4Havo_PraktischeOpdracht_voorbereiding_deel1

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Lesopbouw - docentenhandleiding

Huiswerk (of in de les daarvoor) les 1: 

Lees werkwijze 'PO voorbereiding deel 1' door. 

Huiswerk voor les 2: 

Lezen paragraaf 5.1 plus maken opdrachten 8 t/m 14 

4 Havo Labvaardigheden

PO - zouten en chemisch rekenen 

Voorbereiding - deel 1

Opbouw van de lessen

5 (praktijk)lessen deel 1

4 (praktijk)lessen deel 2

Tussen het praktijkgedeelte door:

deelvragen maken 

korte theoretische uitleg

labjournaal bijwerken 

Les 1 - deel 1

Afwegen en stock-oplossing maken:

• Labjas aan en dicht, bril op en lange haren vast!?! 
• Lees blz. 1 en 2 van je ' 4 havo labvaardigheden' 
• Volg de uitleg en instructie van docent of TOA
• Noteer deze stappen in je persoonlijke labjournaal
• Voer stap 1 t/m 11 op blz. 2 van je werkwijze uit

Afwegen

1. Controleer of weegstation schoon is
2. Vouw weegpapiertje in tweeën
3. Leg weegpapiertje op weegstation en druk op 'Tare'
4. Weeg de stof ongeveer precies af 
5. Breng de stof voorzichtig over in een schoon bekerglas

Oplossing maken

Let op! 

• Demi-water gebruiken 
• Roerstaaf ook afspoelen
• Hals droog maken
• Goed door je knieën i.v.m. op ooghoogte aflezen tijdens afvullen maatkolf

Ben je klaar?

Maak dan de deelvragen (1a t/m 1e), zie pagina 1 van jouw PO voorbereiding - deel 1

Schrijf je antwoorden op in je labjournaal onder het deel dat gaat over afwegen. 

Les 2 & 3 - deel 1

Programma: 

• Bespreken huiswerkopdrachten paragraaf 5.1
• Terugblik en afronding les 1
• Deelvragen blz. 1 (af)maken en bespreken 
• Verdunningsreeks maken 
• Verdunningsreeks meten en plotten 

Micro-niveau denken/schrijven

Vier aspecten: 

1. bepaal om welke hoofdsoortstof het gaat; metaal, moleculair of zout. 'Gebruik' vervolgens de 'grote tabel'. 
2. Gebruik het woord; molecuul, atoom, ion of deeltje op de juiste manier (afhankelijk van de hoofdsoortstof) 
3. Omschrijf welke binding(en) er worden verbroken of ontstaan. Let op alleen bij een vaste stof gaat het om een rooster.
4. conclusie formuleren 

Les 2 - deel 1

Terugblik en afronding les 1: 

• afwegen
• demi-water versus gedestilleerd water 
• maatkolfgebruik 
• deelvragen blz. 1 maken
• deelvragen blz. 1 nabespreken
• Huiswerkopdrachten 5.1 nabespreken
• Filmpje paragraaf 5.3 - hydratatie

Deelvragen les 1 - deel 1

a) Tot welke hoofdsoort stof behoort kopersulfaat en leg uit waarom?

b) Wat is de verhoudingsformule van kopersulfaat?

c) Wat is de oplosbaarheid van kopersulfaat in water?

d) Wat betekent pentahydraat in de naam kopersulfaatpentahydraat?

e) Wat gebeurt er als je een kopersulfaat – en bariumnitraatoplossing bij elkaar voegt? Tip maak hiervoor een mini 45A.

Les 3 - deel 1

Programma: 

• Instructie pipetteren
• Verdunningsreeks maken 
• Verdunningsreeks meten en plotten 

Les 3 - deel 1

Verdunningsreeks maken, meten en plotten:

• Labjas aan en dicht, bril op en lange haren vast!?! 
• Lees blz. 3 van je ' 4 havo labvaardigheden' 
• Noteer de pipetteerstappen in je labjournaal
• Stel je vraag z.s.m. aan de docent of TOA
• Voer stap 1 t/m 11 op blz. 3 van je werkwijze uit

Les 2 - deel 1

Verdunningsreeks maken en meten:

• Labjas aan en dicht, bril op en lange haren vast!?! 
• Lees blz. 3 van je ' 4 havo labvaardigheden' 
• Noteer de pipetteerstappen in je labjournaal
• Stel je vraag z.s.m. aan de docent of TOA
• voer stap 1 t/m 11 op blz. 3 van je werkwijze uit

Pipetteren

Pipetteerballon:

• héél voorzichtig erop zetten
• leeg - kan opzuigen (start) 
• vol - doet ballon niks 
• betekenis S / E en A

Twee soorten pipetten: 

• volumepipet (één volume)
• verdeelpipet (variabel volume)

Verdunningsreeks maken

• Laat stap 10 en 11 controleren
• verdunnen versus doorverdunnen
• maak zo min mogelijk afval
• kopersulfaatoplossingen in rode bakjes leeggieten. 

