1.3 De Eerste Wereldoorlog

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

De Eerste Wereldoorlog

paragraaf 1.3

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen hoe de Eerste Wereldoorlog begon en daarbij   onderscheid maken tussen directe en indirecte oorzaken.
  
• Je kunt het verloop van de Eerste Wereldoorlog beschrijven en   uitleggen dat dit een totale oorlog was.
  
• Je kunt uitleggen welke gevolgen de Eerste Wereldoorlog voor Europa   had.

Oorzaken WO1

1. Nationalisme
2. Modern imperialisme
3. Militarisme
   = het verheerlijken van oorlog en geweld 
4. Wapenwedloop
5. Bondgenootschappen 
   Geallieerden vs. Centralen
6.  Franse revanche

De aanleiding

De moord op de Oostenrijkse kroonprins Frans Ferdinand

--> kettingreactie:

1. Oostenrijk-Hongarije verklaart Servië de oorlog
2. Rusland verklaart oorlog aan OH
3. Duitsland verklaart oorlog aan Rusland
4. Frankrijk en Engeland raken betrokken als bondgenoot van Rusland 

 

Het begin van de oorlog

• Veel enthousiasme
• Veel vrijwillige aanmelding
• Verwachting van een korte
    oorlog

Back home by Christmas

Von Schlieffenplan

Duitsland werd aan twee
kanten omringd door de vijand.
--> Von Schlieffen-
plan: Frankrijk in 6 weken
bezetten door een verrassings-
aanval via België. 

Von Schlieffenplan: mislukt

1. België bood meer weerstand dan verwacht
2. Rusland was eerder gemobiliseerd dan verwacht en viel aan in het oosten

De oorlog kwam aan het westfront tot volledige stilstand:
er ontstond een loopgravenoorlog.

Bekijk de prent.

Onder de afbeelding staat

Au revoir!

Duitsland: Vaarwel, madame, en als ––

Frankrijk: Ha! Wij zullen elkaar wederzien!

1. Wat zie/lees ik?
2. Wie/wat herken ik?
3. Waarop heeft de prent betrekking?
4. Waarom is de prent gemaakt?
5. Hoe is de maker beïnvloed door zijn tijd, plaats en achtergrond (standplaatsgebondenheid)

1. Wat zie/lees ik?
   Ik lees dat Frankrijk denkt dat ze Duitsland op een later moment weer tegenkomen
2. Wie/wat herken ik?
   Ik herken links Duitsland en rechts Frankrijk 
3. Waarop heeft de prent betrekking?
   Op de Frans-Duitse oorlog 
4. Waarom is de prent gemaakt?
   Om aan te tonen dat Frankrijk nog wraak wilt 
5. Hoe is de maker beïnvloed door zijn tijd, plaats en achtergrond 
   tijd: 1873 
   plaats: De auteur is waarschijnlijk Frans
   achtergrond: De auteur staat waarschijnlijk aan de kant van Frankrijk

Bekijk de prent.

Onder de afbeelding staat

Au revoir!

Duitsland: Vaarwel, madame, en als ––

Frankrijk: Ha! Wij zullen elkaar wederzien!

1. Wat zie/lees ik? 
2. Wie/wat herken ik?
3. Waarop heeft de prent betrekking?
4. Waarom is de prent gemaakt?
5. Hoe is de maker beïnvloed door zijn tijd, plaats en achtergrond (standplaatsgebondenheid)

Duitse legerhelm (Pickelhaube)

Marianne (symbool voor Frankrijk tijdens Franse Revolutie)

De Eerste Wereldoorlog

paragraaf 1.3

De eerste wereldoorlog was van... tot...

1. 1914-1917
2. 1940-1945
3. 1914-1918
4. 1914-1919

In de Eerste Wereldoorlog ...

1. was Nederland neutraal
2. hoorde Nederland bij de Geallieerden
3. hoorde Nederland bij de Centralen

Een briefkaart uit de Eerste Wereldoorlog.

Van welke oorzaak van de Eerste Wereldoorlog
is dit een voorbeeld?

1. Modern imperialisme
2. Nationalisme
3. Bondgenootschappen
4. Wapenwedloop

Wat zien we ook alweer als aanleiding van de Eerste Wereldoorlog?

Europese landen breiden hun imperium uit ten behoeve van de eigen industrie (modern imperialisme)

Europese landen sluiten bondgenoot-
schappen

Opkomst militarisme

Industriële wapenwedloop begint

Europa industrialiseert

Industrialisatie krijgt een boost door grondstoffen uit koloniën

Totale oorlog

= een oorlog waarbij de totale samenleving in teken staat van de oorlog

Voorbeelden:

• dienstplicht voor alle mannen boven de 18
• door grootschalige bombardementen worden burgers ook slachtoffer
• vrouwen werkten in oorlogsindustrie of in de zorg voor gewonde soldaten 

= NIET hetzelfde als een wereldoorlog!!!

Propaganda

Regeringen probeerden hun bevolking
te beïnvloeden met propaganda.

= Reclame voor politieke ideeën of voor een
persoon via massamedia, met als doel zoveel
mogelijk mensen te overtuigen.

• Het eigen land/idee wordt verheerlijkt
• of, de tegenstander wordt heel negatief 
   afgeschilderd.

Aan het werk

Maak opgave 1 tot en met 7 van 1.3

Het keerpunt van de oorlog: 1917

1. De VS voegt zich bij de Geallieerden.
2. In Rusland breekt een burgeroorlog uit
3. Duitsland heeft geen tweefrontenoorlog meer
4. De VS versterkt de Geallieerden enorm 

Duitsland kan niets anders dan overgeven.

Op 11-11-1918 wordt de wapenstilstand ondertekend. 

Verdrag van Versailles

De wapenstilstand werd definitief gemaakt met het Verdrag van Versailles.

Duitsland:

1. werd als schuldig verklaard 
2. moest herstelbetalingen doen aan Frankrijk en Engeland
3. moest grondgebied afstaan 
4. moest het leger terugbrengen naar 100 000 man. 

de dolkstootlegende

De Duitse keizer Wilhelm I vlucht naar Nederland na het Verdrag van Versailles

Europa voor 1914

Europa in 1919

Maken:

1.3

3, 6, 7, 9, 11 en 12

aan het werk