Het Gouden Ei - les 2: setting, personages, verhaalbegin, titelverklaring

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Nederlands 

P3 - 2021/2022 - V3 - Les 2

Vorige les ...

... heb je een introductie-les over Het Gouden Ei gehad.

Ook heb je hoofdstuk 1 van het boek gelezen.

Vandaag ...

... leer je een aantal literaire begrippen die te maken hebben met de titel, de setting (tijd en ruimte), de personages en het begin van een verhaal. 

... pas je deze begrippen toe op hoofdstuk 1 van Het Gouden Ei.

De theorie in deze les

• Setting: de ruimtes/plaatsen en de tijd
  
• Personages
  
• Verhaalbegin
  
• Verklaringen voor de titel
  

Setting

De setting herken je aan de tijd en ruimte waarin het zich afspeelt.

Setting: Tijd 

Vertelde tijd De tijd die voorbijgaat in een verhaal.

Verteltijd De tijd uitgedrukt in woorden of pagina’s, die gebruikt wordt om het verhaal te vertellen.

Setting: Tijd

Versnelling De vertelde tijd is lang en de verteltijd is kort. Een langere periode wordt verteld in weinig woorden. 

Vertraging De vertelde tijd is kort en de verteltijd lang. Een korte periode wordt verteld in veel woorden. 

Tijdsprong De schrijver slaat periodes over.  

Setting: Tijd 

Chronologische vertelvolgorde De gebeurtenissen in een verhaal worden verteld in de volgorde waarin ze hebben plaatsgevonden.

Hierbij kunnen verwijzingen voorkomen naar dingen die eerder of later in het verhaal gebeuren. De vertelvolgorde wordt daarmee niet onderbroken.

Niet-chronologische vertelvolgorde De gebeurtenissen in een verhaal worden niet verteld in de volgorde waarin ze hebben plaatsgevonden.

Setting: Ruimte

Alles wat te maken heeft met plaatsen. Een land, stad, dorp, een huis, een kamer, een straat, een gebouw, een planeet. 

De ruimte kan bestaan, maar ook niet bestaan, herkenbaar zijn of niet  herkenbaar.

De ruimte kan een bepaalde sfeer oproepen, bijvoorbeeld spanning.
Ook kan de ruimte het verhaal verduidelijken.

Verhaalbegin

Inleidend begin De schrijver geeft eerst een beeld van de personages en hun situatie en begint dan met het verhaal. 

Midden in de gebeurtenissen De schrijver valt met de deur in huis (geen inleiding). Later krijg je aanwijzingen over de personages en hun situatie. 

Proloog Een apart hoofdstuk vooraf aan het 1e hoofdstuk. Er wordt al iets verteld over de afloop. Aan het einde begrijp je pas wat hier wordt verteld. Dit wekt extra spanning op. 

Personages 

Hoofdpersoon Dit is de belangrijkste persoon (soms meer dan 1). Van een hoofdpersoon kom je het meeste te weten (gevoelens en gedachten), het grootste deel van het verhaal ‘beleef’ je door zijn/haar ogen. Hij/zij heeft vaak een belangrijk probleem of een opdracht. 

Bijpersonen Deze personen zijn minder belangrijk en je komt over hen minder te weten. Je leert hen minder goed kennen.

Personages 

Helpers Bijfiguren die de hoofdpersoon helpen om zijn doel te bereiken.

Tegenstanders Bijfiguren die de hoofdpersoon tegenwerken.

Personages 

Beschrijving van een personage

• Uiterlijk en karaktereigenschappen
• Kenmerken: geslacht, leeftijd, achtergrond

Personages

Ontwikkeling  In een verhaal maken personages een ontwikkeling door. Ze worden ouder, volwassen. Ze veranderen van karakter, van gedrag. Ze komen tot inzichten, verwerken wat ze hebben meegemaakt.

Mening over personages Heb je sympathie of juist geen sympathie voor het personage? Kun jij je wel of niet vinden in hun gedrag, keuzes, daden, opvattingen?

Personages

Personages leren kennen Je kunt personages op verschillende manieren leren kennen.

Direct De informatie over de personages wordt letterlijk in de tekst verwerkt.

Indirect Je moet de informatie zelf afleiden uit wat personages doen, zeggen, denken of uit wat anderen over hem zeggen of denken.

Enkele karaktereigenschappen

Titelverklaring 

De titel verklaren Uitleggen hoe de titel bij het boek past.

Letterlijk/figuurlijk Een titel kun je letterlijk en/of figuurlijk uitleggen. 

Thema, persoon, plaats, gebeurtenis De titel heeft vaak iets met het thema (onderwerp) te maken. De titel kan ook naar een persoon, plaats of gebeurtenis wijzen.

Aan de slag!

Maak dan nu de opdrachten op de volgende slides.

Beantwoord de vragen zo uitgebreid mogelijk.

Leg uit hoe de titel tot nu toe past bij het verhaal.

Wat kun je vertellen over het verhaalbegin van Het gouden ei?

Waar (ruimte) speelt het verhaal zich tot nu toe af?
Geef per ruimte aan waarom deze wel/niet belangrijk is voor het verhaal.

Hoe verhouden de ruimtes zich tot de sfeer in het verhaal? Passen de ruimtes daar wel/niet goed bij?
Leg uit.

In welke tijd speelt Het Gouden Ei zich af? Welke aanwijzingen heb je daarvoor gevonden?

Wat is de verteltijd tot nu toe?

Is er sprake van tijdsprongen?

Wie is/zijn de hoofdpersonen in Het gouden ei?
Wat kun je tot nu toe over hem/haar/hen vertellen?

Wie zijn tot nu toe de bijpersonen in Het gouden ei? Wat kun je over hun rol vertellen?

Voordat je verdergaat met lezen...

... eerst weer een aantal leesaanwijzingen. 

Leesaanwijzingen

Let wederom op:

De setting: ruimtes/plaatsen en de tijd

Personages

Verhaalbegin

Verklaringen voor de titel

Leesaanwijzingen

Denk ook alvast na over...:

... jouw mening over het boek.

Aan de slag!

Begin nu met het lezen van hoofdstuk 2.