Vervolg na de meivakantie

13 t/m 17 mei: PO-voorbereiding - deel 2

20 t/m 24 mei: PO-uitvoering --> als duo op woe. 22 mei 

27 t/m 31 mei: PO-uitwerking --> alleen op woe. 29 mei 

4 Havo Labvaardigheden

PO - zouten en chemisch rekenen 

Voorbereiding - deel 2

Vandaag 

• nabespreken enkele opdrachten 5.1
• verdunningsreeks uitleg + afmaken
• spectrofotometer (drie tweetallen per keer) 
• ijklijn maken + onbekende intekenen 

Deel 1 is afgerond 

• Vragen a t/m d deel 2 maken (huiswerk)
• neerslagreactie maken, filtreren + rekenen (morgen)

Verdunningsreeks (af)maken

• Laat stap 10 en 11 controleren
• verdunnen versus doorverdunnen
• maak zo min mogelijk afval
• kopersulfaatoplossingen in rode bakjes leeggieten.

verdunning maken

• Vbegin (stock)            :       mL
• Vtoevoegen (demi)  :       mL
• Veind (totaal)              :        mL

Verd.	stock	demi	totaal
2x	5,0	5,0	10,0
5x	1,0	4,0	5,0
10x	1,0	9,0	10,0

Filtreren

filtreerpapier

trechter

bekerglas/erlenmeyer

residu

filtraat 

Huiswerk voor morgen

vragen a t/m d van deel 2 gemaakt.

opdrachten 5.3 afgerond (30 t/m 34 en 38)

Blokuur - vandaag

drie smaken: 

1. bespreken deelvragen 
2. practicum; neerslagreactie, filtreren en afwegen
3. ijklijn / chemisch rekenen

Vervolg na gisteren (20 minuten)

drie smaken: 

1. spectrofotometer, neerslag en filtreren af;                         neerslag afwegen, ijklijn tekenen en chemisch rekenen
2. neerslag en filtreren af;                                                                          meten met spectrofotometer en afwegen
3. spectrofotometer af;                                                                    neerslag maken en filtreren 

Iedereen (20 minuten)

één smaak: 

• ijklijn tekenen
• chemisch rekenen (laatste van deel 2)

Deelvragen deel 2 - antwoorden

a) molariteit betekent hetzelfde als concentratie. De eenheid hiervan is  mol/L

b) zie binastabel 98; 261,34 g/mol

c) neerslag is bariumsulfaat, zie binastabel 98; 233,39 g/mol 

d) door een overmaat te nemen weet je zeker dat alle ionen (sulfaat in dit geval) hebben gereageerd met barium. 

Filtreren

filtreerpapier

trechter

bekerglas/erlenmeyer

residu

filtraat 

Grafiek tekenen

Welk onderdelen zijn belangrijk? 

1. met potlood tekenen
2. twee assen; x en y en voorzien van naam en eenheid
3. assenverdeling gelijkmatig (scheurlijn gebruiken?
4. meetpunten duidelijk intekenen (maar niet te groot!)
5. de juiste lijn door de meetpunten heen trekken.
6. groot en overzichtelijk tekenen

de ijklijn

• rechte lijn 
• nulpunt
• de rode lijn is het onbekende monster 

stockconcentratie berekenen #1

deelvraag uit deel 1:

Wat betekent concentratie ook alweer? 

• Zelfde als molariteit, de eenheid is mol per liter; mol/L
• mol is de eenheid van de chemische hoeveelheid (n)
• liter is de eenheid van het volume (V)
• Symbool voor concentratie is [ ... ] ;  [...] = n / V 

Hoe bereken je het aantal mol? 

stockconcentratie berekenen #2

deelvraag uit deel 1:

Hoe bereken je het aantal mol?  

• de massa van de stof delen door de molaire massa; m/M 
• Wat is jullie massa kopersulfaat? 
• Wat is de molaire massa het kopersulfaatpentahydraat?  

Wat is het gebruikte volume? 

• Welk volume had de maatkolf? 

stockconcentratie berekenen #3

O F I R E e s  

m (kopersulfaatpentahydraat) = ... g

M (kopersulfaatpentahydraat) = ... g/mol 

n = m / M

V (maatkolf) = 100,0 mL = 100,0 / 1000 = 0,1 L 

[kopersulfaatpentahydraat] = n /V 

concentratie verdunningen berekenen

O F I R E e s  

[stock] = ... mol/L

Verdunningen: 2x, 5x en 10x

Concentratie van de verdunning is:

concentratie van de stockoplossing delen door de verdunningsfactor (2x, 5x en 10x)