H4: De investituurstrijd

Tijdvak 4: Steden en staten

Hoge & Late middeleeuwen
1000 n.Chr - 1500 n.Chr
1 / 11
next
Slide 1: Slide
GeschiedenisMiddelbare schoolmavo, havo, vwoLeerjaar 1

This lesson contains 11 slides, with text slides.

time-iconLesson duration is: 60 min

Items in this lesson

Tijdvak 4: Steden en staten

Hoge & Late middeleeuwen
1000 n.Chr - 1500 n.Chr

Slide 1 - Slide

Deze les
Investituurstijd

Aan het einde van de les ..
  • Kan je de begrippen 'investituurstrijd, tweezwaardenleer, geestelijke macht en wereldlijke macht' uitleggen.
  • Kan je uitleggen dat de bisschop zowel geestelijke als wereldlijke macht had
  • Kan je uitleggen dat de investituurstrijd niet alleen een religieus, maar vooral een politiek conflict was. 

Slide 2 - Slide

De 'tweezwaardenleer'
Volgens de tweezwaardenleer was de wereld verdeeld in de wereldlijke en de geestelijke macht.

  • Wereldlijke macht: De koning of keizer, hij gaat over zaken als landsbestuur en rechtspraak.
  • Geestelijke macht: over alle geloofszaken en het hoofd hiervan is de paus. 



Slide 3 - Slide

De Investituurstrijd kwam officieel ten einde in 1122 met het Concordaat van Worms.

In dit verdrag stond:
  • De paus benoemt de bisschoppen
  • De keizer bepaalt of bisschoppen wereldlijke macht kregen. 

Slide 4 - Slide

De investituurstrijd

Investituur betekent het bekleden, ofwel het aanstellen van bisschoppen. 

  • De kerk en staat werkten in de vroege middeleeuwen vaak samen.
  • In de late middeleeuwen staan de kerk en staat juist veel tegenover elkaar. 

Slide 5 - Slide

De investituurstrijd

Keizer Hendrik IV van het Heilige Roomse Rijk kwam in de 11e eeuw in conflict met paus Gregorius VII.

  • Conflict over wie bisschoppen mocht benoemen.
  • Conflict over wie de meeste macht heeft



Slide 6 - Slide

De investituurstrijd

Investituurstrijd: machtsstrijd tussen de paus en de keizer van het Heilige Roomse rijk (Duits keizerrijk), over wie bisschoppen mocht benoemen

  • Klik op de ? 
Het Heilige Roomse rijk was een keizerrijk dat in midden-europa lag. Het werd rooms (romeins) genoemd en werd gezien als de opvolger van het Romeinse rijk. 

Het ‘Rijk’ vormde een lappendeken van hertogdommen, graafschappen, bisdommen en koninkrijkjes die zichzelf min of meer bestuurden (leenmannen) en veranderde in de loop der tijd door oorlogen en politieke huwelijken regelmatig van vorm. Zo wordt Nederland ook een onderdeel van dit rijk 

Slide 7 - Slide

De investituurstrijd

Keizer Hendrik IV stelde al lange tijd bisschoppen aan als leenman. Dat deed hij om zijn eigen macht te behouden. 

  1. Bisschoppen als leenman omdat zij, anders dan de adel, geen kinderen kregen 
  2. De heerschappij over het grondgebied dus niet erfelijk kon worden opgedeeld. 
  3. Hierdoor kon de Duitse keizer bij de sterfte van een heerser altijd zelf een nieuwe loyale geestelijke op zijn plaats zetten. 

Slide 8 - Slide

'Excommunicatie'
Zowel de keizer als de paus benoemde zelf bisschoppen. De paus excommuniceerde hierop de keizer. Excommuniceren: iemand uitsluiten uit de kerkgemeenschap.

Gevolgen: 
  • bisschoppen en vorsten erkennen Hendrik nu niet langer als koning en keizer -> Hendrik verliest veel macht én kan niet meer naar de hemel...

Slide 9 - Slide

De 'gang naar Canossa'
Hendrik zag zich genoodzaakt om de paus te vragen om de excommunicatie ongedaan te maken.

  • Hendrik ging op weg naar de paus.
  • Zat drie dagen te wachten (in de kou..?)
  • Hendrik werd vergeven

Slide 10 - Slide

Worms, 1122...
De Investituurstrijd kwam 'officieel' ten einde in 1122 met het "Concordaat van Worms".

In dit verdrag stond:
  • De paus benoemt de bisschoppen
  • De keizer bepaalt of bisschoppen wereldlijke macht kregen. Machtsstrijd echter nog niet echt voorbij..

Slide 11 - Slide