2.1 Politiek en burgerschap in de Griekse wereld

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Tijd van de Grieken en Romeinen

3000 v. chr. - 500 na chr.

Wat weet je al van
de Griekse Oudheid?

2.1 Politiek en burgerschap in de Griekse wereld

Overzicht - 2.1 politiek en burgerschap in de Griekse wereld 

Doel:  aan het eind van de paragraaf kun je:

1 uitleggen dat de Griekse wereld op bestuurlijk gebied verdeeld was, maar op cultureel gebied verenigd.

2 vier bestuursvormen die in Griekenland voorkwamen, noemen, beschrijven en herkennen.

3 beschrijven wat het burgerschap in de Atheense democratie inhield.

4 uitleggen hoe de Griekse stadstaten hun zelfstandigheid verloren.

KA = De ontwikkeling van het wetenschappelijk denken en het denken over burgerschap en politiek in de Griekse stadstaat

Waarom is de Griekse oudheid belangrijk?

- Athene als 'geboorteplaats' van de democratie 

- Discussie over bestuur, burgerschap , geloof & wetenschap

- Expansiedrift en oorlogen

- Een teken van moderniteit!

Kan je het hebben over 'één Griekenland' ? Leg je antwoord uit.

"De Griekse wereld"

• Polis (poleis)
• Eenheid versus verdeeldheid ( cultuur versus bestuur)
• Groei --> koloniën; zo verspreiding van de cultuur

democratie

aristocratie

monarchie

tyrannie

bestuur van de 'besten'

bestuur door alleenheerser

(die de macht gegrepen heeft)

bestuur door 'het volk' 

bestuur door een koning 

Bestuursvormen

Politiek komt van het woord polis

• Monarchie: staat met één leider via erfopvolging (mono = één)
  
• Aristocratie: regering van de "besten" (adel) --> aanspraak op burgerschap
  
• Tirannie: staat met één leider die de macht met geweld greep
• Democratie: regering van burgers (Athene) (demos = volk)
  
• --> combinatie kan heel goed!

alleen mannen met burgerschap mochten meebesturen;

géén vrouwen, vreemdelingen, slaven (& kinderen)

Inspraak in het bestuur hing  samen de rol in de verdediging van de stadstaat;

van koning, naar adel, naar inwoners met burgerschap

Onvrede? Dan kon een tiran een poging wagen..

Iedereen in Nederland mag stemmen voor de Tweede Kamer verkiezingen

1. Monarchie
2. Tirannie
3. Democratie
4. Aristocratie

Alleen mensen met een hoog salaris mogen stemmen

1. Monarchie
2. Tirannie
3. Democratie
4. Aristocratie

De Tweede Kamer wordt opgeheven en de koning krijgt het voor het zeggen

1. Monarchie
2. Tirannie
3. Democratie
4. Aristocratie

Mark Rutte is klaar met Koning Willem-Alexander, laat hem ombrengen en neemt zijn plek in

1. Monarchie
2. Tirannie
3. Democratie
4. Aristocratie

Is het verloten van bestuurlijke functies democratisch?

1. Ja
2. Nee

Zou iemand die een bedreiging voor de democratie vormt voor een periode van 10 jaar verbannen moeten worden?

1. ja
2. nee

Atheense democratie

• Burgerschap: Atheens man
• Belangrijke functies door loting verdeeld ( bijv. Raad van 500)
• Directe democratie
• Ostracisme = schervengericht Wie een bedreiging voor het machtsevenwicht vormde kon worden weggstemd

Thucydides, De Peloponnesische oorlog

Onze staatsvorm heeft democratie, omdat ze niet in handen is van een kleine groep, maar van de meerderheid. In de wetgeving geldt bij een conflict gelijk recht voor iedereen. Iemands positie in de staat? De vraag hoe iemand een functie het beste kan uitoefenen? Dat wordt niet bepaald door afkomst, maar door capaciteiten. Als iemand arm is en hij kan de stad van dienst zijn, dan wordt hij daarin niet gehinderd door zijn lage positie in de maatschappij.

--> wat vindt hij? 

Plato, Protagoras

Wanneer wij in de volksvergadering samenkomen en er staan bouwactiviteiten op de agenda, dan vragen we architecten om advies, bij scheepsbouw halen we er scheepsbouwers bij en hetzelfde geldt voor andere projecten. Maar als er gediscussieerd wordt over het politieke beleid van de stad, dan mag iedereen zijn zegje doen: timmerlui, smeden, leerbewerkers, matrozen, arm en rijk, van goede of slechte komaf.

--> wat vindt hij?

Met wie ben jij het meer eens, Thucydides of Plato? Leg uit waarom.

Einde van zelfstandigheid

• Ionische opstand
• Perzische oorlog --> 'vrije Griekse burger'
• Peloponnesische oorlog (431-404 v.C.)
• Philippos en Alexander de Grote van Macedonie (338 v.C.)
• Hellenisme = verspreiding van de Griekse cultuur

Iemand schreef ooit: de trots der Grieken dreef hun naar hun ondergang. Leg deze opmerking uit

Vind je de Atheense democratie modern? Geef minimaal één antwoord voor en één antwoord tegen.

Wat:

- maak opdracht 2, 4, 6 en 7 van paragraaf 2.1

Aan de slag