2.2 Rivieren van ijs

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vmbo, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1-6

Weekplenda

Week 44	Week 45	Week 46	Week 47	Week 48	Week 49	Week 50	Week 51
H2 §2	Herhalen H2 §1+§2 SO H2 §1+§2	SO bespreken H2 §3	H2 §4	H2 §1t/m§4 herhalen atlasles H2	Rep H2 §1t/m§4 Rep H2 bespreken	atlasles H2	Kerst

dit kan

Herhaling!

benedenloop

laagvlakte

middenloop

bovenloop

weinig erosie

veel erosie

veel sedimentatie

weinig sedimentatie

Lesdoelen

Aan het einde van de les weet je:

• hoe een gletsjer bijdraagt aan de afbraak en de opbouw van  het landschap
• wat de kenmerken zijn van de bovenloop van de Rijn
  
• hoe de waterval van Schaffhausen is ontstaan

Aan de slag!

Maak van paragraaf 2.2 opdracht            in je werkboek.

Klaar?

Lees daarna zelf nog eens de theorie door in Learnbeat van paragraaf 2.2

   

Werk in tweetallen + overleg zachtjes met elkaar!

2.2 Rivieren van ijs

The animation above shows a sequence of false-color images from Landsat 5 and 7 (wavelength bands 5-4-3) of Baltoro Glacier flowing in the Karakoram range from 1991 to 2002. The moving ice appears in shades of gray and blue; the brighter blues on the surrounding landscape are changing snow and ice cover. The image below is an example of the flow velocity maps that Dehecq, Gardner, and colleagues can derive from such imagery.

Lesdoelen

Aan het einde van de les weet je:

• hoe een gletsjer bijdraagt aan de afbraak en de opbouw van  het landschap
• wat de kenmerken zijn van de bovenloop van de Rijn
  
• hoe de waterval van Schaffhausen is ontstaan

Benodigde voorkennis 

Je kent de waterkringloop.
Je weet wat een gletsjer is.
Je weet waar de bovenloop ligt.
Je herkent exogene processen.

Wat zie je?

Waar komt dit voor?

Waarom komt dit hier voor?

Is dit gewenst?

Komt dit overal zo voor? 

Wat zie je op de afbeelding?

In de Alpen liggen een paar honderd gletsjers. Deze rivieren van ijs schuiven over de grond. Ze breken het landschap af, maar bouwen het ook op.

Herhaling!

Gletsjer B119

* Neerslag in de vorm van 

  sneeuw valt op een berg.

* Sneeuw verandert in 

   ijsachtige sneeuw.

* De ijsmassa beweegt.

firn

Korrelige, overjarige en ijsachtige sneeuw.

firnbekken

Ophoping van firn.

gletsjer

Naar beneden schuivende tong van ijs.

Herhaling!

Verandering van V-dal naar U-dal.

V-dal versus U-dal

De Alpen zijn de bovenloop van de rivier de Rijn.

bovenloop

middenloop

benedenloop

Lesdoelen

Aan het einde van de les weet je:

• hoe een gletsjer bijdraagt aan de afbraak en de opbouw van  het landschap
• wat de kenmerken zijn van de bovenloop van de Rijn
  
• hoe de waterval van Schaffhausen is ontstaan

Woordenboek

gletsjer

neerslag

firn

firnbekken

V-dal

U-dal

bovenloop

Schrijf onderstaande begrippen in je aantekeningenschrift en noteer de uitleg erachter! 

LessonUp

Learnbeat

B115 B116

Verwering B115

Het uiteenvallen van gesteente onder invloed van weer en plantengroei.

Erosie

.

Sedimentatie

.

Weten jullie nog?

Chemische verwering = gesteente valt uit elkaar doordat de samenstelling wel verandert.

Herhaling!

Mechanische verwering = gesteente valt uit elkaar zonder dat de samenstelling verandert.

Herhaling!

Verwering, erosie en sedimentatie 1/2

mechanische of chemische?

Mechanische verwering want de samenstelling van de rotsen/stenen nemen niet af, maar brokkelen af.

erosie door ... ?

De gletsjer, de gletsjer neemt rotsen/stenen mee die van de rotswanden afbrokkelen en de gletsjer neemt stenen mee die al op de grond liggen.

Verwering, erosie en sedimentatie 2/2

zijmorene

Gletsjerpuin aan de zijkant van een gletsjer.

grondmorene

Sediment dat onder het ijs ligt en dat achterblijft als de gletsjer smelt.

eindmorene

Verpulverd materiaal dat een gletsjer voor zich uit heeft geschoven en dat na het afsmelten van de gletsjer is blijven liggen.

Herhaling!

De verschillende morenen ontdekken!

Wat geeft de kaart aan?

De vergletsjering van gebieden op de wereld.

Is er een patroon zichtbaar?

- Er is geen landijs op lage breedte en op hoge breedte wel.

- Rondom de noordpool is meer landijs dan rond de zuidpool.

Leg de ligging van de rode lijn uit!

De rode lijn geeft de permafrostlijn aan, vanaf hier en naar het noorden is de grond bijna altijd bevroren. 

De smeltende Morteratschgletsjer in Zwitserland 

2035

2016

2003

1960

???

gletsjerpoort

gletsjerrivier

gletsjertunnel

gletsjerpoort

gletsjerrivier

De Alpen zijn de bovenloop van de rivier de Rijn.

bovenloop

middenloop

benedenloop

en

De waterval van Schaffhausen!

150 meter breed

23 meter vrije val

De Alpen zijn de bovenloop van de rivier de Rijn.

bovenloop

middenloop

benedenloop

Herhaling!

Woordenboek

zijmorene

grondmorene

eindmorene

gletsjertunnel

gletsjerpoort

gletsjerrivier

Schrijf onderstaande begrippen in je aantekeningenschrift en noteer de uitleg erachter! 

LessonUp

Learnbeat

Atlas van opmerkelijke feiten...

Jaarlijkse uren zonneschijn: VS versus Europa!

Aan de slag!

Maak van paragraaf 2.2 de opdrachten in Learnbeat.

Klaar?

Bekijk de extra filmpjes, atlaskaarten de foto en de website in LessonUp!

   

Werk in tweetallen + overleg zachtjes met elkaar!

V-dal of U-dal?

U-dal

Kenmerken van het dal?

- flauwe hellingen

- puinhellingen

- veel vegetatie in het dal

- smeltwater in rivier

- zijmorenen

Beschrijving van de afsluitende foto

Een mooie U-dal

Atlaskaarten

Wat kan je uit de grafiek aflezen?

Vanaf 1937 laat de grafiek duidelijke stijgingen zien van de temperatuur.

Tussen 1937 en 1980 zijn er nog gemiddelden onder de 0 graden Celcius.

Vanaf 1980 zijn de gemiddelden hoger dan 0 graden Celcius.

Is er een relatie tussen beide grafieken?

Ja, de gemiddelde wereldtemperatuur stijgt, dit laat gletsjers/landijs over de wereld smelten. Waardoor de zeespiegel wereldwijd stijgt.

www.uu.nl