twee modellen hiervoor

• Vrije markt ingeperkt door sterke collectieve sector

• Vrije markt ingeperkt door samenwerking overheid, werkgevers en vakbonden
• Traditionele gezin op de voorgrond

• Solidair?

• Minder goed geregeld: onderwijs en kinderopvang

Rijnlands model

• Harmonieuze samenwerking tussen de overheid en de sociale partners(bijv. vakbonden en werkgeversorganisaties).
• De collectieve goederen worden meer aan de markt overgelaten, dat zorgt ervoor dat de kosten voor de collectieve sector beperkt blijven.
• Overlegcultuur zoals in Nederland: voor solidariteit, voor waardering voor vakmanschap en voor andere waarden dan alleen geld, zoals kwaliteit en geluk.
  

Kenmerken modellen

Om welk model gaat het: mensen gaan ondanks dat ze ziek zijn naar hun werk, want ze zijn niet verzekert

1. Scandinavische model
2. Angelsaksische model
3. Rijnlandse model
4. Communistische model

In deze verzorgingsstaat is de rol van de overheid beperkt

1. Continentale
2. Scandinavische
3. Angelsakische
4. Geen van allen

Wat is geen waarde van het welzijnsdilemma

1. Vrijheid
2. Eigen verantwoordelijkheid
3. Solidariteit
4. Bestaanszekerheid

Type systemen

• Rijnlandse verzorgingsstaat
• Scandinavische verzorgingsstaat
• Angelsaksische verzorgingsstaat

Rijnlandse verzorgingsstaat

• Mensen moeten geholpen worden als ze  dat nodig hebben.
• Wisselwerking tussen bestaanszekerheid en eigen verantwoordelijkheid
• Maatschappelijk middenveld is belangrijk.
• alle partijen en 
• voorbeeld  = cao

Scandinavische verzorgingsstaat

• Met sociale rechten, zoveel mogelijk mensen laten werken
• bijv.: ouderschapsverlof, kinderopvang, intensieve begeleiding voor werklozen
• Hoge belastingen!

Angelsaksische verzorgingsstaat

• Weinig sociale zekerheid: weinig en lage uitkeringen
• Weinig belasting!
• Grote verschillen tussen arm en rijk. Rijken voelen de verantwoordelijkheid om rijkdom te delen.

Planeconomie

Rijnlandse verzorgingsstaat

Angelsaksische verzorgingsstaat

Scandinavische verzorgingsstaat

Nachtwakersstaat

Overheid zorgt dat iedereen hetzelfde welzijn heeft.

Iedereen voor zich; zwakkeren dienen de rijkeren

Overheid bevordert gelijkheid voor iedereen

Iedereen voor zich; hulp voor zwakkeren door rijkeren

Zoveel mogelijk solidariteit tussen de groepen

Extreem-links

links

midden

rechts

extreem-rechts

Bestaanszekerheid         solidraiteit  Eigen verantwoordelijkheid

Planeconomie

Nachtwakersstaat

Scandinavische verzorgingsstaat

Angelsaksische verzorgingsstaat

Rijnlandse verzorgingsstaat

Isara

1

10

15

9

3

4

17

11

2

19

18

7

20

5

14

16

8

6

12

3 nieuwsduo's

Les 2: Internationale vergelijking

Welkom! We gaan vandaag aan de slag met het allerlaatste thema: de verzorgingsstaat!

H3 - Welzijnsdilemma

Aan het eind van deze les:

1.  ken je de definitie van een verzorgingsstaat.
2. heb je kennis gemaakt met een aantal dilemma's in de verzorgingsstaat.
3. heb je ten aanzien van deze dilemma's een eigen standpunt ingenomen

Ik leer...

- ... de drie typen verzorgingsstaten te beschrijven en kan verschillen toelichten.

- ... te beredeneren in welk type verzorgingsstaat je het beste kan zijn in verschillende situaties.

