3.2 Hofstelsel en horigheid.

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Pak je boek en werkboek

Ga de opdrachten van 3.2 maken.

1 t/m 6, 9 t/m 11

Leerdoel

Aan het eind van deze les kun je:

• uitleggen hoe in West-Europa een landbouwsamenleving in plaats kwam van de landbouwstedelijke samenleving. 
• kenmerken van de horigheid noemen. 
•  kenmerken van het hofstelsel noemen.

Weer een landbouwsamenleving.

De landbouwstedelijke samenleving was verdwenen in de vroege middeleeuwen: 500-1000.

Het was een landbouwsamenleving geworden.

Het leven op het platteland was autarkisch.

  

Deze achteruitgang kwam door de instorting van het Romeinse bestuur en de Germaanse invasies. 

Daardoor:

• bood de overheid geen veiligheid meer
  
• daalde de productie en ging de economie achteruit
  
• werd geld schaarser en verdween de handel grotendeels
  

Horigheid

In de 4e eeuw kregen boeren bescherming bij grootgrondbezitters. 

In ruil daarvoor gingen ze erfelijke verplichtingen aan. Zo ontstonden in de nadagen van het Romeinse rijk verschillende nieuwe groepen:

• Horigen: halfvrije boeren. 
• Lage en hoge adel met erfelijke voorrechten. 

(De lijfeigenen (slaven) gingen ook bij de  horigen horen).  

Hofstelsel

Vanaf de 7e eeuw ontstond het hofstelsel. 

De horige boeren waren aan een domein van hun heer verbonden. Zo’n domein bestond uit twee delen met een herenhuis en een hoeve omringd door grond en gebouwen.  

 De horigen moesten een deel van hun opbrengst afstaan aan de heer en ze moesten herendiensten verrichten. 

 De eigenaren van grote domeinen lieten hun zaken beheren door rentmeesters.  

Begrippen uit deze les

hofstelsel: economisch systeem met horigen op domeinen 

domein: landgoed (gebied) van edelman of abdij 

hoeve: boerderij met land 

herendienst: onbetaald werk voor een heer 

rentmeester: iemand die voor de eigenaar van een landgoed beheert 

horigen: halfvrije boeren

Schrijf 3 dingen op die je deze les hebt geleerd.

Stel 1 vraag over iets dat je deze
les nog niet zo goed hebt begrepen.

Na de val van het West-Romeinse Rijk was er in West-Europa steeds minder geld in omloop. Dit maakte aanpassingen nodig in de voedselvoorziening en in het bestuur.

Leg uit dat het gebrek aan geld werd opgevangen door: − het hofstelsel