- ... mijn eigen mening te onderbouwen over de drie typen verzorgingsstaten

Waar staan we?

- Het welzijnsdilemma

- Ontwikkelingen & verzorgingsstaat

- Functies van de verzorgingsstaat

- Verzorgingsstaat in de grondwet

--> werk

--> wonen, milieu en gezondheid

--> onderwijs

- Sociale ongelijkheid

- Sociale zekerheid

Examendoel

Internationale vergelijking:

- Ik kan een vergelijking maken tussen de Nederlandse verzorgingsstaat en die in een ander westers land.

Wat gaan we vandaag doen?

Opening (tel. tas, plattegrond, leerdoelen)

Terugblik

Uitleg 

Zelfstandig werken aan PO 

Afsluiting met check 

Terugblik: Sociale (on)gelijkheid

- Sociale voorzieningen (bijstand; wajong)

- Sociale verzekeringen (volk + werknemer) 

Verschillende verzorgingsstaten

3 typen verzorgingsstaten 

1. Sociaaldemocratisch

2. Liberaal

3. Corporatistisch 

(4. Nederlandse model)

Allemaal kenmerken: waarden, rol overheid, niveau voorzieningen, hoogtes betalingen  

Verschillende verzorgingsstaten

3 typen verzorgingsstaten 

1. Sociaaldemocratisch

2. Liberaal

3. Corporatistisch 

(4. Nederlandse model)

Allemaal kenmerken: waarden, rol overheid, niveau voorzieningen

Liberaal

Overheid	Beperkt
Markt	Groot
Waarden	Individuele vrijheid Eigen verantwoordelijkheid
Overheidsvoorzieningen	Laag, weinig belasting/premies.
Onderwijs	Veel, VS/VK 10.000 p/j.

Verenigde Staten, het Verenigde Koninkrijk, Canada, Australië en Ierland

Sociaal democratisch

Overheid	Groot
Markt	Klein
Waarden	Gelijkheid
Overheidsvoorzieningen	Veel, veel belasting/premies.
Onderwijs	Gratis

Zweden en Denemarken

Corporatistisch

Overheid	Samenwerkend
Markt	Afspraken tussen overheid en middenveld.
Waarden	Samenwerken
Overheidsvoorzieningen	Hoger dan liberaal, lager dan sociaal, veel belasting/premies.
Onderwijs	Collegegeld

Frankrijk, België, Duitsland, Luxemburg en Oostenrijk

Vragen

• In welke verzorgingsstaat kun je het beste je been breken?
  
• In welke verzorgingsstaat kun je het beste een kind krijgen?
  
• In welke verzorgingsstaat kun je het beste werkloos worden?
  
• In welke verzorgingsstaat kun je het beste een bedrijf beginnen?
  
• Waar zijn de meeste gelijke kansen om een opleiding te krijgen?
  
• In welk land hoef je je het minst zorgen te maken om ontslagen te worden?

Liberaal, sociaaldemocratisch, corporatistisch 

Nabespreken

Bestaat de ideale verzorgingsstaat?

Wat bevat jouw ideale verzorgingsstaat?

Aan de slag: PO

Deadline: 8 december 23.59 (it's)

Wat	- Lees opdrachtenbeschrijving goed - Stel vragen/vraag feedback - Bezig met uitwerken - LET OP: Nadruk rol overheid
Hoe	Samen
Uitkomst	Verder met PO

Volgende les

+PO

Huiswerk:

PO

Check

Sociaaldemocratische verzorgingsstaat

Liberale verzorgingsstaat

Corporatistische verzorgingsstaat

Scandinavische model

Verenigd Koninkrijk & VS

Gelijkheid = belangrijkste waarde

Vrijheid / eigen verantwoordelijkheid = belangrijkste waarde

Mengeling van modellen

Overheid heeft grote rol

Overheid heeft grote rol

Overheid heeft kleine rol

Angelsaksische model